استاد شهید مطهری ضمن تبیین مفهوم عدالت از ابعاد مختلف؛ تعریف و چیستی، جایگاه آن در اسلام، ضرورت وجودی، چگونگی تحقق و تأثیرات اجرای عدالت بر جامعه، در بیان تعریف عدالت از نگاه امام علی(ع) این‌گونه بیان می‌دارد که «عدالت در نگاه علی(ع)، اصلی است که می‌تواند تعادل اجتماع را حفظ کرده و همه را راضی نگه دارد و به پیکره اجتماع، سلامت و به روح اجتماع آرامش بدهد. عدالت به منزله بزرگراهی است که می‌تواند همه را از خود عبور دهد اما ظلم و جور کوره‌راهی است که حتی فرد ستمگر در آن به مقصدش نمی‌رسد.» (مرتضی مطهری، سیری در نهج‌البلاغه، ص 113)
در این تعبیر به مفهومی به نام روح جامعه یا به تعبیر نگارنده وجدان جمعی اشاره شده است که فقط اجرای عدالت آن را آرام کرده و به طمأنینه می‌رساند. در موضوع حادثه ناگوار و غم‌انگیز سقوط هواپیمای مسافری اوکراینی نیز آنچه بیش از همه از این حادثه و تأخیر در اطلاع‌رسانی دلیل اصلی آن ضربه خورد همین روح اجتماع بود که در قالب واکنش‌های شدید و بعضا اقدامات ساختارشکنانه ظهور و بروز یافت.
درست است که دشمنان از این حادثه به دنبال سوء استفاده هستند و این حادثه ناگوار را فرصت و ابزاری برای به فراموشی سپردن دو واقعه مهم حضور میلیونی مردم در مراسم تشییع سپهبد قاسم سلیمانی و حمله موشکی سپاه به پایگاه هوایی آمریکا در عراق می‌انگارند، اما این نباید باعث شود که در واکنش به فرصت‌طلبی و موج‌سواری دشمن، حقوق بدیهی خانواده‌های داغدار و ناآرامی روح و وجدان جمعی ایرانیان تحت‌الشعاع قرار گیرد و با گذشت زمان دوباره داستان برخی مصلحت‌اندیشی‌ها به بهانه سوءاستفاده دشمن آغاز شود که خود این مصلحت‌اندیشی‌ها به نوعی خنجری از پشت به آن دو حادثه بزرگ و به حاشیه راندن آن اما این بار از سوی جبهه خودی است.
همانطور که مسئولان عالی نظام تأکید کرده‌اند این قضیه باید با دقت و جدیت پیگیری و عدالت نسبت به هر فردی در مقام و رتبه‌ای بدون مسامحه اجرا شود. در واقع اجرای دقیق و صریح عدالت، اسم رمز آرام یافتن روح اجتماع است که دو هفته «پرماجرا» و «استثنایی» را گذرانده و همانطور که غم از دست دادن سردار را با حضور میلیونی به وحدت قدرت‌آفرین تبدیل کرد، سیلی سخت به آمریکا را در کنار اندوه سنگین و مضاعف از شهادت هموطنانش در حادثه ناگوار سقوط هواپیمای مسافری به چشم دید.
براین اساس آنچه مانایی، پایداری و یوم‌الله ماندن آن دو حادثه عظیم را تضمین می‌کند اجرای بدون مسامحه و قاطع عدالت در حادثه غم‌بار سقوط هواپیمای مسافری است تا وجدان جمعی جامعه به آرامش رسیده و دشمن نیز نتواند همچنان از این حادثه ناگوار به مثابه دستاویزی برای تحت‌الشعاع قرار دادن آن دو رخداد بزرگ سوءاستفاده کند و مانع از تحقق وحدت حداکثری تبلوریافته در مراسم تشییع سپهبد قاسم سلیمانی به منزله یک سرمایه بزرگ اجتماعی شود.
مهدی مخبری، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی