پیاده‌روی اربعین حسینی به‌عنوان یکی از بزرگترین اجتماعات دینی جهان، جلوه‌ای باشکوه از عشق و دلدادگی شیعیان و محبان اهل ‌بیت(ع) به ساحت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است. در این حرکت الهی و مردمی، مجموعه‌های مختلفی در تلاش‌ هستند تا بستر لازم برای خدمات‌رسانی، تسهیل‌گری، ارتقای فرهنگی و معنوی این حماسه میلیونی را فراهم کنند. 

در این میان، سازمان اوقاف و امور خیریه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های گسترده موقوفات، نذورات مردمی، بقاع متبرکه و نیروی انسانی خدوم و مؤمن، نقش برجسته‌ای در خدمت‌رسانی به زائران اربعین ایفا می‌کند. برنامه‌های سازمان اوقاف در ایام اربعین صرفاً محدود به اطعام و اسکان نیست، بلکه در کنار فعالیت‌های رفاهی، این سازمان توجه ویژه‌ای به ابعاد فرهنگی، قرآنی، تبلیغی و ترویج معارف وقف دارد. 

استقرار صدها موکب در ایران و عراق، حضور سخنرانان و مداحان برجسته، برگزاری محافل انس با قرآن و نیز اجرای برنامه‌هایی برای جاماندگان اربعین در سراسر کشور، بخشی از مجموعه اقدامات سازمان اوقاف در این مسیر نورانی است. این تلاش‌ها جلوه‌ای از همت نهاد وقف و بقاع متبرکه در حفظ، تقویت و گسترش فرهنگ عاشورایی و خدمت بی‌منت به زائران حضرت سیدالشهدا(ع) است، حرکتی که هر سال گسترده‌تر، ساختارمندتر و مردمی‌تر از پیش به مسیر خود ادامه می‌دهد.

حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم موسوی‌متقی، مدیرکل امور اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه و دبیر ستاد اربعین این سازمان در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح برنامه‌های سازمان اوقاف در مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی پرداخت و اظهار کرد: سازمان اوقاف و امور خیریه با بهره‌مندی از دو ظرفیت مهم، یعنی موقوفات و بقاع متبرکه، سال‌هاست که در مسیر پیاده‌روی اربعین به زائران حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) خدمت‌رسانی می‌کند. 

وی افزود: بخشی از این ظرفیت‌ها مربوط به موقوفاتی است که با نیت‌هایی مانند اطعام، تعزیه‌خوانی و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) وقف شده‌اند. همچنین، تعداد قابل ‌توجهی از امامزادگان و بقاع متبرکه نیز در طول مسیر زائران حسینی قرار دارند که با استفاده از امکانات آن‌ها، خدمات متعددی به زائران ارائه می‌شود.  بر این اساس، سازمان اوقاف امسال حدود ۳۵۰ موکب در قالب‌های پذیرایی، فرهنگی و خدماتی برای زائران اربعین حسینی تدارک می‌بیند. 

دبیر ستاد اربعین سازمان اوقاف ادامه داد: موضوع پیاده‌روی اربعین از حدود سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به‌صورت رسمی در دستور کار سازمان قرار گرفته و ادارات کل اوقاف و امور خیریه در استان‌ها با همراهی هیئت‌امنای بقاع متبرکه و خدام امامزادگان، به برپایی این مواکب اهتمام می‌ورزند.

موسوی‌متقی بیان کرد: این مواکب به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که شامل مواکب مستقر در مسیر حرکت زائران داخل ایران از استان‌ها به سمت مرزها، مواکب مرزی که در گذرگاه‌های مهران، خسروی و شلمچه مستقر هستند و مواکب مستقر در کشور عراق از جمله در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین، سامرا و مسیر طریق‌النجف‌کربلا قرار دارند.

جاماندگان اربعین

مدیرکل امور اجتماعی سازمان اوقاف تصریح کرد: علاوه بر این، برنامه‌ای نیز برای جاماندگان اربعین در ایران اسلامی طراحی شده است. در روز اربعین، مراسم پیاده‌روی از امامزادگان داخل شهرها به سمت امامزادگان اطراف شهر برگزار می‌شود. برای نمونه، در شهر کاشمر، جمعی از مردم از بقعه سیدحمزه(ع) در مرکز شهر به سمت امامزاده سیدمرتضی(ع) پیاده‌روی می‌کنند و در محل بقعه، خدمات فرهنگی، مذهبی و پذیرایی انجام می‌شود. 

وی ادامه داد: در تهران نیز برنامه جاماندگان اربعین با محوریت حرم آستان حضرت عبدالعظیم ‌الحسنی(ع) برگزار می‌شود. تأمین منابع مالی و امکانات این مواکب از محل موقوفات مرتبط، نذورات مردمی و کمک خیرین انجام می‌شود. در سال‌های اخیر، سازمان اوقاف تلاش کرده است تا مواکبی آبرومند، مجهز و با کیفیت مناسب برپا کند. به همین دلیل طی دو سه سال اخیر، تجهیزات زیرساختی مواکب در دستور کار قرار گرفته است. 

دبیر ستاد اربعین سازمان اوقاف اظهار کرد: برای مثال، تجهیز مواکب به نانوایی اتوماتیک، دستگاه‌های کباب‌زن، فلافل‌زن، شربت‌ساز و همچنین، فراهم کردن امکانات اسکان مطلوب (نه صرفاً موقت) از جمله اقدامات صورت‌ گرفته در این زمینه است. همه این تلاش‌ها در راستای تکریم زائران حضرت سیدالشهدا(ع) انجام می‌شود. 

وی با اشاره به برنامه‌های فرهنگی و قرآنی سازمان اوقاف در ایام اربعین نیز بیان کرد: در حوزه فعالیت‌های فرهنگی، سازمان اوقاف اقدام به دعوت از سخنرانان و مداحان شاخص کشوری برای اجرای برنامه‌های مذهبی در مواکب وابسته به سازمان کرده است. این طرح که از سال گذشته آغاز شده، در سال قبل در شهرهای نجف و سامرا اجرا شد و امسال مقرر شده است به شهرهای کربلا و طریق نجف‌به کربلا نیز توسعه پیدا کند. 

دبیر ستاد اربعین سازمان اوقاف تصریح کرد: این برنامه از 12 تا 22 ماه صفر ادامه دارد و یکی از مؤثرترین اقدامات کمیته فرهنگی سازمان در مسیر پیاده‌روی اربعین محسوب می‌شود. در حوزه ترویج فرهنگ وقف نیز سازمان اوقاف برنامه‌ریزی دقیقی داشته و در این زمینه تمامی مواکب وابسته به این سازمان به شعارها و پیام‌های فرهنگی در زمینه وقف مزین شده‌اند. 

آگاه‌سازی زائران درباره اهمیت و جایگاه وقف

موسوی‌متقی اظهار کرد: مبلغین اعزامی به این مواکب نیز وظیفه آگاه‌سازی زائران درباره اهمیت و جایگاه وقف در اسلام را برعهده دارند. در کنار این مراسم، برنامه‌های قرآنی نیز با همکاری کمیته قرآنی ستاد اربعین برگزار می‌شود. حضور قاریان و حافظان قرآن کریم در مواکب، برگزاری محافل انس با قرآن و برنامه‌های قرآنی دیگر بخشی از این تلاش‌هاست که به فراخور امکانات و ظرفیت موجود اجرا می‌شود. 

دبیر ستاد اربعین سازمان اوقاف در پایان ضمن تشکر از همکاری نهادهای مختلف، بر لزوم هم‌افزایی برای خدمت‌رسانی شایسته به زائران اربعین تأکید کرد و از مردم خواست تا همچون گذشته با نذورات، وقف و کمک‌های مردمی از این حرکت عظیم معنوی پشتیبانی کنند.