حافظ، سخنگوی ضمیر ناآگاه ایرانی است. حرف حافظ تمام نشدنی است، برای اینکه حرف دل است و حرف گذشته دور و دراز یک سرزمین. ۲۰ مهر در تقویم ملی به روز گرامیداشت این شاعر گرانقدر اختصاص یافته است. اشعار حافظ یگانه منبع موثق زندگی او هستند و اشارات اندکی از زندگی شخصی و خصوصی او وجود دارد. آنچه از فحوای بیاناتش بدست می آید این است که او در خانواده ای متوسط جامعه زمان خویش متولد شده است، با این حساب که کسب علم و دانش در آن زمان اصولاً مربوط به خانواده‌های معتبرتر جامعه بوده‌است. در نوجوانی قرآن را با چهارده روایت آن از بر کرده و از همین رو به "حافظ" ملقب گشته‌است. حافظ در غزل شماره ۳۱۹ می گوید: صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم گر به دیوان غزل صدرنشینم چه عجب سال‌ها بندگی صاحب دیوان کردم