حجت‌الاسلام حمید شهریاری:
وحدت اسلامی از سطح داخلی به منطقه‌ای و جهانی ارتقا یافته است

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، صبح امروز، شنبه 15 شهریور، در نشست خبری سی و نهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با اصحاب رسانه با تبریک میلاد پیامبر اکرم(ص) و هفته وحدت گفت: امسال مصادف است با هزار و پانصدمین سالگرد میلاد حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص) و کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با عنوان «نبی‌الرحمن و امت واحده» از دیروز آغاز شده است. این کنفرانس در سی و نهمین دوره خود برگزار می‌شود و موضوع من در این نشست، تبیین مفهوم وحدت و تأثیرات آن بر مفاهیم راهبردی دیپلماسی جهانی است.
 
وی افزود: وحدت اسلامی امروز بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که در ابتدای انقلاب دنبال می‌شد. تقریب مذاهب اسلامی اکنون یک واقعیت عینی در عرصه دیپلماسی مذهبی و دیپلماسی عمومی است و با راهبردی که امامین انقلاب دنبال کردند، تحقق یافته است.
 

ساحت اول: وحدت داخلی

 
شهریاری با بیان اینکه وحدت داخلی یک وحدت درون‌زا است، گفت: ما موفق شدیم در کشور خود الگویی برای جهان اسلام ایجاد کنیم. در ابتدایی‌ترین سال‌های فعالیت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، همیشه این پرسش مطرح بود که ابتدا باید در داخل کشور وحدت ایجاد شود تا بعداً در سطح جهانی به آن دست یافت. بنابراین تلاش گسترده‌ای برای همگرایی میان مذاهب و اقوام مختلف صورت گرفت.
 
وی ادامه داد: بعد از انقلاب، وحدت مذهبی داخلی به صورت جدی توسط حضرت امام(ره) دنبال شد. ما موفق شدیم علاوه بر وحدت قومیتی بین عرب‌ها، ترک‌ها، لرها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها و فارس‌ها، وحدت مذهبی شیعه و سنی را نیز تثبیت کنیم. در کشور ما عمدتاً اهل سنت شافعی و حنفی هستند و خارج از کشور نیز مالکی و حنبلی حضور دارند. هزاران بیانیه، خطبه و خطابه نماز جمعه بعد از جنگ دوازده روزه توسط علمای بزرگ اهل سنت در دفاع از کیان نظام اسلامی ارائه شد.
 
شهریاری افزود: در گلستان، کنفرانس منطقه‌ای وحدت اسلامی برگزار شد و با کمک علمای اهل سنت کشور، افتخاری ایجاد شد که نشان‌دهنده حضور عملی آنان در صحنه و حمایت واقعی از نظام جمهوری اسلامی است. این حضور صرفاً لفظی نیست و عینی و ملموس است. مجموعه‌ای سه جلدی شامل هزار صفحه از بیانیه‌ها، خطبه‌ها و فتاوا توسط امامان جمعه اهل سنت جمع‌آوری شده و به زودی منتشر خواهد شد.
 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به تلاش‌های تاریخی در حوزه تقریب و وحدت اسلامی گفت: از زمان آیت‌الله العظمی بروجردی، وحدت داخلی آغاز شد و با حضور حضرت امام (ره) و تبیین نظریه وحدت مذهبی، شیعیان و اهل سنت در کنار هم پذیرفته شدند. حضرت امام(ره) به عنوان مرجع شیعی، اهل سنت را پذیرفتند و اعلام کردند نماز پشت سر اهل سنت صحیح است و شرکت در مراسم تشییع آنان مجاز است. رهبر معظم انقلاب نیز با صدور فتاوای حمایت از اهل سنت و حرمت توهین به مقدسات آنان، گام‌های بزرگی در تثبیت وحدت داخلی برداشتند.
 
شهریاری تصریح کرد: اختلافات جزئی و رویدادهای نادر که گاهی در رسانه‌ها برجسته می‌شوند، نمی‌توانند وحدت واقعی را مخدوش کنند. وحدت مذهبی داخلی امروز یک واقعیت عینی و پایدار است و شاکر همه علما از شیعه و سنی هستیم در این مسیر همراهی کرده‌اند.

 

ساحت دوم: وحدت منطقه‌ای

 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی درباره لایه دوم وحدت گفت: وحدت منطقه‌ای به معنای توجه به کشورهای نزدیک و همسایه و ترویج حس اخوت و برادری میان ملت‌های اسلامی است. امت واحده شامل دو میلیارد مسلمان است که تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد آنان شیعه و بقیه اهل سنت هستند. ما باید مفاهیم قرآنی مانند ریسمان الهی، حرمت تنازع و امت واحده را در سطح منطقه عملی کنیم.
 
وی افزود: در جنگ دوازده روزه، دولت‌های اسلامی مانند عربستان، مصر و پاکستان با صدور بیانیه‌ها و اقدامات عملی، حمایت خود را از کشور و نظام جمهوری اسلامی نشان دادند. امسال نیز حضور نمایندگان این کشورها در کنفرانس وحدت و ارسال پیام‌های رسمی توسط سایر کشورها، نشانه نزدیکی دولت‌های اسلامی و تداوم وحدت منطقه‌ای است.
 
شهریاری تصریح کرد: این وحدت منطقه‌ای علاوه بر تقویت روابط دولت‌ها، موجب امنیت و آسایش ملت‌ها و ارتقای مفهوم زیست مشترک مسلمانان می‌شود. دولت‌ها باید هم‌راستا با ملت‌ها، اخوت و برادری اسلامی را در سطح منطقه گسترش دهند.

 

ساحت سوم: وحدت جهانی و انسانی

 
وی با تأکید بر اینکه وحدت امروز تنها محدود به مسلمانان نیست، اظهار کرد: وحدت جهانی و انسانی بر پایه ارزش‌های مشترک انسانی شکل می‌گیرد. اولین ارزش، کرامت انسان است؛ یعنی حرمت، عزت و استقلال هر فرد. این حق برای همه انسان‌ها اعم از مسلمان و غیرمسلمان محفوظ است. این کرامت، مبنای اجماع جهانی در مسئله فلسطین شده و نشان می‌دهد که انسان‌ها فارغ از دین و مذهب، در برابر ظلم و بی‌عدالتی متحد هستند.
 
شهریاری افزود: دومین ارزش، عدالت است. هر گونه ظلم و پایمال کردن حق حیات، آزادی، مسکن و معیشت انسان‌ها، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، نقض عدالت انسانی است. ظلمی که امروز بر فلسطینیان رفته، بزرگ‌ترین ظلم به بشر است و ضرورت گسترش وحدت انسانی را نشان می‌دهد.
 
وی تأکید کرد: وحدت اسلامی از سطح داخلی آغاز شده، در سطح منطقه تثبیت شده و اکنون به وحدت جهانی و انسانی ارتقا یافته است. این دستاورد بزرگ نتیجه استمرار گفتمان تقریب مذاهب اسلامی و تلاش تاریخی علما و رهبران انقلاب است و باید بیش از پیش تقویت شود.
 
شهریاری در ادامه سخنان خود درباره وحدت جهانی گفت: در کنفرانس اخیر چین پیام مهمی مطرح شد که امروز وقت آن است که «فیل‌ها با اژدها همکاری کنند.» این پیام جهانی به معنای ضرورت رشد و توسعه چندجانبه‌گرایی است. کشورهای بزرگی مانند چین، روسیه و هندوستان دریافته‌اند که باید در مقابل یکجانبه‌گرایی آمریکا بایستند. ما تنها کشوری نیستیم که تحت تحریم و فشارهای اقتصادی قرار داریم؛ امروز هندوستان و چین با تعرفه‌های ظالمانه آمریکا و روسیه با جنگ تحمیلی در اوکراین تحت فشار هستند. این واقعیت‌ها موجب شکل‌گیری وحدت جهانی در برابر یکجانبه‌گرایی شده است.
 

وحدت امروز به یک مفهوم جهانی تبدیل شده است 

 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: مفهوم وحدت امروز صرفاً یک مفهوم اسلامی نیست، بلکه یک مفهوم جهانی است و ما باید با همکاری در چارچوب پیمان‌های بین‌المللی که در مقابل یکجانبه‌گرایی ایستادگی می‌کنند، بتوانیم منافع ملی و امنیت خود را تأمین کنیم.
 
شهریاری سپس به نقش امنیت به عنوان یکی از عناصر اساسی وحدت انسانی اشاره کرد و گفت: امنیت، یک ارزش انسانی است و همه انسان‌ها—نه فقط مسلمانان یا ایرانیان—نیازمند آن هستند. تجربه‌های اخیر نشان داده که یکجانبه‌گرایی آمریکا امنیت جهانی را تهدید کرده است. هیچ سند بین‌المللی برای آنان الزام‌آور نیست و حتی در حالی که بر سر میز مذاکره با آمریکا نشسته بودیم، اسرائیل اجازه حمله به ما را پیدا کرد. این نشان می‌دهد که این کشورها تنها منافع و امنیت خود را مدنظر دارند و ارزش‌های انسانی را نادیده می‌گیرند.
 
وی ادامه داد: اگر به سه مفهوم کرامت، عدالت و امنیت توجه کنیم، درمی‌یابیم که وحدت امروز فراتر از وحدت اسلامی رفته و به وحدت جهانی رسیده است. بنابراین باید گام‌های مؤثری به سوی ایجاد این وحدت جهانی برداریم. وحدت داخلی شیعه و سنی در کشور ما محقق شده و وحدت کشورهای اسلامی نیز در حال رشد و توسعه است. کشورهایی که پیش‌تر تکفیرگرایی را ترویج می‌کردند، امروز به دنبال پل‌سازی میان مذاهب اسلامی هستند. به عنوان مثال، دو کنفرانس اخیر در عربستان سعودی در مکه برگزار شد و در آن نمایندگان شیعه و اهل سنت در یک قاب مشترک قرار گرفتند و بر وحدت تأکید کردند. این دو سال اخیر نشان می‌دهد که درخت وحدت نه تنها در سطح داخلی و منطقه‌ای، بلکه در سطح جهانی نیز میوه داده است.
 
شهریاری تأکید کرد: وحدت انسانی، قابلیت ایجاد همگرایی میان مسلمان و غیرمسلمان را نیز دارد. این وحدت، نه تنها وحدت مذهبی یا اسلامی، بلکه وحدت جهانی است و همه مستضعفان را گرد هم می‌آورد. همان شعاری که حضرت امام داشتند: «حکومت مستضعفان بر مستکبران.» قرآن کریم و تورات نیز به این وعده اشاره کرده‌اند که روزی این وحدت جهانی با راهبری حضرت حجت(عج) به منصه ظهور خواهد رسید.
 

برنامه‌ها و محورهای سی‌ونهمین کنفرانس وحدت اسلامی

 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در ادامه درباره سی‌ونهمین کنفرانس وحدت اسلامی گفت: کنفرانس امسال، همانند سال گذشته برنامه‌ریزی شده است اما اجرای تمام برنامه‌ها به شرایط امنیتی بستگی دارد. اگر وضعیت به همین شکل باقی بماند، ان‌شاءالله می‌توانیم بسیاری از برنامه‌های سال گذشته و سنوات قبل را اجرا کنیم.
 
وی افزود: در این دوره از کنفرانس، رونمایی از کتاب‌های تقریبی، پیام‌های مراجع عظام تقلید، نشست بانوان بین‌المللی و داخلی و جلساتی با حضور علمای داخلی برگزار خواهد شد. بالغ بر ۲۱۰ نفر شخصیت داخلی و خارجی حضور دارند که بیش از ۸۰ تن از علمای برجسته بین‌المللی شامل وزرا، مفتیان اعظم، مشاوران رؤسای جمهور، معاونین و رؤسای سازمان‌های بزرگ اسلامی و نخست‌وزیران و وزرای پیشین کشورهای اسلامی در این کنفرانس حضور خواهند داشت.
 
شهریاری ادامه داد: اگرچه تعداد مهمانان خارجی در سال‌های اخیر کاهش یافته است اما از نظر عنوان و کیفیت، سطح بسیار بالایی دارند. علاوه بر خود کنفرانس، حدود ۲۰۰ وبینار نیز برگزار می‌شود که سخنان ضبط‌شده علمایی است که نتوانستند حضور پیدا کنند یا سخنرانی‌های خود را ارسال کرده‌اند. در مجموع بالغ بر ۲۸۰۰ نفر دعوت شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود حدود هزار نفر در سالن کنفرانس حضور یابند.
 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از همکاری گسترده نهادها قدردانی کرد و گفت: در اجرای این رویداد، علاوه بر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، وزارت خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شورای امنیت ملی، دبیرخانه شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت، سازمان صدا و سیما، دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی و سایر نهادها همکاری دارند. در حوزه مقالات، تاکنون ۳۹۲ مقاله به دبیرخانه کنفرانس ارسال شده است که از این تعداد ۱۴۸ مقاله مورد تأیید قرار گرفته و ارائه خواهد شد. محور اصلی کنفرانس، «پیامبر رحمت و امت اسلامی» است و مفاهیم وحدت، پیامبر رحمت و شکل‌گیری امت واحده، موضوعات عمده مقالات را تشکیل می‌دهند.

 

وحدت اسلامی و همگرایی کشورهای اسلامی

 
وی با اشاره به سطح مشارکت دولت‌ها اظهار کرد: کشورهای اسلامی هر یک محذوریت‌های خاص خود را دارند و طبق راهبردهای داخلی خود به سمت وحدت اسلامی حرکت می‌کنند. برخی از حکام نتوانسته‌اند در حمایت از ملت مظلوم فلسطین نمره قبولی بگیرند، اما اکنون همگرایی اسلامی در سطح دولت‌ها به شکل بی‌سابقه‌ای در حال شکل‌گیری است.
 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: اظهارات اخیر رئیس‌جمهور ترکیه در کنفرانس وحدت آنکارا، که به صراحت به جنایتکار بودن نتانیاهو اشاره کرد، مورد استقبال علمای حاضر در کنفرانس قرار گرفت. همچنین امارات اعلام کرده که کرانه باختری خط قرمز آن است و اگر اسرائیل تلاش کند این منطقه را به خود ملحق کند، همکاری‌های پیشین خود را با این رژیم بازنگری خواهد کرد.
 
شهریاری تأکید کرد: در دو ماه اخیر، اقدامات اخیر اسرائیل از جمله اشغال سرزمینی و تهدید غزه و کرانه باختری، واکنش کشورهای اسلامی مانند مصر، عربستان و ترکیه را به همراه داشته است. این تغییر رفتار دولت‌ها نشان‌دهنده رشد همگرایی اسلامی است که باید تقویت و تشویق شود.
 

گفتمان‌سازی، سازمان‌سازی و پیام جهانی

 
وی درباره نقش مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی توضیح داد: وظیفه اصلی مجمع در این کنفرانس، گفتمان‌سازی است؛ یعنی تغییر فکر و نگرش دولتمردان و نخبگان جهان اسلام به سمت وحدت. نشانه‌های موفقیت این گفتمان‌سازی شامل ایجاد مجلس حکمای مسلمین در الازهر مصر و استمرار وحدت شیعه و سنی در اعلامیه‌ها و سخنرانی‌هاست.
 
شهریاری افزود: سازمان‌سازی از پیامدهای گفتمان‌سازی است؛ سازمان‌هایی که پیش‌تر نظریه تکفیر را دنبال می‌کردند، اکنون به دنبال پل‌سازی میان مذاهب اسلامی هستند. دو سال اخیر عربستان سعودی کنفرانس مشابهی برگزار کرده و بیانیه پایانی آن با بیانیه‌های مجمع تقریب نزدیکی بسیاری دارد. این نشان می‌دهد گفتمان وحدت به ارزش بدل شده است.
 

پیامبر رحمت و محوریت فلسطین

 
وی با اشاره به اهمیت شخصیت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله گفت: پیامبر اعظم، الگوی رحمت، صلح و اخلاق نیکو برای همه جهان است. محبت به ایشان در سطح جهانی گسترده است و وحدت انسانی را تقویت می‌کند. امسال محور ویژه کنفرانس، حمایت از فلسطین است و شورای عالی مجمع تقریب، این موضوع را در سطح بین‌المللی بررسی خواهد کرد.
 
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: پیامبر اسلام پیام اخوت و برادری برای همه اهل سنت و شیعه است و ما فراتر از اخوت و برادری، خود را با آنان یکی می‌دانیم. حضرت آیت‌الله سیستانی نیز تأکید کردند که ما و اهل سنت جدای از هم نیستیم، زیرا کرامت، ظلم و امنیت مشترک ما یکسان است.
 
شهریاری گفت: برای اولین بار، معاون اهل سنت در مجمع جهانی تقریب منصوب شده است که نشان‌دهنده تحقق عملی وحدت و انسجام در ساختار مجمع است.
 
وی درباره همکاری با طالبان و مقامات افغانستان گفت: جلسات متعددی با هیئت‌های مختلف در سطح وزیر برگزار شده است. حضور برخی هیئت‌ها به دلیل برنامه‌های داخلی هفته وحدت ممکن است محدود باشد اما ما همچنان بر اخوت، همکاری و همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید داریم. افغانستان بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی ماست و وحدت ملی ما باید در نخستین گام با این کشور توسعه یابد.
 
حجت‌الاسلام شهریاری در رابطه با حضور یا عدم حضور تعدادی از علمای سوری در این کنفرانس و تصمیم برای برقراری ارتباط با دولت جدید سوریه گفت: تعدادی از علمای سوریه که به دلیل شرایط سیاسی کشورشان مهاجرت کرده‌اند را دعوت کرده‌ایم و برخی از آنان ان‌شاءالله در این رویداد شرکت خواهند کرد اما در رابطه با برقراری ارتباط با دولت جدید سوریه باید گفت این مسئله توسط شورای امنیت ملی تصمیم‌گیری می‌شود و تا زمانی که تصمیمی به ما ابلاغ نشود، هیچ‌گونه ارتباطی با دولت جدید سوریه نخواهیم داشت.
 
وی درباره سلاح‌های حزب‌الله و تلاش دولت لبنان برای خلع‌سلاح مقاومت توضیح داد: این سلاح‌ها نه تنها برای حزب‌الله، بلکه برای کل جهان اسلام اهمیت راهبردی دارند و باید از آن حمایت شود. سلاح حزب‌الله ابزار مقابله با ادعاهای اسرائیل بزرگ است و محدود به لبنان نیست. مسئولیت حفاظت از این سلاح‌ها به نظر من بر عهده دولت‌های اسلامی است، نه صرفاً دولت لبنان.
 
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به جایگاه سلاح مقاومت، افزود: فشارهای رسانه‌ای علیه حزب‌الله هیچ‌گاه کارساز نخواهد بود، چرا که این حزب مستقل است و رهبران معتقد و عاقل آن هیچ‌گاه حاضر نخواهند شد سلاح خود را در اختیار دشمنان جهان اسلام قرار دهند.
 
شهریاری در پاسخ به پرسشی درباره قوانین و مقررات بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم و ناکارآمدی آن‌ها گفت: امروز هر نوع قانون و قاعده‌ای که در سازمان‌های بین‌الملل از جمله شورای امنیت تصویب می‌شود، با نقض و حق وتوی قدرت‌های استکباری از جمله آمریکا مواجه است. بنابراین اتکا به این سازمان‌ها کارساز نیست و باید فرصت‌ها، از جمله ظرفیت دادگاه لاهه، برای احقاق حقوق جهان اسلام استفاده شود.
 
وی بیان کرد: در این نشست که بخشی از برنامه‌های بین‌المللی کنفرانس است، موضوع فلسطین مورد بحث قرار می‌گیرد و همه جلسات کنفرانس روی این مسئله تمرکز دارد.
 
حجت‌الاسلام شهریاری درباره محدودیت‌های مالی و تولیدات رسانه‌ای مجمع نیز توضیح داد: با وجود چالش‌های مالی و ناترازی‌ها، ما توانستیم یک فیلم کوتاه ۱۵ دقیقه‌ای درباره شخصیت پیامبر اعظم(ص) به زبان انگلیسی تولید کنیم که در کنفرانس توزیع خواهد شد.
 
وی در پایان گفت: امیدواریم این برنامه‌ها زمینه‌ساز گفتمان‌سازی و ارتقای همکاری میان مسلمانان جهان باشد.