به بهانه اکران فیلم «سرو زیر آب»؛
«سرو زیر آب» عاشقانه‌ای درباره شهدا

«سرو زیر آب» جدیدترین ساخته محمدعلی باشه آهنگر از چهارشنبه هفته گذشته ۳۰ آبانماه در سینما‌ها روی پرده رفت. این فیلم آهنگر نیز همانند دیگر آثار این فیلمساز به دفاع مقدس می‌پردازد با این تفاوت که در این اثر سینمایی جدا از دفاع مقدس به بحث تقریب مذاهب هم توجه شده بود. قصه فیلم روایت‌گر دو خانواده شهید است که یکی مسلمان و دیگری زرتشتی هستند. این دو خانواده هر دو در پی رسیدن به پیکر فرزند شهیدشان هستند و در این مسیر با سختی‌هایی نیز مواجه می‌شوند. آهنگر در فیلم جدید خود در کنار توجهات حرفه‌ای خود در فیلم، رویکردی ارزشمند به اقلیت‌های مذهبی در ایران دارد. وی با زبان فیلم می‌گوید که برای دفاع از این آب و خاک تنها بخشی از کشور دفاع نکرده، بلکه همه مردم از هر دین و باوری به پا خواسته و در مقابل دشمن ایستادگی کرد‌ه‌اند.
درضمن سرو زیر آب، بار دیگر به ما نشان می‌دهد دفاع مقدسی، حوزه‌ای نیست که تنها با یک یا چند فیلم بخواهیم به پایان آن برسیم، بلکه برای عرصه دریچه‌های جدیدی می‌توان گشود که متأسفانه ما از آن غافل هستیم؛ رویکردی که باعث شده سینمای دفاع مقدس دیگر آن رونق گذشته را نداشته باشد. آهنگر در فیلم جدیدش به فیلمسازان جوان می‌آموزد که نیازی نیست برای مطرح بودن فیلم زیاد ساخت، بلکه هر چند سال می‌توان کاری روی پرده برد که تا سال‌ها در خاطره‌ها باقی بماند.
درباره سینمای باشه آهنگر، باید نکته‌ای را مدنظر داشت، آن‌هم تصاویر زیبایی است که در فیلم به مخاطب نشان می‌دهد. در سرو زیر آب هم لوکیشن‌ها زیبا و بکر را در فیلم می‌بینیم که نمونه آن را را کمتر در فیلم‌های ایرانی شاهدیم. نکته جالب‌تر این‌که آهنگر تنها به نقطه خاص از ایران تعلق خاطر ندارد، بلکه در فیلم‌هایش تمام ایران مدنظر است. در فیلم اخیرش نیز به دو منطقه جغرافیایی نظر دارد.
«سرو زیر آب» عاشقانه‌ای درباره شهدا
ب
حث دیگری که درباره فیلم می‌توان به آن اشاره کرد، نگاه احترام‌آمیز فیلم به اقلیت‌هایی است که در ایران زندگی می‌کنند. این رویکرد فیلم کاملاً جسورانه است، زیرا عموماً تصویرگری مراسم مذهبی اقلیت‌ها در سینمای ایران باب نیست، اما در این کار ما تصاویری محدودی از آیین زرتشتیان را شاهد هستیم. نکته جالب‌تر به شخصیت‌پردازی پیروان این دین برمی‌گردد که کاملاً محترمانه است. این اتفاق بسیار خوبی است که در فیلمی سینمایی مدنظر قرار گرفته و می‌تواند در فیلم‌های دیگر مشاهده شود. چرایی این مسئله هم کاملاً روشن است. امروز کشور ما آماج حملات تبلیغاتی بسیاری است، بخشی از این تبلیغات بیانگر ظلمی است که به اقلیت در داخل کشور می‌شود! اما چنین آثاری دروغ بودن این مسئله را نشان می‌دهد.
بحث دیگری که باید به آن اشاره داشت باز‌های خیلی خوب فیلم است. این مزیت نیز تنها به یک یا دو نقش خلاصه نمی‌شود، بلکه تمامی شخصیت‌های فیلم چنین امتیازی را دارا هستند. به ویژه مهتاب نصیرپور که هیچ گاه کیفیت کارش پایین نمی‌آید. در کنار مهتاب نصیرپور، شهرام حقیقت‌دوست هم بازی خیره‌کننده از خود ارائه می‌کنند، حتی با وجود این‌که این دو نسبت به بازیگر‌ان اصلی حضورشان در فیلم کم است، اما می‌شود به این دو بالاترین نمره را داد. بحث دیگری که به نظرم نباید مغفول ماند؛ فیلمبرداری، طراحی صحنه خوب فیلم است. همچنین گویش‌های محلی سرو زیر آب از دیگر امتیازات این فیلم سینمایی است.
«سرو زیر آب» عاشقانه‌ای درباره شهدا
اما پایان فیلم به نظر اوج این فیلم است که استعاره‌ای زیبا را شاهد هستیم. آنجایی که سرو بلندی بالای مزار یک شهید ایستادگی را معنا می‌کند، همچنین دیالوگ پایانی فیلم بین قهرمان مسلمان و زرتشتی فیلم به بیننده احساس خوبی می‌دهد، البته این پایان‌بندی تلنگری نیز برای تماشاگران دارد، آن هم این‌که پیرامون زندگی ما اتفاقاتی رخ می‌دهد که چشمان خود را به روی آن بسته‌ایم.
درباره ریتم فیلم هم باید گفت، آهنگر در مقایسه با جشنواره ریتم بهتری را برای کارش انتخاب کرده، چون تماشاگری که که در جشنواره فیلم را می‌بیند با مخاطب عام سینما تفاوت دارد، برای همین فیلمساز با تدوین مجدد ریتمی خوب به کارش داده است. درباره شخصیت‌پردازی هم یک نقد کوچک وجود دارد آن هم به شخصیت مینا ساداتی مربوط می‌شود، چون کاملاً مشخص است نبود این کاراکتر ضربه‌ای به فیلم نمی‌زند، بلکه تنها بهانه‌ای است تا موفقیت فیلم در گیشه بیشتر شود.
محمد علی باشه آهنگر با ساخت فیلم‌هایی، چون «ملکه»، «فرزند خاک»، «سرو زیر آب» و... نشان داده دفاع مقدس را با تمام وجود درک کرده و به آن تعلق خاطر دارد. وی بعد از شش سال از «ملکه» توانست فیلم بعدی خود را بسازد. این وقفه نه به میل کارگردان، بلکه به دلیل مشکلاتی است که پیش روی این بازیگر قرار دارد. دلیل این کم‌کاری نیز به هیچ وجه قابل درک نیست، چون چرا باید امکان تولید را از چنین کارگردانی گرفت؟ آیا این فیلمساز تا به حال بودجه‌ای را به هدر داده که برخی نهاد‌ها از کمک به وی پرهیز می‌کنند؟
«سرو زیر آب» عاشقانه‌ای درباره شهدادر انتها؛ جواب پرسش‌های مطرح‌شده کاملاً روشن است؛ جوابی که باعث شده، آثار معدود این فیلم‌ساز در سینمای دفاع قدس ماندگار شود. باشه‌آهنگر فیلم‌سازی است حاضر نیست فیلم سفارشی بسازد، بلکه آن چیزی را جلوی دوربین می‌برد که به آن باور دارد، ویژگی که درکش برای برخی نهاد‌ها قابل‌درک نیست!
به قلم داود کنشلو
انتهای پیام