حجت‌الاسلام والسلمین علی‌اکبر ذاکری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به مناسبت سالروز شهادت امام رضا(ع) در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا، اظهارکرد: بر اساس کتب و اسناد تاریخی موجود بی شک اندیشه، سیره و رفتار سیاسی امام رضا(ع) بهترین الگو برای مردم و سیاستمداران نظام اسلامی است.
وی ضمن تسلیت شهادت امام هشتم شیعیان، امام رضا(ع) افزود: در روایات متعدد که از پیشوایان معصوم به ما رسیده مشاهده می‌کنیم که ائمه اطهار(ع) امت مسلمان را از هر گونه علاقه و دوستی با دشمنان اسلام و یا همکاری با حاکمان ظالم برحذر داشته‌اند و همین شیوه در سیره سیاسی امام رضا(ع) نیز به چشم می‌خورد.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: آن حضرت در پاسخ سلیمان جعفری که در مورد همکاری با مأمون از امام رضا(ع) سؤال کرد، فرمودند: «ای سلیمان! وارد شدن به دستگاه آنها و کمک به آنها و کوشش در تأمین نیازهایشان معادل کفر است و توجه عمدی به آنها از گناهان بزرگی است که آتش دوزخ، سزای آن خواهد بود.»
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در بخش دوم گفت‌وگوی خود گفت: امامت حضرت رضا(ع) با حاکمیت دو حاکم جور عباسی یعنی هارون و مأمون همزمان بوده و مأمون برای زیر نظر گرفتن فعالیت‌های سیاسی امام و مشروعیت بخشیدن به حکومت غاصبانه خویش، آن حضرت را از مدینه به مرو آورد و ایشان را ولی عهد خویش معرفی کرد، اما او نتوانست این اقدام ریاکارانه را بیش از یکسال تحمل کند، چه آن که در نهایت امام رضا(ع) را در ۵۴ سالگی مسموم نموده و به شهادت رساند.
استاد حوزه ودانشگاه افزود: ایشان گرچه به ظاهر ولیعهد مأمون بود ولی هرگز از مبارزه با حاکمیت جور باز نایستاد، چه آن که هدایت و رهبری شیعیان در قالب سازمان وکالت، زیر بار نرفتن از پذیرش مسئولیت‌های حکومتی و مبارزه مخفیانه با مأمون عباسی تا لحظه شهادت از جمله اقدامات سیاسی ایشان در مبارزه با حاکمیت جور به شمار می‌آید.
حدیث سلسله الذهب و پذیرش ولایت اهل بیت(ع)
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: حدیث مشهور سلسله الذهب که توسط امام رضا(ع) هنگام ورود ایشان به نیشابور در میان انبوه جمعیت مشتاق و دوستدار آن حضرت بیان شد، بر لزوم پذیرش ولایت اهل بیت(ع) تأکید دارد و ایشان بیان می‌فرمایند که توحید با پذیرفتن رهبری امام حق موجب نجات بندگان خواهد بود و توحید بدون امامت، فایده‌ای نخواهد داشت و این سخن نشان می‌دهد که مسأله ولایت و امامت، از جانب خداست.
امام رضا (ع) و سازمان وکالت
حجت الاسلام ذاکری به تبیین نقش امام رضا(ع) در توسعه و ترمیم شبکه وکالت و زمینه سازی برای عصر غیبت پرداخت و گفت: امام موسی بن جعفر(ع) در دوره خودشان افراد و اشخاصی را به عنوان وکیل خودشان در سراسر بلاد اسلامی تعیین کرده بودند و وجوهات شرعیه را از این طریق دریافت می‌کردند.
وی ادامه داد: البته کار وکلا به دریافت وجوهات محدود نمی‌شد، بلکه انتقال سؤالات شرعی، مسائل و مشکلات شیعیان به امام رضا(ع) نیز از دیگر وظایف آنها به شمار می‌رود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه با شهادت امام موسی بن جعفر(ع) انحراف شدیدی در شبکه وکالت به وجود آمد، عنوان کرد: با توجه به این که امام موسی کاظم(ع) در زندان به سر می‌بردند و در همانجا هم به شهادت رسیدند، عده بسیاری از وکلای حضرت(ع) که اموال بسیاری هم در اختیار داشتند منحرف شده و با بهانه‌های مختلف امامت امام رضا(ع) را انکار کردند که نتیجه آن تشکیل فرقه «واقفیه» شد.
وی با اشاره به اقدامات امام رضا(ع) در زمینه ترمیم شبکه وکالت و روشنگری در این زمینه برای شیعیان ابراز کرد: ایشان با اقدامات خود، افراد مطمئنی را برای تشکیلات وکالت به شیعیان معرفی کردند تا مردم فریب وکلای منحرف شده را نخورند.
حجت الاسلام ذاکری مظلومیت امام رضا(ع) حتی در میان نزدیکان ایشان را مورد توجه قرار داد و ابراز کرد: امام رضا(ع) مدتی صاحب فرزند نمی‌شدند و این سبب هجمه‌های شدیدی نسبت به ایشان شده بود، از همین جهت وقتی صاحب فرزند شدند بسیاری از افراد حتی نزدیکان ایشان در این که امام جواد(ع) فرزند حضرت باشد، تشکیک می‌کردند و این نشان از مظلومیت امام(ع) است.
وی ضمن اشاره به الگو‌های رفتاری سیره امام رضا(ع) برای مسؤولان امروزی، شرایط امام و رهبر جامعه اسلامی از منظر حضرت را مورد تبیین قرار داد و تأکید کرد: شجاعت، آگاهی به مسائل روز و حفظ بیت المال از جمله مهم‌ترین شرایط حاکمان جامعه از دیدگاه امام رضا(ع) است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، سیره متواضعانه امام رضا(ع) در برخورد با خادمان‌شان را مورد توجه قرار داد و افزود: ایشان زمانی غذا می‌خوردند که خدام‌شان سر سفره حاضر باشند، از این رو برخورد متواضعانه ایشان باید سرمشق مسؤولان و حکمرانان جامعه قرار گیرد.
حضور چشمگیر شیعیان در ایران با حضور امام رضا(ع)
وی یادآور شد: همچنین امام رضا(ع) همواره نسبت به پرسش‌ها و شبهاتی که راجع به خود ایشان یا مسائل دیگر مطرح می‌شد بسیار عالمانه و متواضعانه پاسخ می‌گفتند، بنابراین مسؤولان امروز جامعه نیز باید از این سیره نورانی درس بگیرند.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: از زمانی که امام رضا(ع) به ایران آمدند، با توجه به این که بسیاری از سادات علوی نیز به دلیل استبداد و فشار‌های هیئت‌های حاکمه ناچار به مهاجرت به ایران شده بودند، شیعیان ایران به طور چشمگیری افزایش یافتند. پیش از حضور امام رضا(ع) در ایران، شیعیان ایران به طرق مختلف همچون ارسال نامه یا نمایندگان، به ویژه در ایام حج و مناسبت‌های مختلف با اهل بیت(ع) ارتباط برقرار می‌کردند و حال آن که پس از عزیمت امام هشتم به ایران و افزایش فشار و اختناق از سوی حاکمان عباسی، بسیاری دیگر از شیعیان و محبان اهل بیت(ع) از عراق و حجاز به شهر‌های مختلف ایران آمدند و در شهر‌های نیشابور، طوس، قم، ری و دیگر مناطق ایران سکنی گزیدند.
وی افزود: در این میان قم، یکی از مراکز اصلی شیعیان بود که دستیابی مستقیم آنان با شخص امام به سادگی میسر نبود؛ از این رو امام(ع) وکلایی را به عنوان نائب خاص خویش برای مراجعه مردم به آنان تعیین کردند. یکی از وکلای معروف امام رضا(ع) در قم، احمد بن محمد بن عیسی معروف به شیخ القمیین بود. وکالت وی تا زمان امام حسن عسگری(ع) ادامه یافت که دارای نوشتار‌های حدیثی فراوانی از ائمه اطهار(ع) نیز می‌باشد.
گفت‌و‌گو از اکبر پوست‌چیان