به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی، امروز، ۳۰ آبان ماه، در دومین روز از دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت که در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) برگزار شد، اظهار کرد: ما باید یک‌سری از مبانی را منقح کنیم و تا این کار نشود مبانی پیشرفت حاصل نخواهد شد؛ یکی از این مبانی آن است که مخاطب قرآن را چه کسی بدانیم. در گذشته هم این مسئله مطرح بوده که مخاطبان قرآن انسان‌های عصر نزول بوده‌اند یا غیر آن.

وی افزود: حتی شاطبی این بحث را مطرح کرده که معیار فهم صحابه هستند یا کسانی که بعد از آن هم آمده‌اند مشمول این مطلب هستند.
ایازی بیان کرد: اگر معتقدیم که قرآن جاودانه است و مخاطب آن انسان است، دیگر نمی‌توانیم بگوییم فهم آن در دایره مخاطبین عصر نزول است و صحابه سطوحی از قرآن را فهمیده‌اند و ممکن است ما سطوحی را بفهمیم که آن‌ها نفهمیده‌اند و چه بسا فهم آنان را تخطئه کنیم.
این قرآن‌پژوه تصریح کرد: در ذیل یکسری از آیات قرآن، تعابیری آمده که در پی بیان مسئله کلی و قواعد و قاعده‌سازی است و فقها برهمین اساس به قاعده‌سازی پرداخته‌اند؛ بنابراین محدود به عصر نزول نخواهد شد.
انسان؛ مخاطب قرآن
ایازی با بیان اینکه در نظریه تفسیر پیشرفت‌شناخت باید به بحث مخاطب قرآن توجه ویژه داشته باشیم، اظهار کرد: معتقدم که مخاطب قرآن مؤمنان و مسلمین نیستند، بلکه انسان‌ها هستند و حتی معتقدم که در آیات کلیدی قرآن در مورد جهان‌بینی انسان جنسیت هم مطرح نیست. جایی که سخن از دمیدن روح خدا در انسان و یاد دادن اسماء به آدم است سخن از انسان است.
وی با بیان اینکه قرآن کرامت بنی‌آدم و نه مؤمن و مسلم را بیان فرموده است، اظهار کرد: یکی از مسائل مسلّم این است که باید قلمرو توقع خود را از قرآن مشخص کنیم؛ یعنی اگر دنبال پیشرفت هستیم اندیشه در زمینه اخلاق و معنویت و ... را می‌خواهیم یا در تمام حوزه‌ها دنبال پیشرفت هستیم؛ اگر درست کردن اقتصاد، سیاست و ... است این مسائل در حوزه دین نیست و وارد بسیاری از این مقوله‌ها هم نشده است.
ایازی با اشاره به تفسیر تنزیلی تصریح کرد: مشکل اساسی تفسیر تنزیلی این است که مبتنی بر پایه لرزان است؛ زیرا سه جریان تاریخ‌گذاری بر مبنای روایات، متن و مباحث ریاضی را در این بحث داریم و هیچ‌کدام از این‌ها نمی‌توانند مطمئن باشند؛ یعنی آیا می‌توانیم ترتیبی از ساختار آیات را ارائه کنیم که به آن کاملاً مطمئن باشیم؟
پایه لرزان تفسیر تنزیلی
وی افزود: این قدر میان ترتیب سوره‌ها اختلاف وجود دارد که نمی‌تواند مبنای تفسیر تنزیلی قرار گیرد؛ ابتدا باید مسلّم کنیم که جای این سوره در فلان جا و ترتیب است و بعد از آن نظریه و موضوعی را استنتاج کنیم، در غیر این صورت قابل استناد نیست.
ایازی ادامه داد: بنده به نویسنده تفسیر تنزیلی، حجت‌الاسلام بهجت‌پور عرض کردم که بگویید ما 5 مطلب براساس ترتیب نزول استفاده کرده‌ایم که در تفسیر ترتیبی قابل استفاده نیست؟.