رحلت پیامبر اکرم‌(ص) یکی از جان‌سوزترین و سرنوشت‌سازترین رخدادهای تاریخ اسلام است. پیامبری که با رسالت الهی خویش، انسان‌ها را از تاریکی جهل و شرک به نور ایمان و معرفت رهنمون کرد، جامعه‌ای نوین بر پایه عدالت، رحمت و کرامت انسانی بنا نهاد و در بیست‌وهشتم صفر سال یازدهم هجری قمری چشم از جهان فروبست. این واقعه نه‌تنها امت اسلامی را در سوگ فروبرد، بلکه آغاز مرحله‌ای تازه و حساس در تاریخ اسلام بود، مرحله‌ای که آزمون بزرگ امت در حفظ و استمرار پیام رحمت للعالمین رقم خورد.

 

به‌مناسبت سالروز رحلت پیامبر اسلام(ص)، خبرنگار ایکنا از خراسان رضوی با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی واعظ موسوی، پژوهشگر دینی گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم؛

 

پیامبران الهی، به‌ویژه پیامبر اسلام(ص)، پیام‌آور رحمت و عدالت بوده‌اند. آن‌ها نه پادشاه بودند، نه قدرت‌طلب و نه سلطه‌جو. رسالت ایشان رساندن انسان به سعادت بود و در نگاهشان، نه‌تنها انسان، بلکه هر موجود زنده‌ای از جایگاه و ارزش برخوردار بود. در روزگاری که حتی حقوق انسان‌ها چندان مورد توجه نبود، پیامبر(ص) به حقوق حیوانات توصیه داشتند و حتی درباره گیاهان و محیط‌ زیست سفارش می‌کردند. ایشان می‌فرمودند هیچ مسلمانی حق ندارد بی‌دلیل درختی را بشکند و تخریب محیط‌زیست را گناه می‌دانستند.

 

این نگاه رحمانی در برابر وضعیتی که امروز جهان با آن مواجه است مانند نابودی محیط‌ زیست، جنگ‌های شیمیایی، میکروبی و اتمی، و بی‌عدالتی‌های گسترده  بیش از پیش آشکار می‌شود. بشر امروز با همه ادعاهای علمی و تمدنی، هنوز نتوانسته است آب، زمین و منابع را عادلانه مدیریت و عدالت اجتماعی را برپا کند و از همین‌روست که نیاز انسان به تعالیم پیامبران همیشگی است.

 

این مسیر در نهایت به آخرین وصی پیامبران، حضرت مهدی(عج) ختم می‌شود که بشریت چشم‌انتظار عدالت جهانی اوست. نمونه روشن این نیاز، فاجعه غزه و نسل‌کشی مردم بی‌دفاع است که نشان می‌دهد جهان همچنان تشنه عدالت و انسانیت است. پیامبر اکرم(ص) پس از ۱۳ سال تحمل آزار قریش، با هجرت به مدینه حکومت انسانی و اسلامی را بنا نهادند و از سال دوم هجرت با نزول آیات جهاد، مأمور شدند تا در برابر ظالمان و دشمنان انسانیت با قدرت بایستند؛ به این ترتیب، استمرار رحمت نبوی در جامعه تنها با پیروی از تعالیم، مدیریت الهی و تحقق عدالت ممکن است.

 

 

قرآن همچون قانون اساسی یک جامعه است؛ قانونی که بدون مرجع تفسیری معتبر، می‌تواند به برداشت‌های گوناگون و حتی متناقض منجر شود. همان‌طور که در قانون اساسی کشورها، نهادی مانند شورای نگهبان مأمور تفسیر رسمی است تا از سوء‌استفاده جلوگیری شود، در قرآن نیز نیاز به مرجع علمی و الهی وجود دارد. شهید مطهری قرآن را «قانون اساسی اسلام» می‌داند که عترت نقش مفسر و مبیّن آن را دارد.

 

نمونه‌های تاریخی فراوانی نشان می‌دهد که چگونه قرآن بدون عترت، دستمایه انحراف شده است. خوارج و داعش با استناد به ظاهر آیات قرآن دست به کشتار زدند، معاویه و یزید ظلم خود را به آیات قرآن توجیه کردند و در چنین فضایی، اگر قرآن از عترت جدا شود، سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. از این‌رو، پیامبر(ص) تأکید کردند که این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی‌شوند و امت نیز نباید آن‌ها را از هم جدا کند. قرآن بدون عترت، و عترت بدون قرآن، کارکرد حقیقی خود را از دست می‌دهند.

 

عترت مرجع علمی و مفسر حقیقی قرآن است، همانند دو ریل قطار که بدون یکی حرکت ممکن نیست. به‌وسیله عترت است که می‌توان فهمید تفسیر درست کدام است و چه کسی مسیر حق را نشان می‌دهد. بنابراین، پیوند قرآن و عترت ضامن هدایت امت اسلامی و مانع از انحراف و سوءبرداشت است.

 

 

زندگی پیامبر اسلام(ص) جامع در ابعاد گوناگون انسانی بود. ایشان در نقش پدری مهربان، همسری دلسوز و رهبری عادل، الگویی بی‌بدیل ارائه دادند. سادگی زندگی ایشان زبانزد است، به‌گونه‌ای که حتی ظرفی برای غذا نداشتند و با دست گودی در زمین ایجاد می‌کردند و خرما را در آن می‌ریختند.

 

همسر پیامبر(ٌص) خاطراتی از زندگی با ایشان نقل کرده‌ است که نشان می‌دهد آن حضرت هرگز بر آنان داد و دست به خشونت نمی‌زد و نسبت به احساسات و عواطف خانواده بی‌تفاوت نبودند. عدالت در زندگی خانوادگی، اجتماعی و سیاسی ایشان کاملاً مشهود بود، حتی در جنگ‌ها نیز اصول انسانی را رعایت می‌کردند و از هرگونه ظلم و بی‌رحمی پرهیز داشتند.

 

برای جوانانی که به دنبال الگویی جامع در عرصه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی هستند، پیامبر اسلام(ص) بهترین نمونه است. سیره ۲۳ ساله نبوی و تداوم آن در ۲۵۰ سال امامت اهل‌ بیت(ع) مجموعاً میراثی ۲۷۳ ساله از الگوهای کامل زندگی را پیش‌روی انسان قرار می‌دهد، الگویی که نه‌تنها در عبادت و اخلاق فردی، بلکه در سیاست، مدیریت اجتماعی، خانواده و حتی محیط‌ زیست درس‌آموز است.