پیامبر اکرم(ص) الگوی بشریت و جلوه تمام نمای توحید و قرآن مجسم و ممثل است؛ خیلی سؤال می‌کنند که ما از کجا بدانیم مرتبه ما در مقایسه با پیامبر(ص) کجاست و چگونه است؟ از قرآن می‌توان استفاده کرد که اولین علامت نزدیک‌شدن به خداوند و محبوب پیامبرشدن، شرح صدر است؛ انسان به تناسب ایمان شرح صدر پیدا می‌کند، یعنی در درجه اول قدرت فهم آیات را خداوند به او عنایت می‌کند همان که در برنامه‌های قبل اشاره شد که تدبر در قرآن علامت مؤمن است یعنی از ظاهر قرآن، انسان بتواند باطن آن را کشف کند؛ پیامبر فرمودند: «ان فی القرآن ظهرا و بطنا و لبطنه بطنا الی سبعه ابطن». پس بواطن قرآن از طریق تدبر است و تدبر از طریق شرح صدر است.

 

شرح صدر، در برابر مشکلات اجتماعی و افراد ناهنجار دومین مطلب است؛ اینکه انسان در برابر مشکلات فردی، خانوادگی و اجتماعی بتواند با انس با قرآن شرح صدر پیدا کند تا بتواند بسیاری از مشکلات زندگی را حل کند و مدارج قرب الهی را طی کند؛ خدا در سوره انعام آیه 125 فرموده است: «فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ ۖ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ ۚ كَذَٰلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ». تا بتواند بسیاری از مشکلات زندگی را حل کند و مدارج قرب الهی را طی کند.

 

پیامبر اکرم(ص)، نمونه کامل این آیه شریفه است که می‌فرماید، اگر خداوند بخواهد کسی را هدایت کند اولین صفتی که به او می‌دهد شرح صدر درباره اسلام است و البته می‌تواند به معنای سلم و یکرنگی و تسلیم در برابر خداوند هم باشد. سلم، صفا و یکرنگی با مؤمنین باشد، بنابراین خداوند شرح صدر برای دین، قرآن و ارتباطات اجتماعی و متقابلا کسانی که از پیامبر(ص) فاصله می‌گیرند، خداوند شرح صدر را از آنان سلب می‌کنند و به تعبیر قرآن؛ «وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا». علامت انسان کافر و کسی که از پیامبر اعظم(ص) و قرآن فاصله گرفته این است که قلب تنگی دارد و با کمترین مشکل به ناله و آه و فغان برمی‌خیزد و گلایه او از خداوند در زندگی زیاد است.

 

خداوند در ارتباط با چنین افرادی فرموده است: «كَذَٰلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ»؛ خداوند پلیدی و زشتی را با قلب تنگ برای آنان رقم می‌زند و این گونه است که خداوند در آیات دیگر می‌فرماید: کسانی که از ما اعراض کنند و از پیامبر، زندگی تاریکی خواهند داشت. «وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ»؛ که ذکر در اینجا قرآن است و اگر کسی رویگردان شود زندگی سخت خواهند داشت و در قیامت کور محشور می‌شوند. در قیامت به خدا اعتراض می‌کنند که: «قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَىٰ وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا»؛ ما در دنیا بینا بودیم، چرا برای ابدیت کور مشحور کردی و به آنان گفته می‌شود تو در دنیا ما را فراموش کردی و سیره پیامبر را نادیده گرفتی. شاعر گفته است: دریای فراوان نشود تیره به سیل/ دریای پهناور با سیل آلوده و کثیف و سیاه رنگش تغییر نمی‌کند/ عارف گر برنجد تنک آب است هنوز/ کسی که مدعی ایمان است اما در برابر مشکلات شرح صدر ندارد و ابراز گلایه می‌کند بداند هنوز تنک آب است.

 

کسانی که پیامبر(ص) را با تنگ نظری آزار می‌دهند مصداق کسانی هستند که از خداوند اعراض کرده‌اند. در برنامه بعد در مورد سیره رسول اکرم(ص) در برخورد با کفار و مشرکین اشاراتی خواهیم داشت.