سیدمحمد بهشتی، معمار و عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی و گردشگری، در گفت‌و‌گو با ایکنا از خراسان‌رضوی اظهار کرد: خراسان‌رضوی نقش بسیار پر رنگی در تغییر گفتمان و رویکرد گردشگری به‌سمت زیارتی شدن دارد و این همان نقش ملی خراسانی‌ها در حوزه گردشگری است. البته در خراسان فقط امام رضا(ع) را نداریم، چراکه کل استان خراسان می‌تواند موضوع زیارت باشد و تمام اماکن مربوط به منابع طبیعی، میراث فرهنگی و محل رویدادهای مهم تاریخی می‌توانند در حوزه زیارت قرار بگیرند. همچنین نیشابور و سبزوار نیز می‌توانند در حوزه زیارت قرار بگیرند.

 

وی افزود: وقتی صحبت از گردشگری در خراسان می‌شود قطعاً گردشگری با مفهوم زیارت معنا پیدا می‌کند، البته زیارت تفاوت ماهوی با کلمه گردشگری دارد. مقصد زیارت دیدار و ملاقات و رفتن به محضر افراد شریف و بزرگ است و طبعاً کسی که به محضر صاحب محضر می‌رود، خاضعانه و خاشعانه گام برمی‌دارد و خود را صاحب محضر نمی‌داند، زیرا صاحب محضر کسی است که زائر به زیارتش می‌رود.

 

عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: اگر بخواهیم به‌طور طبیعی و بنا بر تجربه زیسته خود مثال بزنیم از خراسان و زیارت امام رضا(ع) نمونه خواهیم آورد، چراکه در این مکان است که متوجه می‌شویم زیارت چه معنایی دارد و البته فقط شامل زیارت حضرت علی‌بن‌موسی الرضا(ع) نمی‌شود، زیرا اگر بخواهیم با هر چیزی ملاقات داشته باشیم باید از مسیر زیارت ارتباط برقرار کنیم و اگر گردشگری در سرزمین ما بخواهد معنا یابد، دارای اثرات مثبت و مفید فایده باشد و هم‌چنین باعث اعتلا و ارتقای جامعه شود لازم است که حتماً از جنس زیارت باشد.

 

بهشتی با اشاره به مأموریت خراسان‌رضوی در امر گردشگری زیارت اظهار کرد: شاید در برخی صحنه‌های دیگر بیان مفهوم زیارت سخت باشد، برای نمونه اینکه در بازدید از یک شهر مفهوم زیارت را اطلاق کنیم، فهم چندان راحتی ندارد، اما در ذهنیت همه افراد از آن جهت که بالاخره حتماً یک‌بار به خراسان و شهر مشهد و زیارت امام رضا(ع) آمده‌اند، مفهوم زیارت در این سفر را ادراک می‌کنند و از این جهت است که خراسان‌رضوی می‌تواند یک مأموریت را به عهده بگیرد و آن این است که گردشگری زیارت را به خودآگاه بیاورد و کیفیتی را بیان کند تا برای دیگران قابل تأسی باشد.

 

وی با بیان اینکه اگر ما متوجه حقیقت زیارت کردن باشیم، آن‌گاه خواهیم دید که هر نوع دیگری از گردشگری جز خسارت نخواهد بود، بیان کرد: البته ممکن است در این مسیر برخی سود ببرند، اما قطعاً افراد فراوانی به خصوص جامعه ایران زیان خواهند کرد. از توسعه گردشگری به این معنی که صاحب محضر گردشگر است، شهرهای استان مازندران بسیار ضرر کرده‌اند و در واقع رواج این الگو از گردشگری علی‌رغم مواجهه طبیعی جامعه زائر با امام رضا(ع) خسارت قابل توجهی را متوجه تمام ایران خواهد کرد.

 

عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی و گردشگری با تأکید بر نقش ملی خراسان‌رضوی در گردشگری زیارت اظهار کرد: باید این نقش مهم بازشناسی و در تحلیل‌های مختلف وارد شود و این همان نقش تاریخی خراسان است که هر زمان کشور از جانب غرب مورد تهاجم قرار می‌گرفته این خراسان بوده که احیاکننده دوباره فرهنگ ایرانی بوده است و باید گفت که مفهوم گردشگری هم مورد تهاجم قرار گرفته و متأسفانه در عصر جدید فهم ما نسبت به گردشگری دچار اعوجاج شده است.

 

بهشتی افزود: ما درکی از مفهوم زیارت در نسبت با بحث گردشگری نداریم و به همین سبب در مفهوم زیارت با پدیده‌هایی مثل زائر و میزبان طرفیم، در صورتی‌که در مفهوم رایج گردشگری در جهان ما با شخصی مواجه هستیم که به قصد خرید خدماتی قصد دارد دیدنی‌های یک سرزمین را به محضر خود بیاورد و آن کشور دیدنی به‌عنوان خدمات‌دهنده خدمات خود را می‌فروشد که متأسفانه ما نیز به این مفهوم گردشگری برای یک اقتصاد زودبازده اکتفا کرده‌ایم و این زیان‌آور است.

 

وی در پایان با تأکید بر اینکه ارائه چنین مفهومی از گردشگری باعث ناپایداری آن می‌شود، گفت: این مفهوم با چنین وضعی به راحتی تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بازارش از رونق می‌افتد، درصورتی‌که در همین بحران‌ها بازار زیارت هرگز از رونق نخواهد افتاد و مصون از اعوجاجات خواهد ماند، لذا لازم است با چنین دیدی به مفهوم گردشگری نگاه کنیم تا بتوانیم آن را در خراسان‌رضوی احیا کرده و ارتقا بخشیم.