«جزر و مد» سریالی 26 قسمتی به کارگردانی علی عبدالعلی‌زاده است که چندی پیش و همزمان با ایام جام جهانی روی آنتن شبکه دوم سیما رفت و کمتر دیده شد. در این سریال به موضوعات متعددی چون اشتغال، ازدواج جوانان، محیط زیست، خانواده، مشاغل زود بازده، کارآفرینی و... پرداخته شده است. در این راستا در ایکنا گفت‌و‌گویی با کارگردان این مجموعه انجام داده‌ایم.
ایکنا - ابتدا پیرامون چگونگی شکل‌گیری سریال «جزر و مد» توضیح دهید.
فیلمنامه این مجموعه پیشتر نوشته شده اما مورد تائید سیمای استان خوزستان قرار نگرفته بود. برای همین فیلمنامه را به من ارجاع دادند تا اصلاحات مدنظر آنها را در کار لحاظ کنم. با این توضیح دو ماه زمان صرف کردم تا فیلمنامه این مجموعه را به نگارش درآورم. درباره اصلاحات مدنظر سیمای استان، یک نکته ویژه و اساسی وجود داشت آن‌هم اینکه در مجموعه به قومیت و فرهنگ مردم جنوب اهانتی صورت نگیرد.
این موضوع در کارهایی که تم طنز دارند بسیار خطیر و جدی است چون ممکن است کمی بی‌دقتی و شوخی با زبان یا گویش خاصی باعث ناراحتی مردم آن منطقه شود. این موضوع باعث شد در فیلمنامه‌‌ای که من نوشتم شوخی‌ها متوجه بومی‌ها نباشد و بار طنز را آدم‌هایی که در قصه مهمان هستند و لهجه خاصی ندارند را بر عهده داشتند. داستان «جزر و مد» درباره خانواده‌ای است که سال‌ها قبل به تهران مهاجرت کرده بودند اما مجدد به شهر خود بازمی‌گردند.
ایکنا - فیلمبرداری در جنوب چطور بود؟
فیلمبرداری سریال 21 بهمن 99 در اهواز آغاز شد. تمامی بخش‌ها جز بخش کوچکی که در ماهشهر گرفته شد در اهواز فیلمبرداری شده است. قسمت‌هایی از فیلمبرداری مجموعه در فصل گرما بود که کار ما را بسیار سخت کرد. مشکلی هم بابت انتخاب بازیگران پیش آمد. بسیاری از بازیگران حاضر نیستند برای فیلمبرداری به خارج از تهران بروند به‌ویژه شهرهایی نظیر اهواز که بسیار دور هستند. به همین دلیل برای انتخاب نقش‌های مختلف، چالش‌های مختلفی را پشت سر گذاشتیم تا درنهایت به این گروهی که شاهدش هستید، رسیدیم.
تأکید سیمای خوزستان این بود که عوامل همگی از هنرمندان خوزستانی باشند؛ هنرمندانی که یا در خوزستان ساکن هستند یا اینکه به شهرهای دیگر مهاجرت کرده‌اند ولی اصالتی جنوبی دارند. برای همین اکثراً افراد جز خود من که جنوبی نیستم برای خطه خوزستان بودند. بازیگر اصلی این سریال از ابتدا رضا فیاضی انتخاب شده بود چون به‌واسطه اصالت اهوازی او برای این نقش انتخابی درست و بجا بود.
ایکنا – «جزر و مد» به بحث مهاجرت اشاره دارد. پیرامون نحوه نگرش به این مسئله اجتماعی اشاره کنید؟
مهاجرت در این سریال شکلی معکوس دارد. معمولاً نقد وقتی با طنز همراه می‌شود شکلی دلنشین به خود گرفته و بیننده آن را می‌پذیرد. همچنین این شکل گویش بر جذابیت کار می‌افزاید. در سریال جدا از موضوع مهاجرت به سبک زندگی نیز توجه شده است.
سبک زندگی ایده‌آلی که مجموعه در پی رواج آن است متکی به الگوهای ایرانی–اسلامی است. البته تمام تلاش این بوده از الگوهایی که در این حوزه رایج شده فاصله بگیریم. یکی از راهکارهایمان هم این بوده که واقعیت زندگی مردم در جنوب را نشان دهیم. به‌ویژه مشکلاتی که آنها با آن رو‌به‌رو هستند. ازجمله مشکلات رایج در این منطقه کم‌آبی و گردوغبار است که سال‌هاست رنجش مردم را سبب شده است. درباره کارکرد سبک زندگی در حل برخی مشکلات رایج آن منطقه هم باید تصریح کنم رویکرد ایرانی–اسلامی در زندگی سبب می‌شود برخی از مشکلات به شکل سهلتری حل شوند.
ایکنا – آیا ترویج سبک زندگی ایرانی–اسلامی در «جزر و مد» به معنای رجوع به سبک زندگی گذشته است؟
اینکه مردم از روش‌های خوب زندگی درگذشته کمک گیرد اتفاق خوبی است. برای مثال پدر و مادرهای ما در گذشته زندگی خود را با حداقل‌ها شروع می‌کردند و به‌مرور همه‌چیز به دست می‌آوردند. آیا ترویج این فرهنگ واپسگرایی است یا ساده‌زیستی؟ جدا از این موضوع سبک زندگی ایرانی– اسلامی می‌تواند از ابزارهای امروزی زندگی هم بهره‌مند باشد با این فرق که در به دست آوردن هر امکانی، ظرفیت موردنیاز هم مورد توجه قرار گیرد. تأکید ویژه دیگری که در این سریال صورت گرفته بود به موضوع احترام به والدین بر‌می‌گشت. در این سریال هیچگاه نمی‌بینیم فرزندان با والدین خود لحن بدی داشته باشند حتی اگر در مواقعی حق با آنها باشد.
ایکنا- در تولیدات این روزهای سیما تا چه حد توجه به موضوعات خانوادگی جز الزامات سریال‌سازی است؟
وقتی در کارهای نمایشی به موضوعات خانوادگی پرداخته می‌شود ابتدا مشکلات شناسایی و معرفی شده و برای آن راهکار اندیشیده می‌شود. در ادامه باید دقت داشت در بیان مشکلات حتماً باید وجه عمومی بودن آن مسئله مدنظر باشد وگرنه به بهانه اینکه ممکن است در جامعه به صورت استثنا مشکلی وجود داشته باشد نمی‌توان آن را در سریال مطرح کرد چون معتقدم قبح آن عمل از بین می‌رود.
ایکنا- «جزر و مد» تا چه حد توانست با مخاطب به‌ویژه اقلیم خوزستان ارتباط برقرار کند؟
آنگونه که مدیران وقت سیمای خوزستان بیان کردند این سریال توانست مورد توجه قرار گیرد هرچند زمان اکران آن بسیار نامناسب بود به‌ویژه هم‌زمانی پخش مجموعه با جام جهانی بزرگ‌ترین ضربه‌ای بود که می‌شد برای مجموعه در نظر گرفت. مشکل دیگری که برای این سریال وجود نداشت نبود رقیب خوب در پخش سریال بود درحالی‌که درگذشته به‌طور همزمان چند مجموعه موفق روی آنتن می‌رفتند و همین امر سبب ایجاد انگیزه برای تماشای آثار بود.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو