محمد قاسمی، دبیر نخستین همایش ملی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی در خصوص جزئیات برنامه‌های نخستین همایش ملی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری تحت عنوان «توسعه و تسهیل زیارت و گردشگری» اظهار کرد: دانشگاه نسل سوم معتقد است که می‌تواند مشکلات منطقه‌ای را شناسایی و حل کند، در برگزاری این همایش نیز ما به دنبال ایجاد شبکه علمی توسط اساتید و دانشگاهیان در حوزه زیارت و گردشگری هستیم.

وی افزود: در اولین محور این همایش به گردشگری مشهد که یک گردشگری مذهبی تلقی می‌شود، پرداخته می‌شود، همچنین به دنبال شناسایی محورهای ضروری هستیم که در مشهد متوقف شده است و بر اساس آن محورهای کلیدی همایش را در نظر بگیریم. محورهای متفاوت فرهنگی در شرق و غرب، مسلمانان و غیر مسلمان و حتی در تشیع و تسنن شناسایی شده است.

تفاوت معنایی بین زائر و گردشگر میان شیعیان مطرح است

قاسمی بیان کرد: با توجه به تفاوت معنایی بین زائر و گردشگر بحث زیارت ائمه اطهار(ع) نیز میان شیعیان مطرح است، در کنار این موضوعات نیز گردشگر مذهبی وجود دارد که الگوی سفری آنها مانند زائران نیست که تابع هیئت‌های مذهبی باشد، بلکه همانند سفرهای خانوادگی است. گردشگر مذهبی تابع اوقات فراغت و مناسبات مذهبی نیست و آیین خود را دارد، لذا بر اساس تفاوت‌هایی که میان زیارت و گردشگری وجود دارد باید در خصوص مبانی نظری آن کار شود.

وی با اشاره به نقش دستگاه‌های مختلف در خراسان رضوی و مشهد از جمله معاونت زیارت استانداری، آستان قدس رضوی، اداره اوقاف، اداره‌کل میراث فرهنگی، شهرداری مشهد و... گفت: بیشترین همکاری با ما با شهرداری و کمترین تعامل و همکاری از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی بوده است، اما در واقع باید رویه به گونه‌ای باشد تا ساز و کار ارائه خدمات به زائر بر اساس یک نظم صورت بگیرد تا موازی‌کاری در این خصوص کاهش یابد و خلأها را بپوشاند و این اتفاق صرفه‌جویی در هزینه و ارائه خدمات بهتر را به دنبال خواهد داشت که نیازمند مدیریت است.

قاسمی تصریح کرد: بر خلاف گذشته که تعداد سفرها کم بود، امروزه چالش‌هایی در مدیریت اماکن زیارتی به دنبال انبوه شدن تعداد گردشگران و زائران مطرح است، مکان زیارتی مانند حرم رضوی علاوه بر اینکه جنبه زیارتی دارد، مباحث تاریخی نیز در آن مطرح است، لذا تنوع در گردشگران و زائران بارگاه حرم رضوی ایجاد شده و چالش‌های مدیریتی را به بار آورده است.

دبیر نخستین همایش ملی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری اظهار کرد: با توجه به اینکه در مباحث آماری اماکن زیارتی در حال رقابت با جهان تشیع هستیم، نوآوری در زیرساخت‌ها و ارائه خدمات از اهمیت بالایی برخوردار است که مشهد در این خصوص در حاشیه قرار گرفته و در حوزه‌های حمل و نقل و حوزه شهری باید بازنگری صورت بگیرد.

وی گفت: تشابهات و افتراق‌های نظری در حوزه زیارت، گردشگری مذهبی، گردشگری فرهنگی، مدیریت یکپارچه در حوزه زیارت و گردشگری، نوآوری در زیرساخت‌ها و ارائه خدمات به زائران و گردشگران، سازماندهی مقاصد زیارتی و گردشگری، سازماندهی فضاهای شهری، سازماندهی و ارائه راهکارهای خدمات اقامتی نوین به زائران و گردشگران مشهد، راهکارهای ارتقاء جایگاه دفاتر خدمات مسافرتی و هیئت‌های مذهبی در توسعه زیارت و گردشگری مذهبی و فرصت‌های کارآفرینی و اشتغال‌زایی زیارت و گردشگری از جمله محورهای این همایش محسوب می‌شود.

قاسمی با بیان اینکه از قدیم مشهد را به حج فقرا می‌شناسند، گفت: فضای شهر مشهد در برخی مناطق حاشیه‌ای زیبنده یک شهر با قابلیت زیارت و گردشگری نیست و در این خصوص و مباحث زیست‌محیطی نیز باید زیرساخت‌ها بازنگری شوند. ایجاد منطقه آزاد زیارتی نیز یک فرصت  است که ممکن است واکنش‌هایی از سوی افرادی که به این حوزه ورود نکرده‌اند به همراه داشته باشد که البته نیاز است به این موارد پرداخته شود، چرا که مباحث اقتصادی و کارآفرینی زیارت و گردشگری حائز اهمیت است.

دبیر نخستین همایش ملی برنامه ریزی و توسعه گردشگری افزود: بهبود بخشی فضای شهری و اماکن متبرکه که قطب فرهنگی و زیارتی هستند نیز یک ضرورت به شمار می‌رود که باید مورد بازنگری قرار گیرد. پایداری تمدن ایرانی و اسلامی ماحصل باورهای ما و هویت و حیات شهر مشهد نیز مدیون این باور است لذا محافظت از این پایداری فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است.

دبیر نخستین همایش ملی برنامه ریزی و توسعه گردشگری گفت: 110 مقاله به نخستین همایش ملی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری رسیده که تعدادی از این مقالات بر اساس چارچوب های علمی رد شده است و هر مقاله توسط سه داور ارزیابی شده، اما عمده مقالات پذیرش شده که از این تعداد 14 مقاله ارائه و چاپ خواهند شد.

نخستین همایش ملی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری توسعه و تسهیل زیارت و گردشگری، پنجشنبه، 10 خرداد 1403 به همت دانشگاه فردوسی مشهد و تحت حمایت سیویلیکا در شهر مشهد برگزار می‌شود.