گروه اندیشه ــ سی و هشتمین شماره فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام مشتمل بر 7 مقاله منتشر شد.

به گزارش ایکنا؛ سی و هشتمین شماره فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام به صاحب امتیاز پژوهشکده تاریخ اسلام و مدیر مسئولی سید هادی خامنهای و سردبیری مهدی محقق منتشر شد.
فهرست مقالاتی که در این شماره انتشار یافته بدین قرار است: «عوامل جغرافیایی و سیاسی مؤثر بر مکان گزینی پایتخت ادریسیان در فاس»، «تحلیل مطالعات شیعی لویی ماسینیون، بررسی دیدگاهها و روشها»، «مناسبات حکومت شوروی با مسلمانان ساکن روسیه در دهه اول انقلاب بلشویکی»، «چپاول و غارت تبریز در دوران استبداد صغیر مطالعه موردی: اموال کمپانی زیگلر»، «نقش تعلیم و تربیت در ترقی و پیشرفت ایران دوره قاجار از منظر روزنامههای فارسیزبان مصر»، «محاسن و معایب نظام آموزشی امامیه در عصر صفوی با تأکید بر ریاض العلماء»، «شاخصهای جنگ عادلانه در سیره نظامی امیرالمؤمنین (علیهالسلام)».
در چکیده مقاله «مناسبات حکومت شوروی با مسلمانان ساکن روسیه در دهه اول انقلاب بلشویکی» میخوانیم: «انقلاب بلشویکی در روسیه در سال ۱۹۱۷ یکی از حوادث بزرگ تاریخ است که ایدئولوژی جدیدی همراه خود داشت و آن را به صحنه سیاسی جهان وارد کرد. رهبران این انقلاب با محوریت لنین اندیشههای سوسیالیستی را مطرح میکردند و در اندیشه آنان دین مانع رشد جامعه بود. این در حالی است که تقریبا یک ششم جامعه روسیه در اوایل انقلاب را مسلمانان تشکیل میدادند و در زندگی روزمره، آداب و رسوم اسلامی را مراعات کرده و مظاهر فرهنگ اسلامی در تمام ابعاد زندگی آنها آشکار بود. پرسش اساسی در این زمینه این است که بلشویکها در سالهای نخست انقلاب چطور توانستند مسلمانان را تحت تاثیر خودقرار داده و اندیشههای کمونیستی را در میان آنان رواج دهند؟
در این مقاله تلاش میکنیم سیر سیاست حکومت شوروی را نسبت به مسلمانان در اوایل انقلاب بلشویکی با تکیه بر اسناد و آثار محققان روسی بررسی کنیم، واقعیت آن است که بلشویکها موفق شدند با اتخاذ سیاستهای رواداری در اوایل انقلاب در حوزه فرهنگ، آموزش و... جامعه مسلمانان را به سوی خود متمایل نموده و ایدئولوژی کمونیستی را در میان آنها رواج دهند و البته پس از تثبیت حکومت خود روش متفاوتی را در پیش گرفتند که در ادامه بررسی خواهد شد.»
در چکیده مقاله «محاسن و معایب نظام آموزشی امامیه در عصر صفوی با تأکید بر ریاضالعلماء» میخوانیم «حکومت صفویان، از دورههای شاخص تاریخی ایران بود که علم و دانش رونق بسیار داشت. این عصر، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا با تشکیل این حکومت و رسمیت یافتن مذهب تشیع، نظام آموزشی امامیه شکوفا شد. شاه اسماعیل اول، مؤسس سلسله صفوی، برای مشروعیت بخشی به نظام سیاسی خود، مقدمات تأسیس نهادهای آموزشی را فراهم کرد. اساتید این نظام آموزشی با فعالیت و تلاش خود، پیشرفتهایی در زمینههای مختلف علمی داشتهاند. در این دوره، تحت تأثیر رشد همه جانبه فرهنگ و تمدن ایرانی، نظام آموزشی تحولات قابل توجهی را تجربه کرد. نظام آموزش امامیه، علیرغم محاسن زیاد، کاستیها و معایبی نیز، داشت. بنابراین، ضرورت دارد در این پژوهش، به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که نظام آموزش امامیه در عصر صفوی چه محاسن و معایبی داشت؟»
در چکیده مقاله «شاخصهای جنگ عادلانه در سیره نظامی امیرالمؤمنین (علیهالسلام)» نیز میخوانیم «جنگ عادلانه ازجمله مسائلی است که در اخلاق جنگ مطرح میشود، امّا این مسئله در حوزه اسلامی چندان مطرح نشده است. پژوهشگر با انتخاب سیره علوی در جنگها، لازم میبیند شاخصهای جنگ عادلانه را استخراج کند. این پژوهش با مطالعه سیره نظامی حضرت در دو ساحت حق و عمل جنگ صورت پذیرفته است. دستاورد این تحقیق را میتوان به دو بخش اصلی تقسیم کرد. بخش اوّل، استخراج سؤالات کلیدی جنگ عادلانه در نظریات متعارف و بخش دوم پاسخگویی آن از منظر سیره نظامی امیرالمؤمنین (علیهالسلام) است. در بخش اول، سؤالاتی مانند از سوی چه کسی؟ (رسمیت)، چرایی؟ (علّت عادلانه)، چه زمانی؟ (ضرورت)، با چه هدفی؟ (آرمان حقطلبانه) و چگونه؟ (رفتار عادلانه) مطرح میشود. در بخش دوّم باعرضه آن سؤالات به سیره نظامی حضرت، شاخصهای جنگ عادلانه نمود پیدا میکند.»
انتهای پیام