به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد رودگر؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نشست علمی «عرفان مقاومتی و مقاومت عرفانی» که از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد با گرامیداشت یاد سیدحسن نصرالله با بیان اینکه ایشان زبان گویای ملل منطقه و ثروت عظیمی برای جهان اسلام بود، گفت: گاهی این سؤال مطرح می‌شود که آیا شهید نصرالله در زمره عرفا بود که تعبیر عرفان مقاومتی و یا مقاومت عرفانی را برای او به کار می‌برید؟ کتابی با عنوان «عارفی مجاهد از لبنان» را در مورد ایشان نوشتم و از او به عنوان عارف یاد کرده و به تفصیل در مورد این پرسش و شبهه بحث کرده‌ام.
وی با اشاره به مفهوم مقاومت عرفانی و عرفان مقاومتی افزود: مقاومت به معنای پایداری و ایستادگی و به پا داشتن است و مرحوم مصطفوی در «التحقیق» و علامه در جلد 11 «المیزان» اشاره کرده‌اند که طلب قیام در این واژه وجود دارد و در عین حال معنای استمرار هم در آن نهفته است. واژه‌ای است که در ادبیات دینی و قرآنی با بسیاری از واژگان دیگر هم معنا است.
رودگر با اشاره به برخی آیات قرآن در این باره اضافه کرد: آیه 30 سوره فصلت فرموده است: «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ»؛ در سوره مبارکه جن فرموده است: «وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا»؛ در ذیل این آیات، روایات تفسیری جالبی داریم؛ در ذیل آیه سوره فصلت دو مسئله مورد تأکید قرار گرفته است؛ یکی، شناخت مسیر مستقیم و درست و دیگری، پایداری برای رسیدن به هدف. آیه سوره جن هم، ناظر به معرفت و حتی معرفت شهودی است؛ زیرا از واژه لاسقیناهم استفاده شده است که نوعی مرتبه وجودی است؛ یعنی مقاومت غیر از این معنای متعارف، یک معنای عرفانی متعالی هم براساس این آیات قرآن دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در آیه 15 سوره مبارکه شوری هم بیان شده است: «وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ»، تصریح کرد: خداوند فرموده است: ای پیامبر(ص) مقاومت کن و در ادامه تأکید دارد که در برابر هواهای نفسانی دیگران مقاومت داشته باش؛ یعنی موانع مقاومت هم درونی است و هم بیرونی. در سوره مبارکه هود هم فرموده است: «فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا»؛ در آیه قبل، سخن از عدم تبعیت از هواهای نفسانی بود و در اینجا فرموه است طغیان نکنید؛ یعنی ممکن است انسان در مسیر استقامت گرفتار حرکت ارتجاعی و انفعالی شده و حرکت تهاجمی را از دست بدهد.
عزم و جزم در کنار حزم؛ عوامل مؤثر در مقاومت
وی تأکید کرد: بنابراین در استقامت عزم، جزم، حزم و دوراندیشی در کنار همدیگر وجود دارد؛ مقاومت باید پشتوانه بینشی، نگرشی، گرایشی، انگیزشی و کنشی داشته باشد. افراد زیادی بودند که تا نیمه راه مقاومت هم آمدند اما نتوانستند ادامه دهند و تسلیم شدند.
رودگر بیان کرد: ما با دو نوع مقاومت روبرو هستیم؛ یکی مقاومت نرم و دیگری سخت که جهاد بیرونی است؛ مقاومت نرم جهاد اکبر است و جنگ بین عقل و عشق است؛ یعنی انسان بتواند عقل خود را متعالی و برین و به سمت ایثار و نثار حرکت کند و اگر این رخ ندهد، در جبهه جهاد بیرونی هم توفیق نخواهد داشت. البته مقاومت، عرصه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، امنیتی و... دارد.
این پژوهشگر با بیان اینکه مقاومت با ایمان و عمل صالح، هجرت، جهاد و شهادت همراه است، گفت: براساس آیات قرآن اگر مقاومت نرم در وجود انسان ایجاد نشود، مقاومت سخت هم برای او ممکن نخواهد بود؛ در ایه 74 نساء فرموده است: «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ ۚ وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا»؛ کسانی که این نگرش را دارند، اگر در راه خدا بجنگند، احدی الحسنیین هستند. در آیه 51 سوره توبه هم فرموده است: «قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»؛ واقعا انسان باید به چه نگرش و شهودی برسد که چنین تفکری داشته باشد؟ اینها مؤمنین هستند که مصداق اتم و اکمل آن پیامبر و ائمه(ع) هستند و در مراتب پایین‌تر مصادیق آیه شریفه: «رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ ۙ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ» هستند.
وی اضافه کرد: در آیه شریفه: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ فرموده است باید مقاومت و ایستادگی کنید و فرد می‌تواند در حین ایستادگی ذکر هم بگوید و دعا کند اما مهمتر اینکه، خود مقاومت و ثبات در برابر دشمن و جهاد در راه خدا، ذکر است؛ در عین حال با ذکر متعارف هم قابلیت اجتماع دارد.
سیدحسن؛ محصول حوزه طیبه
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه شهید سیدحسن نصرالله مولود طبیعی حوزه‌های طیبه‌ای است که شأن و شخصیت او در اینجا شکل گرفته است، افزود: ایشان فرموده است: من از همان دوره کودکی به حوزه و طلبگی و روحانیت عشق می‌ورزیدم و دوست داشتم متلبس به این لباس شوم و به کمک پدر و خانواده گرامیش وارد حوزه لبنان شد و سپس از طرف آیت‌الله غروی وارد حوزه نجف شد و ارتباطاتی هم با برخی مراجع و مجتهدین برقرار کردند و بخشی از عمرشان هم در حوزه قم سپری شد.
این پژوهشگر تصریح کرد: طبق بیان خود ایشان امام موسی صدر، امام خمینی(ره) و شهیدصدر و مقام معظم رهبری شخصیت‌های اثرگذار به لحاظ بینشی و کنشی در زندگی ایشان بودند و اعتراف دارند که من بسیار تحت تأثیر اندیشه و شخصیت امام موسی صدر بودم؛ نه تنها من بلکه همه نیروهای مؤمن حزب الله لبنان تحت تأثیر این چهار شخصیت بوده و هستند.
وی با بیان اینکه سیدحسن، فردی بسیار پرمطالعه بوده است و دخترشان و شخصیت‌های دیگری که با ایشان تعامل و رفت و آمد داشتند به این موضوع معترف هستند، اظهار کرد: ایشان در خاطراتشان دارند که من همه دروس خارج مقام معظم رهبری را گوش می‌دهم. کار تحقیقی گسترده‌ای هم بر روی اندیشه‌های امام موسی صدر انجام داده بودند و تأکید دارند که به نظر بنده هیچ تفاوت و اختلاف اساسی بین آراء امام خمینی(ره) و امام موسی صدر وجود نداشت. ایشان خودشان وارد مباحث علمی شده و در بیان نظرات فردی حر و آزاده هم بود و از جهت عرفان نظری و عملی انسانی برجسته بود.
رودگر بیان کرد: کسی می‌تواند اهل مقاومت و استقامت باشد که تکلیفش را با سیر و سلوک و عرفان عملی روشن کرده باشد و در غیر این صورت نمی‌تواند وارد این عرصه شود؛ کسی که تحت تأثیر چنین شخصیت‌هایی بوده است که هر کدام جلوات سلوکی و عرفانی بالایی دارند؛ قطعا از عرفان بهره زیادی برده است. ایشان در سخنانش از آیت‌الله العظمی بهجت و حسن‌زاده آملی، به عنوان پدران معنوی یاد کرده است و دستورالعمل‌هایی هم با واسطه و بدون واسطه بین ایشان رد و بدل می‌شد که نمونه آن در جنگ 33 روزه است. ارتباط فیزیکی و متافیزیکی بین این دو بزرگوار(آیت‌الله بهجت و سیدحسن) برقرار بود.
وی با بیان اینکه سیدحسن هم به لحاظ فکری و هم معنوی تحت تأثیر آیت‌الله مصباح بود و از ایشان استفاده می‌کرد، اضافه کرد: ایشان بارها تأکید داشتند که ما بر روی سفره فکری علامه مصباح نشستیم. فرزند آیت‌الله ناصری هم نقل کردند که در جنگ 33 روزه، آیت‌الله ناصری در بیشتر مواقع در بین فرماندهان حزب‌الله حضور داشت، ذکر و دستورات معنوی ارائه می‌کردند. مجموعه این خاطرات نشان میدهد که سیدحسن شخصیتی عرفانی و معنوی داشت و همین روحیه سبب شد تا بتواند در طول عمرش در برابر رژیم صهیونی و استکبار بایستد، مقاومت کند و کوتاه نیاید.