لعبت تقوی، دانشمند محیط زیست ایرانی که برای نخستین بار جایزه مدیریت محیط زیست جهان اسلام را در سال جاری به خود اختصاص داد، در گفت‌وگو با ایکنا، در خصوص این جایزه گفت: فراخوان این جایزه هر دو سال یک‌بار از سوی آیسسکو (سازمان اسلامی آموزشی، علمی و فرهنگی تحت حمایت سازمان همكاری اسلامی) اعلام می‌شود و پروسه داوری آن تقریباً دو سال طول می‌كشد. در هر دوره نیز یکی از کشورهای اسلامی میزبان این رویداد است که امسال حامی مالی جایزه و محل برگزاری آن كشور عربستان بود و در افتتاحیه نهمین اجلاس وزرای محیط زیست جهان اسلام جوایز اهدا شد.

وی با اشاره به اینکه مسلمانان در هر نقطه از جهان که زندگی کنند می‌توانند در فراخوان این جایزه شرکت کنند، گفت: این جایزه چهار بخش دارد که من به دلیل فعالیت‌‌های علمی، تحقیقاتی و اجرایی  که در حوزه محیط زیست انجام دادم و دستاوردهای علمی که در این زمینه داشته‌ام در بخش «زنان، پژوهش‌ها، دستاوردها و عملکردهای موفق» توانستم به عنوان یكی از نفرات برگزیده انتخاب شوم و امیدوارم كه در سال‌های آتی همچنان شاهد انتخاب محققین دیگری از كشورمان جهت دریافت این جایزه باشیم.

این پژوهشگر حوزه محیط زیست در خصوص زمینه تخصصی خود، اظهار کرد: دكترای آلودگی‌های محیط زیست از دانشگاه پلی تكنیک فرانسه هستم و طی یک دهه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی خود در دانشگاه بیشتر پژوهش‌های خودم را در زمینه رفع آلودگی‌ها از محیط‌های آبی با تأكید بر فناوری‌های نوین از جمله نانوتكنولوژی و بیوتكنولوژی در حذف آلاینده‌های خطرناک از جمله آلاینده‌های آنتی بیوتیکی، فلزات سنگین و آفت كش‌ها متمركز کرده‌ام. خوشبختانه كشورمان ایران پیشرفت بسیار خوبی در حوزه علم نانو داشته است و استفاده از این علم در حوزه محیط زیست نیز مورد توجه پژوهشگران است.

تقوی تشریح کرد: امروز در كشورهای بسیار پیشرفته دنیا آلاینده‌هایی مانند فلزات سنگین و آفت‌كش‌ها چندان دغدغه محیط زیستی ایجاد نمی‌كنند چراكه تحقیقات علمی و اجرایی مفصلی برای كنترل و حذف این نوع آلاینده‌ها انجام شده است. اما آلاینده‌های نوظهور(emerging contaminant) از جمله آنتی بیوتیک‌ها از دغدغه‌ها و مسائل محیط زیست روز دنیا هستند كه با توجه به عدم كارایی سیستم‌های تصفیه فاضلاب موجود در تصفیه خانه‌ها و نیز هزینه‌های احتمالی جهت حذف این نوع آلاینده‌ها، حضور و برگشت مجدد آنها به محیط‌های پذیرنده محتمل بوده كه می‌تواند مشكلاتی در آینده ایجاد کند.

تقوی در پاسخ به این سؤال که آیا از نتایج پژوهش‌های شما برای بهبود شرایط محیط زیست ایران استفاده می‌شود؟ گفت: متأسفانه ضعف ارتباط دانشگاه و صنعت و یا دانشگاه با سازما‌ن‌های اجرایی هنوز به چشم می‌خورد اگرچه نسبت به گذشته تحول مثبت و معناداری احساس می‌شود.  

وی اضافه کرد: در چندسال گذشته سازمان حفاظت محیط زیست از محققان مراكز پژوهشی و دانشگاهی برای رفع مشكلات محیط زیست كشور همكاری و مشورت‌های علمی خواسته است، همچنین با توجه به مسئولیتی كه در سال‌های گذشته در صندوق ملی محیط زیست داشتم، شاهد آن بودم كه  توجه به محیط زیست از سوی صنایع به ویژه صنایع آلاینده خیلی بیشتر از گذشته شده چراكه صنایع به طور داوطلبانه درخواست تسهیلات از صندوق ملی محیط زیست به منظور بهبود شرایط محیط زیستی صنعت خود را داشتند.

این پژوهشگر محیط زیست هشدار داد: در حوزه آب باید به دنبال راهکار اساسی و جدی رفع مشکل كمبود و بهبود كیفیت آب باشیم چراكه بحران آب در كشور براساس شاخص‌های بین‌المللی بسیار جدی است.  

وی که برگزیده «جایزه مریم میرزاخانی» نیز هست، اضافه کرد: ما کمبود جدی آب را در کشور داریم چون منابع آب تجدیدپذیر ما کم شده است، اما از سوی دیگر بحث کیفیت آب نیز مطرح است. اکثر صنایع در دنیا اکنون با استفاده از تکنولوژی‌های تصفیه از پساب خود استفاده می‌کنند؛ یعنی با بازیابی آب خاکستری با استفاده از سیستم چرخشی، آب استفاده شده بارها و بارها مورد استفاده قرار می‌گیرد و دیگر آب خام را در صنعت استفاده نمی‌کنند. همین اقدام در ایران نیز باید به طور جدی‌تر انجام شود و در بخش شهری نیز باید به دنبال سیستم و تجهیزات كاهنده مصرف آب باشیم. همچنین با توجه به حجم بالای مصرف آب در كشاورزی، نیاز به برنامه عملیاتی مدون و نظارت جهت اجرای صد درصدی آن به منظور كاهش مصرف آب در این بخش بسیار ضروری به نظر می‌رسد، ضمن آنكه باید توجه ویژه به آمایش سرزمینی نیز داشته باشیم.

گفت‌وگو از زهرا ایرجی