محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران، به مناسبت ماه مبارک رمضان در سلسله مباحثی با عنوان «پای منبر علی(ع)» که به همت ایکنا و به صورت ویدیویی تولید شده است با نگاهی به نهج‌البلاغه به بیان پندهایی از امیرالمؤمنین(ع) پرداخته است که متن و فیلم جلسه پانزدهم با عنوان «ظرفیت انسان» در ادامه می‌آید:

هم داشتن و نداشتن، هم سلامت و بیماری و هم ثروت و فقر نیازمند ظرفیت هستند. انسان باید ابتدا ظرفیت پیدا کند چراکه بی‌ظرفیتی بلای جان ما انسان‌ها است. چقدر زیباست این سخن نظامی گنجوی که فرمود: «به شکرم رسان اول آنگه به گنج/ نخستم صبوری ده آنگاه رنج»

دعا کنیم که خداوند، هم ظرفیت تحمل نعمت و هم ظرفیت دیدن نقمت را به ما بدهد و هم بتوانیم در خوشی و هم ناخوشی خودمان را کنترل کنیم؛ از جمله در خوشی‌ها و ناخوشی‌های مادی. یکی از گلایه‌های قرآن از ما انسان‌ها این است که وقتی زندگی ما روبه راه است و مشکل مادی نداریم خدا و بندگان خدا را فراموش می‌کنیم و به گناه می‌افتیم و آن موقع هم که گرفتار نداری می‌شویم یا شکست می‌خوریم و ورشکست می‌شویم باز هم ظرفیت نداریم. با این تفاوت که داشتن‌ها را به حساب خودمان و نداشتن‌ها را به حساب خدا می‌گذاریم در حالی‌که قضیه کاملاً برعکس است.

حضرت علی(ع) در جواب کسی که از او موعظه خواست فرمود: «لَا تَكُنْ مِمَّنْ إِنِ اسْتَغْنَى بَطِرَ وَ فُتِنَ وَ إِنِ افْتَقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ» یعنی از کسانی نباش که هر وقت توانگر می‌شوند به طغیان و فتنه می‌افتند و هر وقت هم تهیدست می‌شوند دچار ناامیدی و سستی می‌شوند. هر دوی این موارد بد هستند و باید از خداوند بخواهیم هر دو را از ما دور کند.