سرویس اندیشه و معارف ایکنا در هفته‌ای که گذشت به مناسبت‌هایی مانند سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع)، آغاز امامت امام زمان(عج) و ایام میلاد حضرت رسول(ص) توجه داشته است. تولید و ارائه درس‌گفتارهایی به انگیزه هزار و پانصدمین سالروز میلاد پیامبر اسلام، گفت‌وگو با مؤلفان و سیره‌نویسان و معرفی آثار مکتوب در این زمینه بخشی از تولیدات این سرویس طی هفته گذشته را شامل می‌شود. همچنین سالروز میلاد کریم مجتهدی و چهارمین سالگرد رحلت علامه حکیمی نیز از وقایع تقویمی بوده که ایکنا در مقام پاسداشت از اهل معرفت به آن پرداخته است، همچنین بازدید معاون راهبردی رئیس‌جمهور و استاد حقوق و اخلاق دانشگاه تهران از ایکنا و گفت‌وگو با او در خصوص تاریخ صدر اسلام از دیگر از اخبار این هفته در ایکنا است.
در ادامه گزیده‌ای از اخبار رویدادها، مصاحبه‌ها، درس‌گفتار‌ها و ... را مرور می‌کنیم.
موعظه؛ راهکار عملی امام عسکری(ع) برای رشد معنوی جامعه
حجت‌الاسلام و المسلمین هادی حسینخانی؛ استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا، به مناسبت ایام شهادت امام حسن عسکری(ع) به بحث موعظه در نگاه ایشان پرداخت و گفت: یکی از مؤثرترین و قدیمی‌ترین روش‌های تربیتی که در تعلیم و تربیت اسلامی هم نقش خاصی دارد روش تربیتی موعظه است که در فارسی به آن پند و اندرز گفته می‌شود و کلمه نصیحت را هم معادل این واژه به کار می‌برند؛ موعظه توصیه به خیر است و نکاتی که قلب و دل مخاطب را آماده می‌کند که او به خیر و کمال و معنویت حرکت کند.
امید و مهدویت؛ راهبردی راهگشا در مواجهه با بحران‌های عصر غیبت
حجت‌الاسلام والمسلمین نصر‌ت‌الله آیتی؛ کارشناس و پژوهشگر مهدویت در گفت‌وگو با ایکنا، به مناسبت نهم ربیع‌الاول، سالروز امامت حضرت بقیه‌الله الاعظم(عج) با بیان اینکه این ایام فرصت مناسبی برای بازخوانی تکالیف و خواسته‌هایی است که حضرت از ما دارند، گفت: یکی از مهمترین خواسته‌های آن حضرت از ما امیدوارانه زندگی کردن است؛ امام زمان(عج) از ما می‌خواهند با امید، انرژی، قوت و قدرت زندگی کنیم. او یکی از مهمترین منابع امید، اعتقاد به حضرت ولی عصر(عج) و ظهور ایشان دانست و گفت: اعتقاد به حضرت یعنی اینکه امام(ع) وجود دارند، می‌آیند و کنشگر هستند.
تنگناهای تاریخی شیعه در حفظ هویت دینی در عصر امام حسن عسکری(ع)
شیعه در طول تاریخ هماره در مضیقه و تنگنا بوده است، اما این تنگنا براساس شرایط زمان و حکومت گاه شدیدتر و گاه خفیف‌تر می‌شد. در این میان امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بیش از همه در مضیقه بودند؛ به طوری که ایشان را در پادگانی نظامی در اطراف بغداد «دارالخلافه عباسی» زندانی کرده بودند و شیعیان به‌سختی امکان ملاقات با ایشان را داشته‌اند. از این‌رو برای حل مشکلات معرفتی، کلامی و فقهی خود به مکاتباتی مخفیانه با پیشوایان خود دست یازیدند. ایکنا به مناسب شهادت امام حسن عسکری(ع) با حجت‌الاسلام و المسلمین احسان جعفری‌پور، پژوهشگر تاریخ اسلام و نویسنده مقاله‌ای با عنوان «مکاتبه‌های ساکنان ایران با امام حسن عسکری(ع)» به گفت‌وگو نشسته است.
از جاهلیت تا تمدن اسلامی؛ بازخوانی تحول‌آفرینی پیامبر اعظم(ص)
یکی از ابعاد زندگی پیامبر اسلام(ص) که کمتر مورد توجه قرار گرفته شیوه و روشی است که آن حضرت در تبدیل جامعه جاهلی به جامعه اسلامی به کار برده‌اند، پاسخ به این پرسش که پیامبر اسلام(ص) چگونه در فرصتی اندک و با امکاناتی ناچیز و بلکه از نظر مادی بدون امکانات، چنان تغییراتی در سطح فرد و جامعه به وجود آوردند که پس از مدتی جامعه‌ای کاملاً متفاوت با آنچه که پیش از آن بوده است پدید آورند. پاسخ هر چه باشد می‌تواند در جهت حل مشکلات عصر و جامعه قرار بگیرد. اگر مهمترین دغدغه انسان امروز توسعه و تعالی در ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است و منظور از توسعه نیز حرکت از وضع موجود به سمت و سوی وضع مطلوب است، کسی که از همه بهتر، سریعتر و دقیق‌تر موفق به انجام چنین امری شده است پیامبر عظیم‌الشأن اسلام است. ایکنا در بررسی این موضوع به معرفی کتاب «سیره پیامبر اعظم(ص) در گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی» از حجت‌الاسلام و المسلمین نجف لک‌زایی پرداخت.
فرجام انتظار؛ حرکت مجاهدگونه برای تحقق جامعه توحیدی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کفیل، استاد و کارشناس مهدویت حوزه علمیه در گفت‌وگو با ایکنا به مناسبت نهم ربیع‌الاول بیان کرد: سالروز امامت امام زمان(عج) مردم در آغاز امامت هر امام، به نوعی با امام زمان خود بیعت و همراهی می‌کردند، امام اکنون امامت می‌کنند و امان‌بخش هستند و هدایت تکوینی دارند و واسطه فیض بین مردم و خداوند هستند و همه آثاری را که اهل بیت(ع) دارند امام عصر(عج) هم برخوردارند، فقط حکومت نمی‌کنند مثل اینکه خیلی از ائمه ما حکومت نکردند؛ لازمه تشکیل حکومت همراهی و یاری مردم است؛ یعنی مردم باید دغدغه امام را داشته باشند و یار ایشان شوند و در سختی، مرارت‌ها و خوشی‌ها تابع ایشان باشند تا امام بتواند حکومت تشکیل دهد.
نگرانی‌های پیامبر(ص)؛ روایت دلهره‌هایی که تاریخ را به تپش وا داشت
حجت‌الاسلام محمدحیدر مظفری ورسی در گفت‌وگو با ایکنا به مسئله پیامبر(ص) و نگرانی‌های که برای امتشان داشتند، پرداخت. او با اشاره به اینکه پیامبر(ص) در حقیقت نگاه به اولویت‌هایی دارند که اشخاص خود آن را انتخاب می‌کنند؛ گفت: پیامبر(ص) از طرفی برای مردم حقیقت زندگی را بیان کردند و از طرفی دیگر حقیقت مرگ و جهان آخرت را، تا امتشان به دنیا به عنوان وسیله و به آخرت به عنوان حقیقت عقلی نگاه کنند و در این زمینه رضایت خدا و پیامبر(ص) را در نظر بگیرند، اما ممکن است امت ایشان زندگی دنیایشان را در جایگاهی قرار بدهند که اولویت و هدف زندگی‌شان را در همین دنیا بدانند و نسبت به آخرتشان دچار غفلت شوند، گویی خلق شده‌اند برای دنیا، در حقیقت خوف و نگرانی پیامبر(ص) این است که دنیا را هدف قرار داده شود نه وسیله.
خوب‌زیستن؛ مهمترین ویژگی فضیلت اخلاق ارسطویی
محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد و استاد دانشگاه قم در یک نشست علمی با بیان اینکه مهمترین ویژگی فضیلت اخلاق ارسطویی، خوب زیستن است، افزود: از نظر متفکران بزرگ اخلاقی و برخی حکمای ما مسئله اخلاق، پرسش از خوب زیستن است یعنی انسان امکان‌های زیست مختلفی دارد و به قول ارسطو می‌تواند زندگی دور از خوشی و لذت داشته باشد و یا می‌تواند مسیر اصلی زندگی یک فرد، قدرت باشد؛ کسی می‌تواند مسیر خود را شهرت انتخاب کند؛ اخلاق، محصول آگاهی انسان از امکان زیست مختلف است؛ از نظر ارسطو اگر برای کسی نیک‌زیستن مطرح نباشد مسئله اخلاق هم اهمیتی برای او ندارد. بنابراین فرض اصلی ارسطو این است که گرایش به خیر و نیکی منشا اخلاق است.
ایکنا همواره سعی بر بی‌طرفی و ارائه زلال قرآن داشته است
همزمان با ایام میلاد با سعادت حضرت خاتم‌الانبیا(ص) محسن اسماعیلی، معاون راهبردی و امور مجلس رئیس‌جمهور ضمن بازدید از سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و خبرگزاری ایکنا با مدیران این سازمان دیدار و گفت‌وگو داشت. این جلسه با حضور و همراهی علی منتظری، رئیس جهاددانشگاهی و جلیل بیت‌مشعلی، مدیرعامل ایکنا برگزار شد.
او در بخشی از نشست با بیان اینکه یکی از همراهان این رسانه قرآنی است، گفت: یکی از رموز موفقیت ایکنا را پایبندی به همین مسائل قرآنی و عدم ورود این رسانه به حواشی می‌دانم؛ ایکنا هماره سعی بر بی‌طرفی و ارائه زلال قرآن داشته است، همانگونه که در مجله قرآنی «رایحه» که از تولیدات مکتوب این رسانه است، می‌‌بینیم که به افرادی با سلایق و جناح‌های مختلف با وجه اشتراک فعالیت آنها در حوزه قرآن پرداخته شده است؛ همین صداقت و اخلاص شما و مشئوب نکردن فعالیت‌هایتان به شائبه‌های سیاسی و منافع مادی به کار شما برکت داده است، چنانچه بسیاری بنیادها با سرمایه‌های هنگفت و پشتیبانی‌های زیاد بیان نهاده شدند اما نتوانستند دوام بیاورند، در حالی که ایکنا با کمترین بودجه‌ها و امکانات برقرار مانده و به فعالیت خود ادامه داده است.
علامه حکیمی دین و روحانیتِ در خدمت انسان را مقدس می‌دانست
حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی مهریزی؛ پژوهشگر قرآن و حدیث، شامگاه ۱۲ شهریورماه در مراسم چهارمین سال ارتحال علامه محمدرضا حکیمی که در مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع) در قم برگزار شد با بیان اینکه کار روحانیت و دین بازکردن گره از زندگی مردم است، گفت: پیامبران براساس آیات قرآن کریم آمده‌اند تا غل و زنجیر از پای مردم باز کنند.
این پژوهشگر قرآن و حدیث اضافه کرد: در منبری دیدم که کل حرف واعظ این بود که یک یهودی پیامبر(ص) را مسموم کرد؛ این سخنان همه تاریخ است که شاید چندان مفید برای امروز ما انسان‌ها نباشد؛ خیلی از منبرها یا به گذشته و یا آینده مرتبط است مثلا می‌گویند امیرمؤمنان و علی(ع) چه حکومتی داشتند و یا امام زمان(عج) بیایند زندگی خوبی برای مردم درست می‌کنند ولی سخنی از دین برای امروز جامعه ندارند.
روش تفسیر مسئله‌محور از قرآن قادر به حل مسائل جامعه است
محمدتقی دشتی، استاد دانشگاه تهران با طرح این پرسش که آیا می‌توان از قرآن کریم با روش مسئله‌محور و راهبردگرا مسائل جامعه را حل و به قرآن عرضه کرد و نسخه حل آن را به حکمرانان بدهیم، تاکید کرد: این کار امکان‌پذیر است و بنده مدعی این موضوع هستم و راه حل ۷۰ مسئله را هم با استفاده از یک سری گروه‌های پژوهشی انجام داده‌ایم.
اسلام فراتر از تئوری‌ها و توصیه‌هاست و مهدوی جامعیت جهانی دارد
حجت‌الاسلام و المسلمین میثم امرودی، مشاور فرهنگی وزیر امور خارجه در نشست علمی «حکمرانی زمینه‌ساز و سیاست خارجی و بین‌الملل» سؤالات مهم این است که آیا دین اسلام ظرفیت و کارآمدی لازم برای اداره جهان را دارد یا خیر؟ هر ادعایی نیازمند ارائه کارنامه است و دین اسلام ادعا می‌کند که کتابی است بدون شک و تردید برای هدایت متقین در همه شئون زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. این ادعا بر پایه آیات مطلقی است که مخاطبان آن همه مردم جهان با هر تفکر و جایگاه اجتماعی هستند.
حجت الاسلام امرودی با اشاره به مفهوم مدیریت و حکمرانی گفت: بحث ما درباره تعریف دقیق مدیریت نیست، بلکه درباره طریقیت و ورود حکمرانی مهدوی به عرصه بین‌الملل است. هر چند بحث‌های زیادی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها مطرح شده و کتاب‌های فراوانی ترجمه و نوشته شده است، اما نخستین گام این است که بتوانیم کارنامه موفقی در حوزه مدیریت ارائه دهیم.
جامعه با انس با قرآن انسانی و توحیدی می‌شود
محمدتقی فیاض‌بخش، استاد قرآن و اخلاق در سلسله درس‌گفتارهای ایکنا به مناسبت ایام میلاد پیامبر اکرم(ص) به اهمیت سیره و شخصیت نبی اعظم(ص) از منظر قرآن پرداخته است، در بخشی از این درس‌های اخلاقی آمده است: کاوش در قرآن کاوش در انسانیت انسان و روح الهی است؛ اگر در جامعه قرآن رواج یابد و امت اسلام با قرآن مانوس باشند و از پیامبر(ص) اطاعت کنند مطمئن باشند که این جامعه یک جامعه قرآنی و انسانی خواهد شد.
وصیت‌های پیامبر(ص) به امیرالمؤمنین(ع)
کتاب «وصیت‌های پیامبر(ص) به امیرالمؤمنین(ع)» تلاشی است شایسته در خصوص گردآوری وصایای پیامبر اسلام(ص) که توسط سیدعلی حسینی صدر به زبان عربی تألیف و توسط محمد انصاری زنجانی ترجمه شده است. برخی وصایای پیامبر(ص) به نوعی وصایای شخصی ایشان و تا حد زیادی مربوط به همان زمان است مانند ادای دیون و قرض‌های ایشان است چنانچه در دعای ندبه از قول پیامبر(ص) خطاب به علی(ع) می‌خوانیم: «أَنْتَ تَقْضِي دَيْنِي» یعنی تو کسی هستی که پس از من باید دیون من را بپردازی. اما وصایای اصلی پیامبر(ص) که سفارشات ایشان به امیرالمؤمنین(ع) و توصیه به تمامی مسلمین است که به تعبیری «کلام وحی بر آستان ولایت» است، روایتی است مفصل که شیخ صدوق در حدود ۴۰ صفحه نقل کرده است و هر بند آن با «یا علی» آغاز شده و در هر بند آن پیامبر اسلام(ص) مطلبی را به علی(ع) توصیه و سفارش می‌کند. از آنجایی که دین ما، دین کاملی است پیامبر ما(ص) چونان ثروتمندی که ثروتی سرشار یا عالمی که آثاری گوناگون دارد در وصایای خود به موضوعاتی فراگیر، گسترده و متنوع پرداخته است؛ از مباحث اعتقادی و اخلاقی تا امور طبی و مسائلی مانند حجامت و در کل مجموعه‌ای کامل و جامع است که موضوعات آن در اصل کتاب عربی، استخراج و در انتهای کتاب به ترتیب حروف الفبا فهرست شده‌اند.