کد خبر: ۳۵۹۸۴۲۴
تاریخ: ۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۶ - ۱۰:۴۶
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:
ترس از تفسیر به رای نباید موجب دوری مردم از قرآن شود
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر مقدس بودن قرآن کریم گفت: نباید تقدس قرآن و مقوله تفسیر به رای را طوری جلوه دهیم که فهم عمومی از قرآن که رزق مردم است از آنان سلب و باعث دوری مردم از خواندن و فهم عمومی از قرآن شود زیرا خواندن در حد ترجمه نیز نتایج خوبی برای قرائت‌کننده دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امروز 21 اردیبهشت ماه در اولین کنفرانس ملی قرآن‌پژوهی پیشرفت در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) گفت: تفسیر وقتی به نتیجه می‌رسد که وارد حوزه مقاصد شود.
وی با بیان اینکه مفسر برای عملیات تفسیر باید مسایل علوم مختلف مانند علوم اجتماعی، علوم تجربی و ... را بداند، اظهار کرد: دانش تفسیر در طول تاریخ تحت تاثیر مهارت مفسران، نیازها و مطالبات خارج و ظرفیت محتوایی قرآن بوده است و این سه مقوله توانسته‌اند کشف مراد الهی را در لایه‌های مختلف سامان دهند.
بهجت‌پور با بیان اینکه تفسیر مفهومی عام دارد که جری و تطبیق را هم شامل می‌شود بیان کرد: سبک، پاسخی از سوی مفسر به مطالبات بیرونی است و همین نیازها سبب تغییر سبک مفسر می‌شود.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه برخی تفاسیر مانند تفسیر طنطاوی با اینکه ترتیبی است ولی رویکرد علمی دارد عنوان کرد: پیشرفت حرکت به سمت یک هدف و آرمان است از این رو باید نسبت آن با قرآن را بسنجیم و بر این اساس سبک و رویکرد را بیان کنیم.
بهجت‌پور با بیان اینکه بشر آرمانی دارد که به جایی برسد که رنج نداشته باشد و یا لذتی خالص و دائم داشته باشد که ما از آن به سعادت یاد می‌کنیم تصریح کرد: حرکت از وضع موجود برای رسیدن به وضع مطلوب پیشرفت نام دارد و پیشرفت در دل جریان آرمان‌خواهی نهفته است.
این محقق و قرآن‌پژوه با بیان اینکه پیشرفت در ذات قرآن وجود دارد اظهار کرد: مفسر اگر بخواهد تفسیر کاملی داشته باشد باید حتما به پیشرفت توجه داشته باشد البته بسیاری از مفسران به این مقوله توجه نداشته‌اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: اگر ما پیشرفت دینی و معنوی را حداقل ظرفیت قرآن بدانیم حتما باید علوم تربیتی و علم اجتماع و ... را بدانیم تا این دانش ها حداقل در حوزه منابع به کمک تفسیر بیایند.
بهجت‌پور با بیان اینکه دانش‌ها، روش‌ساز هستند اظهار کرد: برای رصد فرایند و آسیب‌ها و ابعاد پیشرفت چاره‌ای نداریم که قرآن را به مثابه متنی ببینیم که نزول آن 23 سال طول کشیده است و تفسیر تنزیلی نیز مبتنی بر همین نگاه است و اگر این اتفاق بیفتد می توان به سؤالات پیشرفت و ملازمات آن پی برد و گرنه در غیر این صورت ممکن نخواهد بود.
این محقق و استاد حوزه با بیان اینکه باید تفسیر نزولی را در دستور کار قرار دهیم ادامه داد: قرآن تنها به مبانی نپرداخته بلکه به موضوعات عینیت بخشیده و مثل شده است؛ قرآن تعالیم خود را در یک جامعه در صدر اسلام پیاده کرد و نمونه عینی ارایه داده است و چون رسالت جهانی است الگو برای همه دوره‌هاست البته با توجه به تحولات در هر عصری، ناچار باید به سراغ مقوله جری و تطبیق برویم.
وی افزود: وقتی سخن از جری و تطبیق است این است که از فضای شخصی شده انتزاع مفهوم عام می‌کنیم مانند اینکه از امر قرآن برای پرسیدن از اهل ذکر، استنباط رجوع جاهل به عالم می‌کنیم.
این استاد حوزه علمیه اظهار کرد: ما باید بتوانیم میان آن چیزی که از لوازم دوره ظهور بوده و آن چه که مربوط به مفاهیم فطری و انسانی تفکیک قائل شویم و از این بعد، نظامی را استخراج کنیم البته پیاده شدن این نظام باید متناسب با نیازهای دوره و عصر حاضر باشد.
وی تاکید کرد: در مسیر تطبیق حتما باید ادب و فرهنگ جامعه‌ای که قرار است آن مدل در آن تطبیق پیدا کند لحاظ شود.
بهجت پور با بیان اینکه وحدت حوزه و دانشگاه در فهم کامل دین و جامعه و تطبیق بر هر دو ضروری است اظهار کرد: این آسیب بزرگی است گه مفسر سنتی ما هنوز به دانش های امروز جامعه توجهی نشان نمی‌دهد زیرا این دانش‌ها حساسیت مفسر را در برخورد با قرآن بالا می‌برد و در فهم مراد دقت بیشتری به خرج خواهد داد.
وی تاکید کرد: کسی این کتاب را نازل کرده است که اسرار آسمان و زمین را می‌داند و ما تا سِر شناس نشویم نمی‌توانیم مراد الهی را استخراج کنیم البته در مرحله تطبیق حتما باید متناسب با شرایطی محیطی و زمانه استنباطی از قرآن ارایه دهیم وگرنه برداشت ما هوشمندانه نخواهد بود.
بهجت‌پور بیان کرد: سروش و امثال وی می‌گویند زبان علم حاکم بر حوزه معرفت دینی است؛ البته ما این را قبول داریم که عناصر طبیعی به نحو موجبه جزئیه کمک‌رسان مفسر در فهم وحی هستند ولی اینکه در کلیه آیات این مسئله وجود داشته باشد این طور نیست لذا عقیده آنان درست نیست.
این محقق و استاد حوزه در پاسخ به این سؤال که برخی عناصر قرآنی مانند مقوله ظهار کاملا متناسب با محیط عربی دوره صدر اسلام است و برای امروز کاربردی ندارد لذا چگونه می توانیم از آن الغای خصوصیت کنیم تصریح کرد: این نوع آیات به ما می‌فهماند که اگر در جامعه ایرانی هم، مدل‌هایی برای جدایی زن و مرد مانند ظهار ایجاد شود که مطابق با واقع و حقیقت نباشد از دید قرآن مردود است.
وی تاکید کرد: گاهی آنقدر ما را از قرآن و تقدس آن و تفسیر به رای ترسانده‌اند که می‌ترسیم سراغ آن برویم در حالی که اگر کسی در حد ترجمه هم سراغ این کتاب برود برداشت‌های خوبی خواهد داشت لذا این رزق عمومی را نباید از مردم سلب کرد البته هر قدر تدبر بیشتر شود مطمئنا فواید آن بیشتر خواهد بود و برداشت‌های تخصصی بیشتر می‌شود.