در دل ری، بارگاهی می‌درخشد که از قرن‌ها پیش، پناهگاه عاشقان و تپشگاه ایمان شیعیان بوده است. امام هادی(ع) در حدیثی نورانی فرمودند: «هرکس عبدالعظیم حسنی(ع) را زیارت کند، همانند آن است که حسین بن علی(ع) را در کربلا زیارت کرده است.» این سخن آسمانی، حرم حضرت عبدالعظیم(ع) را هم‌سنگ کربلا قرار داده و زیارتش را پلی میان دل‌های مشتاق و حقیقت عاشورا ساخته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد خلیلی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی ضمن گرامیداشت ولادت شاه عبدالعظیم حسنی(ع)، با اشاره به پیشینه تاریخی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) اظهار کرد: نام ایشان از همان سده‌های نخستین اسلام در منابع معتبر تاریخی و حدیثی آمده است. حضرت در نیمه دوم قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری می‌زیستند و از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) به‌شمار می‌آیند. در کتاب‌های معتبر رجالی شیعه همچون رجال نجاشی و رجال‌کشی همچنین در آثار بزرگان محدثین مانند شیخ صدوق و شیخ طوسی، بارها از ایشان یاد شده است.
حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)؛ الگوی جاودان
وی مطرح کرد: مهم‌ترین نکته در زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) این است که در زمان حیات خود به‌عنوان «محدثی مورد اعتماد» شناخته می‌شدند. بسیاری از علما و اصحاب امامان برای فراگیری معارف دینی به ایشان مراجعه می‌کردند. امام هادی(ع) و امام جواد(ع) نیز بارها اعتماد ویژه‌ای به ایشان نشان دادند.
خلیلی ادامه داد: در منابع نقل شده است که وقتی حضرت عبدالعظیم(ع) عقاید خود را نزد امام هادی(ع) بیان کردند، امام پس از شنیدن، ایشان را تأیید و تمجید نمودند و فرمودند: «ای عبدالعظیم! تو همان عقیده‌ای را داری که خداوند از بندگانش می‌خواهد». این تأیید رسمی سبب شد نام ایشان در تاریخ به‌عنوان یکی از پیشوایان فکری و عقیدتی شیعه ثبت شود.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به ابعاد شخصیتی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) گفت: شخصیت ایشان چند بعد برجسته داشت که او را الگوی جاودان ساخته است. در بعد علمی و معرفتی، حضرت عبدالعظیم راوی مستقیم احادیث اهل‌بیت(ع) بودند و بسیاری از معارف فقهی، تفسیری و اخلاقی که امروز در اختیار ماست، از طریق نقل‌های ایشان به دست رسیده است. دقت و امانت در نقل حدیث باعث شد که ایشان در زمره‌ی ثقات و افراد بسیار معتبر قرار گیرند.
وی مطرح کرد: در بعد معنوی و اخلاقی، ساده‌زیستی، پرهیز از دنیاطلبی و روحیه‌ی خدمتگزاری از ویژگی‌های مهم ایشان بود. در شرایط سخت عباسیان، ایشان الگویی از صبر و تقوا به‌شمار می‌آمدند.
حجت‌الاسلام خلیلی بیان کرد: در بعد اجتماعی و سیاسی نیز، با وجود فشار و محدودیت حکومت عباسیان بر شیعیان، حضرت نه تنها ایمان خود را پنهان نکردند، بلکه به تبلیغ معارف اهل‌بیت(ع) پرداختند. همین استقامت باعث شد که تحت تعقیب قرار گرفته و در نهایت به‌طور پنهانی به شهر ری هجرت کنند.
وی با اشاره به جایگاه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) اظهار کرد: این حرم مطهر از دیرباز قلب تپنده دینداری و فرهنگ شیعی در ایران بوده است. امام هادی(ع) در حدیثی معروف فرمودند: من زار عبدالعظیم الحسنی بالری کمن زار الحسین بکربلا. این روایت نشان می‌دهد که زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) از نظر ثواب و اثر معنوی، هم‌سنگ با زیارت سیدالشهدا(ع) در کربلا است.
آستان عبدالعظیم حسنی(ع)؛ قلب تپنده دینداری
وی اضافه کرد: از نظر اجتماعی، آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) نقشی فراتر از یک مکان مذهبی داشته است. همواره محل برگزاری مراسم‌های مذهبی، مجالس عزاداری، تجمعات اجتماعی و حتی حرکت‌های سیاسی بوده و بسیاری از علما و بزرگان نیز وصیت کرده‌اند که در جوار این بارگاه به خاک سپرده شوند. در حقیقت، آستان حضرت عبدالعظیم(ع) مانند یک «مرکز فرهنگی ـ مذهبی» عمل کرده که دینداری مردم را با هویت اجتماعی‌شان پیوند زده است.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر کاربرد آموزه‌های حضرت عبدالعظیم(ع) در زندگی جوانان اظهار کرد: جوان امروز در معرض فشارهای فراوان فکری، فرهنگی و اجتماعی است. آموزه‌های این بزرگوار می‌تواند در این عرصه چراغ راه باشد.
وی ادامه داد: ایشان در شرایط سخت عقاید خود را نزد امام عرضه کردند و مورد تأیید قرار گرفتند؛ این به جوان امروز می‌آموزد که در برابر شبهات باید با استدلال و اعتماد به مرجعیت دینی ایمان خود را تقویت کند. همچنین سیره ساده‌زیستی و زهد ایشان، الگویی در برابر جاذبه‌های مصرف‌گرایی است.
خلیلی مطرح کرد: ارتباط عمیق ایشان با امامان معصوم نشان می‌دهد که ولایتمداری و پیوند با رهبری دینی، راهی برای مقابله با انحرافات است. علاوه بر این، خدمتگزاری به جامعه از شاخصه‌های اصلی زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) بود که جوانان نیز می‌توانند آن را سرلوحه قرار دهند.
وی در پایان اظهار کرد: اگر نسل جوان امروز از سیره حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) الهام بگیرد، هم ایمانش تقویت می‌شود، هم آرامش فردی پیدا می‌کند و هم نقش مؤثرتری در جامعه ایفا خواهد کرد.