به گزارش ایکنا، حجتالاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پنجم مهرماه در سلسله نشست علمی «دوراهیهای حکمرانی» با بیان اینکه تاکنون آنچه در مباحث حکمرانی بحث شد، این بود که خیر، وزیر عقل و شر، وزیر جهل است، گفت: به تعبیر دیگر ما در زندگی فردی و اجتماعی و تمدنی خود میتوانیم مسیری را بپیماییم که یا برخاسته از عقل و فطرت و یا برخاسته از جهل و فطرت مخموره است. امام صادق(ع) فرمودند که تجلی عقل در خیر و تجلی جهل در شر است. اگر از جامعهای افعال خیر ساطع میشود، بدانید عقل حاکم است و اگر از کشوری افعال شر صادر میشود، بدانید جاهلیت و جهل حکومت میکند؛ جاهلیت به معنای عموم نابسامانیهای مادی و معنوی.
وی افزود: امام فرمودند خیر، نشانه ایمان و باور افراد به خداست زیرا از خداوند خیرات متجلی میشود. انسان عاقل اهل خیر مؤمن، امیدوار به رحمت خداوند متعال است ولی انسان اهل شرارت که رابطه خود را با خدا قطع کرده، از رحمت الهی هم نومید شده است.
لکزایی با اشاره به بحث عدل و جور، بیان کرد: عقل باید در عدل و جهل به لحاظ عملی در جور متجلی شود؛ البته در متون دینی نسبت به ظلم سخن زیاد گفته شده است و بعد از عدل از واژه ظلم استفاده میشود. گفته شده است جور کمی پیشرفتهتر از عدل است؛ یعنی در عدل میگوییم حق به ذیحق داده شود ولی در جور نه تنها حق به ذیحق داده نشود بلکه حق به غیر ذیحق داده میشود. مانند اینکه آبی را که باید به گل بدهیم به خار میدهیم، یعنی همین که ما آب به گل ندهیم، ظلم کردهایم ولی نه تنها این کار را مرتکب میشویم بلکه سهم گل را به خار هم میدهیم.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم و در موارد زیادی بر عدل تأکید کردهاند، گفت: در جمهوری اسلامی باید تمرکز بر رفع مشکلات در این عرصه باشد؛ البته اقامه عدل وظیفه همگانی و آحاد مردم و دولت و نهادهای مختلف است. قرآن کریم هم هدف از ارسال رسل را اجرای قسط دانسته و عدل از زمان تکوین بشر مهم بوده است.
لکزایی با بیان اینکه مفهوم عدل، مفهومی قدیمی است گرچه برداشتها از آن در طول تاریخ متفاوت بوده است، ادامه داد: عدل هم در مورد خدا و هم در مورد بشر به کار میرود؛ امنیت و عملکردها و همه امور با عدالت سنجیده میشود مثلاً کسب مناصب با محوریت عدالت است، یعنی رهبر و امام جمعه و جماعت و قاضی و ... همه باید عادل باشند لذا ارزش محوری و کلیدی است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، تصریح کرد: در بحث عدالت گاهی سخن از رفتار عادلانه فرد است و گاهی اجتماعی و ملی و منطقهای و جهانی؛ همچنین باور ما بر این است که خدا عدالت را هم در تکوین و هم در تشریع رعایت کرده است. حضرت امام(ره) در شرح حدیث جنود عقل و جهل فرمودند بدان که عدالت عبارت از حد وسط بین افراط و تفریط و ریشه همه فضائل است؛ این تفریط مشهور و قدیمی است که امام فرمودند و ارسطو هم این تعریف را داشته است که در برابر تعریف افلاطون است که گفته عدالت یعنی هر چیزی در سر جای خودش باشد و علی(ع) هم فرمودند: عدالت وضع الشی فی موضعه است.
لکزایی بیان کرد: کسانی هستند که در درندهخویی به بی نهایت قساوت رسیدهاند و همه چیز مانند آب و خاک و منابع مالی دیگران را برای خود میخواهند و با استفاده از رسانه جنگهای شناختی و رسانهای به راه میاندازند؛ قوه غضبیه و شهویه آنان به حد اعلا رسیده است.
لکزایی با بیان اینکه فراعنه در طول تاریخ میل به فزونخواهی را به حد اعلا رساندهاند، اضافه کرد: وضعیت نفسانی انسان در عالم ملکوت در قالب اصلی تجسم مییابد؛ در عالم ملک همه قیافه انسان دارند یعنی نتانیاهوی جنایتکار هم قیافه انسانی دارد ولی در عالم ملکوت قیافه آنان به قیافه اصلی برمیگردد لذا کسی که در دنیا درندهخوست در قیامت در قالب گرگ تجلی خواهد شد. حضرت امام(ره) فرموده است چون قوه شیطانی بر سایر قوای انسان غلبه کند باطن این انسان به صورت شیطان در قیامت تجسم خواهد شد و برخی هم با قیافه شیطانی و حیوانی محشور خواهند شد لذا امام مصداق گاوشتر پلنگ را آمریکا دانسته است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اضافه کرد: امام فرمود آمریکا به لحاظ تزویرگری شیطان بزرگ است و تروریست بالذات به خاطر درندهخوییها است؛ آمریکا در شهوترانی هم اسوه است به گونهای که گفته میشود تولید بیش از 50 درصد فیلمهای پورن دنیا در آمریکا صورت میگیرد یا در بانکداری ربوی، بالاترین وضعیت را دارند.
وی افزود: حکمرانی هم میتواند همین تنوعات را داشته باشد یعنی یک نوع حکمرانی شیطانی باشد و حکمرانی دیگر، الهی و انسانی. به تعبیر حضرت امام(ره) در روز قیامت برخی مردم با قیافههایی محشور میشوند که قیافه میمون و خوک در برابر آن خیلی زیباست و ما از این وضعیت به خدا پناه میبریم. اینکه چرا قیافه آنان اینقدر زشت میشود به خاطر ترکیبیبودن است مثلاً موجودی که شیطان و گاو شتر پلنگ باشد. یعنی این موجود درندهخو در نهایت و شیطانصفت در نهایت است و این افراد از حقیقت انسانیت خارج شدهاند.
وی بیان کرد: از منظر امام(ره) اگر کسی غضب را که نعمت خداوند است، در وجودش از بین ببرد، کار اشتباهی کرده است کما اینکه رها کردن قوه غضب هم درست نیست و خدا این قوا را در وجود انسان قرار داده است تا مأموریتشان را به درستی انجام دهند و وقتی ریاست عقل را بپذیرند مأموریت خود را به درستی انجام خواهند داد؛ اگر این مسئله درست مدیریت شود، قوه شهویه منجر به عفت خواهد شد لذا انسان میل به چیزی پیدا میکند که مورد تأیید عقل و شرع است. عقل خواهد گفت با وجود حب ذات نباید از جاده عدالت خارج بشوی.
وی تأکید کرد: نظامهای ظالمانه اینطور شکل میگیرد که فرد و حکومتی به قدرتی میرسد که به جای استخدام عادلانه و طرفینی دیگری را مجبور به کاری میکند و البته فردی که زیر بار ظلم هم برود، مذموم است.