به گزارش ایکنا، نویسنده در این کتاب، با نگره تعلیل به معرفی نکته‌های دقیق توحیدی از قبیل صفات الهی، حدود معرفت خداوند، جایگاه و سهم عقل و حواس در شناخت خداوند، تباین خالق و مخلوق، نکوهش تعمق در ذات خداوند و کیفیت حمد الهی که برای نخستین‌بار توسط امام علی(ع) مطرح شده پرداخته و فرازهایی از نهج‌البلاغه در حوزه توحید ذاتی، صفاتی و یا افعالی را مورد کنکاش قرار داده است. همچنین مضاف بر مفاهیم مستخرجه از نهج‌البلاغه، جهت تبیین مسئله، آیاتی از قرآن کریم که در ارتباط با موضوع بوده مورد اشاره و تبیین قرار گرفته و در ادامه تفاسیر مرتبط با موضوع در ذیل موضوعات بررسی می‌شود.

این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی کیفیت ادات تعلیل در زبان عربی را تبیین کرده و به این می‌پردازد که تعلیل‌های امام در حوزه توحید صفاتی و افعالی، تبیین ویژگی‌های پروردگار و شکل رابطه بنده با خداوند چیست و نهج البلاغه از چه تعلیل‌های بلاغی و یا توصیفی در این مورد استفاده کرده است.

این کتاب شامل 4 فصل است. در فصل اول به بررسی ادوات تعلیل و تبیین مراتب توحید در نهج البلاغه پرداخته می‌شود. در فصل دوم با بررسی فرازهایی از نهج البلاغه با استناد به آیات و روایات نسبت به تبیین توحید ذاتی و صفاتی همت گمارده و در ادامه به اثبات خداوند ازلی و ابدی، شبیه نبودن چیزی به خداوند و قدم الهی و حدوث مخلوقات می‌پردازد.

در فصل سوم به بررسی توحید افعالی پرداخته و به طرح مواردی از جمله آفرینش و صنع مخلوقات بدون نیاز به اندیشه، تعیین حدود برای پدیده‌ها، غفران الهی، ابتلائات الهی، وجوب احکام و تکالیف بر بندگان، ارسال رسل، ارسال رسول خاتم، جانشین قرار دادن ائمه و در نهایت مهلت دادن به شیطان می‌پردازد.

در فصل پایانی به مباحث مطروحه در توحید عبادی که شامل مباحث: حمد و ستایش خداوند، یاری جستن از خداوند، شهادت به یگانگی خداوند، ایمان آوردن به خداوند، هدایت خواستن از خداوند، توکل کردن به خداوند، پرهیز از سنجش خداوند با عقل محدود، ذکر و یاد کردن خداوند، پذیرش پند و اندرز خداوند، اطاعت از خداوند و توجه اولیا و دوستان خدا به خداوند پرداخته شده است.

محقق در انتها به نتیجه‌گیری پرداخته که در بخشی از نتیجه این چنین آمده است: امام(ع) با توجه به محدودیت عقل انسانی در شناخت ذات خداوندی، توحید ذاتی، صفاتی، عبادی و افعالی را مورد بررسی قرار داده و به زیباترین و عملی‌ترین شکل ممکن به تبیین این موضوعات و شکل ارتباط انسان و پروردگار پرداخته است.

یادآور می‌شود، کتاب تعلیل های توحیدی امام علی(ع) در نهج‌البلاغه در 205 صفحه از سوی انتشارات مکین در ماه مبارک رمضان سال جاری به چاپ رسیده است.