یادداشت
ستایش‌ سنت‌های نيكو در نامه 53 نهج‌البلاغه

ستایش‌ شادمانه «یلدا» و تأیید این جشن در نامه ۵۳ نهج‌البلاغهحجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، در ادامه سلسله یادداشت‌هایی که با محور ظرفیت‌های شادی بخش در اسلام و تشیع در اختیار ایکنا قرار داده است، به مناسبت فرارسیدن شب یلدا یادداشتی با موضوع «تأیید و پذیرش جشن‌های نیکوی پیشینیان در اسلام» نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که این یادداشت را باهم می‌خوانیم. 

یکی از ظرفیت‌های اسلام و تشیع محترم شمردن یا به اصطلاح، امضای سنت‌ها و جشن‌های نیکویی بود که در میان مردم رواج داشته است؛ به ویژه جشن‌هایی(سنت) که با خرد همسویی داشته و نفع( کارکرد) فراوانی برای فرد و جامعه دارند. با نگاه به آموزه‌ها و معارف دینی و اسلامی و سیره پیامبر اکرم(ص) و اوصیای ایشان(علیهم السلام) دو‌ نوع ظرفیت شادی آفرین می‌توان در اسلام بر شمرد: اول مناسبت و سنت‌های شادی آفرینی که اسلام آن را بنیانگذاری یا تاسیس کرده است و دوم سنت‌ها و‌جشن‌های شادی بخشی که جزء میراث پیشینیان بوده و اسلام بر آنها صحه گذاشته، تأیید کرده و محترم شمرده است. 

بررسی و ملاحظه در سیره پیامبر(ص) نشان می‌دهد که آن حضرت نه تنها سنت‌هاى نیکوی پيشينیان را طرد و نقص نکرد بلکه آنها را تایید و محترم شمرده است و حتی برای تأسیس کنندگان سنت‌های نیکو و ادامه دهندگانشان نیر اجر و پاداش ذکر کرده‌اند.

پیامبر خاتم(ص) در روایتی فرمودند: کسى که سنت نيکى را پايه‌گذارى کند و بعد از وى به آن عمل شود پاداش آن و پاداش کسانى که به آن عمل می‌کنند، براى او خواهد بود.

شاید یکی دیگر از روشن‌ترین و جامع‌ترین عبارت‌ها درباره لزوم احترام و مراعات سنت‌ها و آیین‌های نیکوی اجتماعی پیشینیان و پرهیز از بی‌توجهی به آنها را می‌توان در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه (نامه امام علی(ع) به مالک اشتر) یافت که در بخشی از نامه فرمودند: سنت نيكويى را كه بزرگان اين امت به آن عمل كردند و مردم به آن سنت‌ها آراسته شدند (خو گرفتند) و حالشان نيكو شد (با آن الفت گرفتند)؛ فرو مریز و سنتى مياور كه به سنت‌هاى نيكوى گذشته زيان رساند، آنگاه پاداش نيک، بهره كسانى می‌شود كه آن سنت‌هاى نيكو را بجا گذاشتند و گناه بر تو ماند كه آنها را شكستی.

صراحت این روایت در محترم شمردن سنت‌های نیکوی پیشینیان چنان است که ما را از آوردن استنادات دیگر در محترم شمردن سنت‌ها و آیین‌های کهن و نیکوی گذشتگان، بی‌نیاز می‌کند، افزون بر آنکه بسیاری از آموزه‌های قرآنی نیز مانند آنچه در سوره والعصر و مانند آن آمده است، معیاری در ارزیابی و سنجش رفتارها در سنت‌ها و آیین‌ها از ازل تا به ابد است.

از دیگر دلابل محترم شمردن این سنت‌ها به خصوص جشن‌ها این است که در دل این سنت‌ها و آیین‌های دیرین ایرانی مانند «نوروز و شب یلدا» بسیاری از آموزه‌ها‌ یادآوری یا انجام می‌گیرد که مورد تأکید و سفارش اسلام است از جمله صله رحم، دستگیری از مستمندان، رواج مهربانی‌ها و ... که نمی‌توان به سهولت آنها را در بسترهای دیگر بازتولید کرد‌ و یا جایگزین مردم پسند برای آنها یافت.

آمیختگی این جشن‌ها و همسویی آنها با آموزه‌های دینی و اسلامی چنان است که می‌توان با اطمینان نام دیگر این جشن‌ها را ستایش‌های شادمانه گذاشت. چنین رهنمودهای دینی و اسلامی از یک سو و کارکردهای این سنت‌ها در جامعه از سوی دیگر مسئولیت ما را در پاسداشت این آیین‌های کهن از جمله شب یلدا روشن می‌سازد.

در پایان ضمن گرامیداشت و تبریک فرارسیدن شب یلدا و محترم شمردن و بهره‌مند شدن از این سنت‌های با ارزش و شادمانه از کسانی که طولانی‌ترین شب سال را هنرمندانه با جشن آمیخته‌اند و برای ما به یادگار گذاشتند، قدرشناسی می‌شود. همچنین یاد می‌کنیم از کسانی که در سایه مهرشان بودیم. با آرزوی شادکامی‌های فراوان برای همه مردم این مرز و بوم.