به گزارش ایکنا، حجتالاسلام علیرضا قبادی، جامعهشناس و کارشناس دین، سلسله یادداشتهایی با محور بررسی جایگاه صلح در قرآن کریم نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که مشروح آن را در ادامه میخوانیم.
سالروز ولادت فرخنده و با سعادت امام حسن عسکری(ع) را تبریک و شادباش میگویم. در این روزهای خجسته گفتار دیگری از صلح در قرآن کریم تقدیم میشود. خلاصهنویسی و حذف برخی مطالب که به گمانم برای مخاطبان روشن است، گاهی سبب ابهام برخی خوانندگان گرامی میشود.
در گفتار گذشته ضمن اشاره به اصل بنیادین توحید که بر سایر اصول حاکمیت و اولویت دارد، با استناد به آیاتی از قرآن کریم درباره دوستی یا سرپرستی و نادوستی و عدم پذیرش سرپرستی و مرزبندی میان آن دو و رابطه آنها با صلح و سلم کلیاتی ارائه شد. از برخی یادداشتها چنین به نظر میآمد که گویا برای برخی خوانندگان گرامی رابطه میان دوستی و صلح و ... چندان روشن نیست.
برای رفع ابهام اشاره میشود که یکی از مفاهیم مرتبط با صلح (سلم)، مفهوم ولی/ اولیاء (دوستی یا سرپرستی) و مشتقات آن است. البته شایستهتر آن است که گفته شود دوستی و نادوستی نزدیکترین مولفه و شاید اساسیترین معیار در شکلدهی و سامانبخشی به مفهوم صلح و سلم از غیر آن است.
معنای اصلی کلمه «ولی» قرار گرفتن چیزی در کنار چیز دیگر است، به نحوی که میان آنها فاصله نباشد. به عبارت دیگر معنای این مفهوم قرب و نزدیکی و معنای دیگر آن سرپرستی است که از قضا در قرآن کریم فراوان به کار رفته و بسیار مورد توجه قرار گرفته است تا آنجا که این کلمه (ولی) و مشتقات آن حدود صد و هشت بار در قرآن کریم استفاده شده است.
در گفتار گذشته به آیاتی از سوره ممتحنه، مجادله در این زمینه استناد و استشهاد شده است. برای روشنتر شدن پیوند میان دوستی یا سرپرستی با سلم و صلح در معنای عام و در اصطلاح این پژوهش به طور خاص، لازم است به آیات دیگری نیز استناد شود. در آیه ۲۸ سوره آل عمران آمده است که مؤمنان نباید کافران را به جای اهل ایمان، سرپرست و دوست بگیرند و هر کس چنین کند در هیچ پیوند و رابطهای با خدا نیست، مگر آنکه بخواهید به سبب دفع خطری که متوجه شماست از آنان تقیّه کنید؛ خدا شما را از (عذاب) خود بر حذر میدارد و بازگشت به سوی اوست.
در آیه ۲۵۷ سوره بقره آمده است: خداوند ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آوردند، کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوت است که آنها را از نور به سوی ظلمتها بیرون میبرند. پرداختن به تمامی آیات در این مورد نیازمند پژوهش جداگانهای است، اما از مجموع آیاتى که در آن کلمه ولی و مشتقات آن به کار رفته است، چنین استنباط میشود که صلح و سلم اهل ایمان از عمیقترین و درونیترین لایه دوستی و سرپرستی تا بیرونیترین سطح آن در سایه مرزبندی و غیریت با کفار و شیاطین از یک سو و دوستی و سرپرستی با خداوند و رسولش و اولیای او از سوی دیگر محقق میشود.