به گزارش ایکنا، سیدمجید نبوی، دکتری قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه در یادداشتی به موضوع «تفسیر آیه چهارم و پنجم سوره بقره براساس هوش مصنوعی» پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
1- آیه اول سوره بقره
«وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ» «و آنان که به آنچه به سوی تو و به آنچه پیش از تو نازل شده، مؤمن هستند و به آخرت یقین دارند».
این آیه شریفه به یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متقین می‌پردازد: ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی. در ادامه، به این موضوعمی‌پردازیم:
1-1- ایمان به تمامی پیامبران و کتاب‌هایشان:
ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی، به معنای ایمان به زنجیره نبوت است. متقین بر این باورند که خداوند متعال در طول تاریخ بشریت، پیامبران متعددی را برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها فرستاده است و هر پیامبری، کتاب آسمانی خود را به همراه آورده است. این پیامبران و کتاب‌های آسمانی، مانند حلقه‌های یک زنجیره به هم متصل هستند و هر کدام مکمل دیگری است.
1-2- نمونه‌هایی از پیامبران و کتاب‌های آسمانی:
در قرآن کریم به نام حدود 25 پیامبر اشاره شده است، از جمله: حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت موسی، حضرت عیسی و حضرت محمد(ص). هر کدام از این پیامبران، کتاب آسمانی خود را به همراه داشته‌اند، مانند: تورات، انجیل و قرآن کریم.
1-3- ضرورت ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی:
ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی، ضرورتی انکارناپذیر برای هر مسلمان است. این ایمان، ریشه در توحید و یگانه‌انگاری خداوند دارد. متقین می‌دانند که خداوند متعال، تنها هدایتگر و راهنمای بشریت است و او پیامبران را برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها فرستاده است.
1-4- آثار ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی:
ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی، آثار و برکات فراوانی برای انسان به دنبال دارد، از جمله:
تقویت ایمان: این ایمان، ایمان انسان را به خداوند متعال و یگانه‌انگاری او تقویت می‌کند.
توسعه دیدگاه: این ایمان، دیدگاه انسان را به تاریخ و تمدن بشری توسعه می‌دهد و او را با آموزه‌های مختلف انبیاء و ادیان آشنا می‌کند.
افزایش وحدت: این ایمان، زمینه را برای وحدت و همدلی میان پیروان ادیان مختلف فراهم می‌کند.
غنی شدن معارف دینی: با مطالعه و بررسی آموزه‌های انبیا و کتاب‌های آسمانی، معارف دینی انسان غنی‌تر می‌شود و او به درک عمیق‌تری از حقایق هستی و جایگاه انسان در آن دست می‌یابد.
1-2-یقین به آخرت:
علاوه بر ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی، متقین به آخرت و سرای جاویدان نیز یقین دارند. این یقین، به آنها انگیزه می‌دهد تا در مسیر سعادت و رستگاری گام بردارند و از گناه و ظلم دوری کنند.
1-2-1- تعریف یقین به آخرت:
یقین به آخرت، به معنای باور قطعی و بدون تردید به وجود جهان پس از مرگ، حساب و کتاب، بهشت و جهنم و پاداش و جزای اعمال انسان در آن جهان است.
1-2-2- دلایل یقین به آخرت:
دلایل متعددی برای یقین به آخرت وجود دارد، از جمله:
آیات قرآن کریم: قرآن کریم در آیات متعددی به وجود آخرت و جزای اعمال انسان در آن جهان اشاره می‌کند.
احادیث و روایات: احادیث و روایات معصومین(ع) نیز بر وجود آخرت و جزای اعمال انسان تأکید می‌کنند.
فطرت انسان: فطرت انسان نیز به وجود آخرت گواهی می‌دهد. انسان در اعماق وجود خود، میل به جاودانگی و رستگاری دارد و این میل، نشان‌دهنده وجود جهانی پس از مرگ است.
معجزات: وقوع معجزات و رویدادهای خارق‌العاده انبیاء نیز می‌تواند دلیلی بر حقانیت انبیا و وعده‌ها و گفتارشان از جمله وجود آخرت باشد.
1-2-3- آثار یقین به آخرت:
یقین به آخرت، آثار و برکات فراوانی برای انسان به دنبال دارد، از جمله:
انگیزه برای عمل نیک: یقین به آخرت، به انسان انگیزه می‌دهد تا در مسیر سعادت و رستگاری گام بردارد و از گناه و ظلم دوری کند.
آرامش و اطمینان: یقین به آخرت، به انسان آرامش و اطمینان خاطر می‌دهد و او را در برابر مشکلات و سختی‌های زندگی صبور و مقاوم می‌کند.
ترک گناه و معصیت: یقین به آخرت، انسان را از گناه و معصیت باز می‌دارد، زیرا او می‌داند که دیریا زود باید در برابر اعمال خود پاسخگو باشد.
انجام اعمال نیکو: یقین به آخرت، انسان را به انجام اعمال نیکو و خیرخواهانه تشویق می‌کند، زیرا او می‌داند که ثواب این اعمال در آخرت به او خواهد رسید.
1-2-4- راه‌های تقویت یقین به آخرت:
برای تقویت یقین به آخرت، راه‌های مختلفی وجود دارد، از جمله:
تلاوت قرآن کریم و تدبر در آیات مربوط به آخرت: قرآن کریم بهترین منبع برای تقویت یقین به آخرت است.
مطالعه احادیث و روایات مربوط به آخرت: احادیث و روایات معصومین(ع) نیز می‌توانندیقین انسان به آخرت را تقویت کنند.
تفکر و تأمل در آفرینش هستی: تفکر و تأمل در عظمت و نظم خلقت، انسان را به وجود آخرت و حکمت الهی در نظام هستی رهنمون می‌کند.
مناجات و دعا: مناجات و دعا با خداوند متعال، می‌تواند قلب انسان را نورانی کند و یقین او را به آخرت تقویت کند.
معاشرت با نیکوکاران: معاشرت با کسانی که ایمان قوی به آخرت دارند، می‌تواند یقین انسان را به آخرت تقویت کند.
1-3- جمع‌بندی:
ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متقین است. این ایمان، ریشه در توحید و یگانه‌انگاری خداوند دارد و آثار و برکات فراوانی برای انسان به دنبال دارد. متقین با ایمان به تمام پیامبران و کتاب‌های آسمانی و یقین به آخرت سعی در صالح کردن اعمال خود نموده تا در آخرت، از جانب خداوند پاداش گیرند.
2- آیه پنجم سوره بقره
«أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» آنانندکه از سوی پروردگارشان بر [راهِ] هدایت‌اند و آنانند که رستگارند.»
این آیه شریفه، به پاداش و نتیجه ایمان به غیب، اقامه نماز و انفاق از اموال می‌پردازد و سعادت و رستگاری را به عنوان پاداش این اعمال نیکو معرفی می‌کند.
«أُولَئِكَ» این ضمیر اشاره به کسانی دارد که در آیه قبل به آنها اشاره شده است، یعنی متقین و کسانی که ایمان به غیب، اقامه نماز و انفاق از اموال را در زندگی خود به منصه ظهور می‌گذارند.
«عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ» این جمله به این معناست که متقین در مسیر هدایت و راهنمایی خداوند قرار دارند. آنها از گمراهی و ضلالت دور هستند و نور الهی، راه آنها را روشن می‌کند. هدایت الهی، هدایتی حقیقی و سعادت‌بخش است که انسان را به سر منزل مقصود و کمال مطلق رهنمون می‌کند.
«وَ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» این جمله، رستگاری و سعادت را به عنوان پاداش متقین معرفی می‌کند. فلاح و رستگاری، به معنای نجات از عذاب و رسیدن به ثواب و پاداش الهی است.
2-1- ارتباط با آیات دیگر:
این آیه شریفه، با آیات دیگر قرآن کریم که به پاداش اعمال نیکو اشاره می‌کنند، ارتباط دارد.
مثال: در سوره بقره، آیه88 می‌فرماید: «وَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند آنان اهل بهشتند و پیوسته در بهشت جاوید متنعم خواهند بود.
2-2- جمع‌بندی:
آیه پنجم سوره بقره، به سعادت و رستگاری به عنوان پاداش متقین و کسانی که ایمان به غیب، اقامه نماز و انفاق از اموال را در زندگی خود به منصه ظهور می‌گذارند، اشاره می‌کند. هدایت الهی، هدایتی حقیقی و سعادت‌بخش است که انسان را به سر منزل مقصود و کمال مطلق رهنمون می‌کند. فلاح و رستگاری، به معنای نجات از عذاب و رسیدن به ثواب و پاداش الهی است و متقین، شایسته دریافت این پاداش عظیم الهی هستند.