پایگاه‌های مردمی موجود در جهان اسلام زمینه به حکومت رسیدن امام را مانند دیگر رهبران فراهم می‌ساختند. برای امام رضا(ع) امکان‌پذیر بود که حکومت را به شیوه منصور یا به شیوه ابوسرایا یا به شیوه امین و مأمون به دست گیرد. این امکان وجود داشت، زیرا پایگاه‌های انبوهی در میان بودند که می‌توانستند با سپاهی بزرگ ایشان را یاری کنند و همچنین با اموال بسیار به ایشان کمک رسانند. اما چنین پایگاه‌هایی برای حکومتی که امام رضا(ع) می‌خواست، بنیانی شایسته نبودند؛ زیرا این پایگاه‌ها با مکتب امام علی(ع) یک ارتباط فکری کلی و مبهم و یک ارتباط عاطفی و هیجانی نیرومند داشتند... این سطح از ارتباط می‌توانست زمینه را برای یک حکومت پابرجا و نیرومند و مقتدر فراهم کند، همچنان که برای حکومت عباسیان کرد...، اما این پایگاه‌ها با چنین وضعیتی نمی‌توانستند زمینه حکومت امام علی(ع) را که برنامه فرزندان او بود، فراهم کنند. [شهید محمدباقر صدر، کتاب امامان اهل بیت(ع)، صفحه ۶۲۲]