به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس ابراهیمی، استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سلسله جلسات مدرسه حکمرانی در سخنانی با موضوع «حکمرانی زمینه‌ساز و فرصت‌های آستان‌های مقدس و بقاع متبرکه ایران اسلامی» که شامگاه چهارشنبه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: حکمرانی را اینطور تعریف می‌کنیم که حکمرانی به مجموعه سازوکارها، فرایند‌ها و نهاد‌هایی اشاره دارد که یک جامعه از طریق آنها اداره می‌شود، حالا اگر بخواهیم این مفهوم را در گفتمان اسلامی و نگاه تمدنی شیعی بازتعریف کنیم، ابعادی فراتر از حکمرانی این‌جهانی و دنیایی به خود می‌گیرد.
وی افزود: در گفتمان اسلامی و نگاه تمدنی شیعی، حکمرانی بستر‌ها و شرایط لازم را برای پیشرفت، مشارکت عمومی، شفافیت و اثربخشی در اداره امور جامعه فراهم می‌کند و در دل خود یک آرمان غایی را جای داده است و این آرمان، ظهور حضرت مهدی (عج) و برپایی حکومت عدل جهانی است که حکمرانی با آن پیوند برقرار می‌کند و به همین جهت اخیراً با عنوان «حکمرانی زمینه‌ساز» شناخته شده است.
حجت‌الاسلام ابراهیمی تصریح کرد: البته استفاده از این واژه و مفهوم صرفاً به سال‌های اخیر محدود نمی‌شود. در ادبیات مدیریت و علوم سیاسی، واژه حکمرانی اخیراً رایج شده است، اما این مفهوم ریشه در آموزه‌های دینی ما دارد و به هیچ وجه معنای جدیدی نیست.
وی ادامه داد: رویکردی که با عنوان «حکمرانی زمینه‌ساز» مطرح می‌شود، ناظر بر فرایندی استراتژیک و چندوجهی است که هدفش ایجاد جامعه صالح، عادل و منتظر است. جامعه‌ای که بستر‌ها و شرایط لازم را برای تحقق وعده الهی، یعنی استقرار عدالت و قسط فراگیر در سراسر جهان فراهم می‌کند و این فرایند نه تنها مدیریت کارآمد امور دنیوی را در بر می‌گیرد، بلکه شامل ساختاردهی جامعه به گونه‌ای است که از نظر فکری، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی آمادگی لازم برای پذیرش و همراهی با حاکمیت مهدوی را داشته باشد.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: به بیان دیگر، حکمرانی زمینه‌ساز برای ظهور، رویکردی است که فراتر از تاریخ مادی، در حوزه حکمرانی با نگاهی الهیاتی و غایت‌گرا به اداره امور جامعه توجه دارد.
وی تأکید کرد: وقتی می‌خواهیم از حکمرانی زمینه‌ساز در عصر حاضر سخن بگوییم، خواستگاه و بستر آن نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است. مطالبی که محضر شما تقدیم می‌کنم، ناظر به آستان‌های مقدس و بقاع متبرکه‌ای است که در جغرافیای جمهوری اسلامی حضور دارند.
استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: با توجه به «اجلاسیه اعتاب» که مجموعه آستان‌ها و بقاع متبرکه جهان اسلام در آن عضو هستند، این قابلیت وجود دارد که اگر بتوانیم این مفهوم را به‌خوبی صورت‌بندی کنیم و گفتمان آن را ارائه دهیم، امتداد آن را حتی در سایر آستان‌های مقدسی که خارج از جغرافیای جمهوری اسلامی ایران هستند، مشاهده کنیم و از آن بهره‌مند شویم.
انقلاب اسلامی تجلی حکمرانی زمینه‌ساز است؛ «جنگ شناختی» بزرگ‌ترین چالش امروز
حجت‌الاسلام عباس ابراهیمی، با تأکید بر ریشه‌های مهدوی و انتظار در انقلاب اسلامی گفت انقلاب تنها تحول سیاسی نبود بلکه تجلی عملی حکمرانی زمینه‌ساز است و امروز «جنگ شناختی» که هدف‌اش تضعیف امید به ظهور و آشفتگی باورهاست مهم‌ترین چالش پیشِ‌روی تحقق حکمرانی زمینه‌ساز به شمار می‌آید.
استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: مستحضرید انقلاب اسلامی ایران صرفاً یک تحول سیاسی نبود بلکه یک تجلی عملی بوده و هست برای حکمرانی زمینه‌ساز و در واقع ریشه‌های آن در اعماق مکتب انتظار و مهدویت جای دارد. همونطور که در بیانیه گام دوم انقلاب به وضوح اشاره شده که این انقلاب پرچم‌دار حرکتی است که با نفی سلطه ظالمان، استقرار نظامی مبتنی بر ارزش‌های الهی گام به گام زمینه را برای ظهور منجی و طلوع خورشید عظمای ولایت حضرت ولی عصر (عج) فراهم می‌کند.
وی افزود: این حکمرانی نه تنها به دنبال عدالت و پیشرفت در ابعاد مادی است بلکه با الهام از آموزه‌های مهدوی جامعه را به سوی معنویت، رشد انسانی و آمادگی برای پذیرش حکومت جهانی عدل سوق می‌دهد؛ بنابراین ما شاهد یک پیوند ناگسستنی میان انقلاب اسلامی و موضوع مهدویت و انتظار در بستر حکمرانی زمینه‌ساز هستیم و ان‌شاء‌الله با برنامه عملی و پویا برای ساختن جامعه آرمانی در مسیر تحقق وعده الهی و ظهور و استقرار تمدن نوین اسلامی قدم بر می‌داریم.
حجت‌الاسلام ابراهیمی ادامه داد: این مباحثی که خدمتتان عرض کردم بیشتر به جهت این بود که ابتدا یک ارتباط مفهومی و منطقی برقرار کنیم با موضوع حکمرانی زمینه‌ساز. از طرفی باید توجه داشته باشیم که در زمانی که ما الان در آن قرار داریم، پیچیدگی‌های ژئوپولیتیکی و ظهور ابزار‌های نوین تقابلی چالش‌های جدیدی را پیشِ روی تحقق حکمرانی زمینه‌ساز قرار داده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و شاید بگوییم مهم‌ترین چالش بحث، خدمت شما عرض بکنم، «جنگ شناختی» است.
وی توضیح داد: اگر بخواهیم جنگ شناختی را تعریف کنیم، چون اکنون مواجهه‌ای که با عنوان جنگ شناختی مطرح می‌شود در بعضی جا‌ها مواجهه دقیقی نیست؛ یعنی برخی فعالیت‌ها و اتفاقاتی که در دهه‌های مختلف از ابتدای شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی افتاده و حوزه‌هایی که دشمن مورد هدف قرار داده را اکنون با خوانشی جدید می‌گویند جنگ شناختی. اما موضوع جنگ شناختی پیچیده‌تر است. در واقع جنگ شناختی نوعی نبرد غیرنظامی است که بر دستکاری ادراکات، باور‌ها و فرایند‌های فکری افراد و جوامع متمرکز می‌شود. این شکل از جنگ با هدف تضعیف اراده، ایجاد تردید در مبانی اعتقادی و هویتی و از هم گسیختگی اجتماعی است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: به‌طور مستقیم باید بگوییم که در زمان ما، حکمرانی زمینه‌ساز موردِ هدف قرار گرفته؛ یعنی اکنون مخاطب اصلی جنگ شناختی همین حکمرانی زمینه‌ساز است. جنگ شناختی در بستر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی به‌عنوان یک تهدید جدی علیه حکمرانی و مفهوم انتظار به دنبال دستکاری افکار و باور‌های جامعه است و دشمن در این جنگ با تغییر «واقعیت ادراک شده» می‌خواهد اراده افراد را در راستای اهداف خود هدایت کند.
حجت‌الاسلام ابراهیمی افزود: اگر بخواهیم درست این موضوع را فهم و صورت‌بندی کنیم، در واقع جنگ شناختی در بستر زمینه‌سازی حضور تلاش می‌کند که پنج کار را انجام دهد — البته این استقراء تام نیست و با بررسی‌هایی که حقیر داشتم به این پنج نکته رسیدم؛ به نظر می‌رسد می‌توانیم به محور‌های دیگری هم در این حوزه اشاره کنیم. مورد اول تضعیف امید به ظهور و عدالت جهانی است؛ و این با خوانش تمدنی «محور مقاومت» پیوند می‌خورد. یعنی صرفاً در جنگ شناختی هدف این نیست که امید به ظهور را هدف قرار دهد، بلکه این خوانش از امید را می‌خواهد مورد هدف قرار دهد.
جنگ شناختی پنج محور حکمرانی زمینه‌ساز را نشانه گرفته است
حجت‌الاسلام ابراهیمی گفت: جنگ شناختی امروز مهم‌ترین تهدید علیه حکمرانی زمینه‌ساز است و پنج محور اساسی از جمله تضعیف امید به پیروزی نهایی محور مقاومت، ایجاد تردید در مبانی مهدویت، سلب اعتماد از روحانیت، ترویج یأس نسبت به اهداف نظام و گسترش سبک زندگی غربی را هدف قرار داده است. وی همچنین زیارت را رکن اساسی در حکمرانی زمینه‌ساز و تمدن نوین اسلامی دانست.
وی اظهار کرد: با آن خوانش تمدنی که امروز در محور مقاومت شکل گرفته، دشمن اعتقاد به پیروزی نهایی را مورد هجمه قرار داده و به دنبال تضعیف آن است. این اولین محور جنگ شناختی است. دومین محور ایجاد تردید در مبانی فکری و اعتقادی درباره مهدویت با نگاه اسلامی به ویژه شیعی است.
استاد حوزه علمیه افزود: نکته سوم، موضوعی است که به‌رغم فعالیت و کنشگری جدی حوزویان در عرصه جنگ شناختی، از آن غفلت شده و آن از بین بردن اعتماد مردم به نهاد‌های دینی و روحانیت است. طلاب و روحانیون امروز حضوری پررنگ و خدمات فراوانی در عرصه جنگ شناختی دارند، اما نسبت به توجه به جایگاه خود و تقویت اعتماد عمومی کم‌توجه بوده‌اند.
حجت‌الاسلام ابراهیمی ادامه داد: چهارمین نکته، ترویج یأس و ناامیدی نسبت به امکان تحقق اهداف نظام اسلامی و بی‌انگیزه کردن مردم برای مشارکت در این مسیر است. هر یک از این محور‌ها می‌تواند موضوع یک پژوهش مستقل باشد. و اما پنجمین نکته این است که جنگ شناختی در زمان ما به‌ویژه بعد از جنگ ۱۲ روزه، با شدت بیشتری دنبال می‌شود و آن ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی و سبک زندگی غربی به‌عنوان ابزاری برای انحراف از ارزش‌های ایرانی-اسلامی است. این جریان تلاش می‌کند با ترویج مادی‌گرایی و الگو‌های غربی، ارزش‌های معنوی و انقلابی را کمرنگ کند.
وی تأکید کرد: تا اینجا تلاش کردیم حکمرانی، حکمرانی زمینه‌ساز و نسبت آن با جنگ شناختی را تبیین کنیم. از اینجا به بعد می‌خواهم به موضوع زیارت اشاره کنم. با تکیه بر آموزه‌های دینی و در راستای تحقق اهداف کلان حکمرانی زمینه‌ساز و مهیا ساختن زمینه ظهور امام عصر (عج)، زیارت به‌عنوان یک رکن اساسی در اندیشه اسلامی مطرح می‌شود.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: برخی گمان می‌کنند زیارت تنها خواستگاه شیعی دارد، اما در ادبیات اسلامی و حتی اهل سنت نیز این موضوع جدی است. زیارت خانه خدا، زیارت مسجدالنبی و حتی حرکت به سمت مساجد محلی در گفتمان اهل سنت مصداق زیارت محسوب می‌شود. اما در نگاه شیعی، مصداق کامل و اتم زیارت، زیارت حضرات معصومین (ع) است.
وی گفت: این زیارت تنها یک عمل عبادی نیست، بلکه پلی است به سوی دریای ولایت و نمادی است از تمسک به قرآن و عترت. قرآن کریم نیز در سه جنبه ما را به زیارت رهنمون می‌سازد: نخست بیان جایگاه والای اولیای الهی و مطالبه اقتدا به آنان، دوم هشدار نسبت به دوری از این راهنمایان که موجب سقوط و انحراف می‌شود، و سوم تأکید بر ضرورت همراهی و احساس مسئولیت در قبال اهل‌بیت (ع).
حجت‌الاسلام ابراهیمی تصریح کرد: در واقع ما به الگوگیری از سیره و منش اهل بیت (ع) دعوت شده‌ایم و مسئولیت ترویج ارزش‌های الهی را بر دوش داریم. یکی از واژه‌های کلیدی در ادعیه معصومین (ع)، واژه «معیت» است که بر همراهی و مصاحبت با اولیای الهی تأکید دارد.