به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری سیدصادق حسین‌زاده ملکی، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش دوشنبه ۲۶ آبان ماه در مدرسه تاریخی دارالفنون برگزار شد.
حسین‌زاده ملکی یکی از اولویت‌های اصلی دولت را تحول در تعلیم و تربیت و تبدیل آن به دغدغه اول کشور دانست و گفت: برای نیل به این هدف، ایجاد تحولات اساسی در دو حوزه توسعه عدالت و ارتقای کیفیت ضروری است. این تحول باید عالمانه، بی‌حاشیه و به‌طور ریشه‌ای در مدرسه اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: طرح تحول پرورشی دارای ابعاد مختلفی است که یکی از آنها «آینده‌نگاری ایران» با هدف ترسیم چشم‌انداز مطلوب کشور در افق ۱۴۲۰ است. اگرچه فعالیت‌های پرورشی مؤثری وجود دارد، اما این فعالیت‌ها محدود به قشر کوچکی از دانش‌آموزان است. مشکل اصلی در برنامه درسی، فقدان فرصت کافی برای «تمرین مهارت‌های خوشبختی» است. ساحت‌های پرورشی باید این فرصت را به صورت عادلانه برای همه دانش‌آموزان فراهم آورند.
حسین‌زاده ملکی افزود: در عصر فناوری، باید از فرصت‌ها بهره برد، در غیر این صورت به تهدید تبدیل می‌شوند. ایران از ظرفیت‌های زیادی برخوردار است، اما این ظرفیت‌ها منسجم نبوده و گاهی به رقابت ناسالم می‌پردازند. از این رو برای ایجاد تحول، چرخش‌های راهبردی از جمله بازگرداندن فعالیت‌های فرهنگی به درون مدرسه، تغییر نقش دانش‌آموز از مخاطب به کنشگر و تخصصی و همگانی کردن فعالیت‌های پرورشی باید مورد توجه قرار گیرد.
تمرکز طرح تحول بر «زیست‌بوم پرورشی»
وی تصریح کرد: طرح تحول بر «زیست‌بوم پرورشی» با پنج عنصر پیشران مربیان و مشاوران، مشارکت دانش‌آموزان، فناوری‌های فرهنگی، محتوا و مهندسی پیام و به رسمیت شناختن سوالات دانش‌آموزان متمرکز است و در مدرسه باید چهار نظام استعدادیابی و استعدادپروری، آگاهی‌بخشی و پاسخگویی، نقش‌آفرینی دانش‌آموزی در سطوح مختلف و نظام مراقبت‌های اجتماعی استقرار یابد.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در ادامه به برنامه‌های حوزه کتاب اشاره کرد و افزود: طرح «سفر کتاب» با پشتیبانی ۵۰ هزار نمایشگاه کتاب، طرح «مشک» برای ارزیابی و معرفی کتب از منظر تربیتی، طرح کتابخانه‌های کلاسی با اولویت مناطق محروم، طرح کتاب و چالش برای ایجاد انگیزه مطالعه و کتاب نگار برای مطالعه کتاب‌های مختصر پیش‌بینی شده است.
حسین‌زاده ملکی ادامه داد: بسته «ایرانمون» با استفاده از فناوری فرهنگی و با تغییر راهبردی از تولید دستورالعمل به سمت ارائه محصولات فرهنگی، به موضوعاتی مانند هویت ملی می‌پردازد. در این بسته برای انتقال مضامین مهم، بیش از ۵۰ فعالیت گروهی طراحی شده است. برای تحقق این اهداف، باید فرصت‌های نقش‌آفرینی برای دانش‌آموزان تشکل‌های دانش‌آموزی فراهم شود. این طرح به‌تدریج و بدون رویکرد دستوری اجرا خواهد شد و از دوره متوسطه اول آغاز می‌شود. این طرح مقدماتی بوده و در سال‌های آینده توسعه خواهد یافت.
وی در ادامه به سؤال‌های خبرنگاران پاسخ داد و در پاسخ به سؤالی درباره اعتکاف دانش‌آموزی گفت: برنامه‌های مرتبط با اعتکاف دانش‌آموزی از جمله برنامه‌های مورد استقبال دانش‌آموزان است. در سال گذشته با اتخاذ تمهیداتی، امکان حضور ۶۰۰ هزار دانش‌آموز در این برنامه فراهم شد و با کاهش برخی سختگیری‌های مرتبط با امتحانات، بستر مناسبی ایجاد شد. امسال نیز با پیگیری معاونت آموزش متوسطه و هماهنگی‌های به عمل آمده با مرکز سنجش، حتی الامکان برنامه امتحانات به گونه‌ای تنظیم شده است که در ایام اعتکاف و یک تا دو روز پس از آن، آزمونی در مدارس برگزار نخواهد شد. همچنین با همکاری قرارگاه ملی مسجد، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و سایر ظرفیت‌های فرهنگی کشور، تلاش شده تا هیچ دانش‌آموزی از این فرصت معنوی محروم نماند.
حسین‌زاده ملکی تصریح کرد: به منظور تسهیل حضور حداکثری، امکان پیش‌ثبت‌نام دانش‌آموزان متقاضی در سامانه «نورینو» فراهم شده است و این امر به ما کمک می‌کند تا با برنامه‌ریزی بهتر و هماهنگی با مساجد، بستر مناسبی برای برگزاری اعتکاف در سه قالب پدر و پسری، مادر و دختری و سایر فرم‌های پیشنهادی مدارس فراهم آوریم. تأکید بر اولویت‌دهی به مساجد محل نیز با این هدف است که در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد نسل جوان‌تر و پرشورتری در مساجد باشیم.
نقش رسانه‌ها در برخورد علمی با پدیده خودکشی
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در رابطه با موضوع نگران‌کننده خودکشی نیز گفت: متأسفانه این پدیده در سراسر جهان و از جمله در ایران، در برخی گروه‌های سنی به ویژه میان دختران، آمار قابل توجهی دارد. هرچند آمار خودکشی در ایران در مقایسه با میانگین جهانی کمتر است، اما حتی یک مورد نیز برای ما قابل قبول نیست. نکته حائز اهمیت در این زمینه، نقش رسانه‌ها و فضای عمومی در برخورد علمی با این موضوع است. باید توجه داشت که سنین دانش‌آموزی، دوره هیجانات عاطفی و روحی است و کوچکترین محرک می‌تواند موجب تغییرات قابل توجه در شرایط روانی دانش‌آموز شود. در چنین شرایطی، هرگونه پرداختن غیرتخصصی به موضوع خودکشی در رسانه‌ها می‌تواند موجب برجسته‌سازی این گزینه در ذهن دانش‌آموزان شود. خوشبختانه با تلاش‌های انجام شده در ماه‌های اخیر، از بسیاری موارد پیشگیری شده است. فداکاری و تلاش مشاوران در این زمینه بسیار مؤثر بوده است. اگرچه آمار فعلی در مقایسه با استاندارد‌های جهانی عدد پایینی است، اما برای ما حتی یک مورد نیز زیاد محسوب می‌شود.
وی تأکید کرد: در برنامه‌های پیشگیرانه، مراحل مختلف از سنجش افکار تا تهدید و اقدامات مقدماتی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین با همکاری دستگاه‌های مربوطه، سیستم فوریت‌های آموزشی طراحی شده که البته هنوز با وضعیت مطلوب فاصله دارد، اما گام‌های مؤثری در این مسیر برداشته شده است.
آمارهای غیرمعتبر درباره اعتیاد دانش‌آموزان
وی در ادامه درباره آمارهای منتشر شده درباره اعتیاد دانش‌آموزان گفت: این آمار‌ها از پایه علمی و پژوهشی معتبری برخوردار نیستند. برای مثال، زمانی که ادعا می‌شود درصدی از دانش‌آموزان تجربه مصرف قلیان داشته‌اند، در بررسی‌های دقیق‌تر مشاهده می‌شود که حتی یک بار تجربه مصرف نیز به عنوان شاخص در نظر گرفته شده است. این روش اندازه‌گیری نه فقط از دقت علمی برخوردار نیست، بلکه نوعی ظلم به جامعه دانش‌آموزی و تهمت به نوجوانان پاک این مرز و بوم محسوب می‌شود. متأسفانه شاهد هستیم که برخی آمارهای غیردقیق که مربوط به منطقه یا شهر خاصی است، به کل کشور تعمیم داده می‌شود. این اقدام غیرعلمی، علاوه بر ایجاد تصویر نادرست از جامعه دانش‌آموزی، اعتماد عمومی را نیز مخدود می‌کند.
حسین‌زاده ملکی تصریح کرد: اگر نظام فرهنگی و تربیتی کشور، نقش و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان را به رسمیت بشناسد، بسیاری از چالش‌های فرهنگی و اجتماعی نه تنها در آینده، بلکه در زمان حاضر نیز حل خواهد شد. از سوی دیگر، باید توجه داشت که کاهش برنامه‌های گروهی، اردو‌ها و فرصت‌های مهارت‌آموزی در مدارس به بهانه فشار درسی، خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی شود. در حالی که باید با تقویت این برنامه‌ها، زمینه رشد همه‌جانبه دانش‌آموزان را فراهم آوریم. در جلسات کارشناسی مختلف، آمارهای واقعی به دقت بررسی می‌شود و با اعداد غیرعلمی که گاهی منتشر می‌شود، فاصله زیادی دارد. شاهد میلیون‌ها اتفاق زیبا و مثبت در میان دانش‌آموزان ایرانی هستیم که متأسفانه در رسانه‌ها انعکاس مناسبی نمی‌یابد.
وی ادامه داد: رویکرد اصلی ما باید معطوف به پیشگیری باشد. با ایجاد فضای تربیتی مناسب در مدارس و به رسمیت شناختن نقش مؤثر دانش‌آموزان، می‌توانیم از بروز بسیاری از آسیب‌ها جلوگیری کنیم. امیدواریم با همکاری همه نهاد‌های مرتبط، شاهد تحقق این هدف باشیم. این چالش امروز بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. الگو‌های یادگیری نسل جدید کاملاً با نسل گذشته متفاوت است، اما دقیقاً در همین نقطه، طرح‌های جذاب کتابخوانی می‌توانند به حفظ و تقویت فرهنگ مطالعه کمک کنند.
حسین‌زاده ملکی تصریح کرد: اگرچه فضای مجازی سبک مطالعه دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار داده، اما در دو دهه اخیر اتفاق مبارکی در کشور رخ داده است: امروز ایران دارای مؤلفان توانمندی است که با ادبیات و ذائقه نسل جوان آشنا هستند و در برخی زمینه‌ها حتی صاحب سبک جهانی محسوب می‌شوند.
وی گفت: برنامه‌هایی مانند «جشنواره دانایی و توانایی» با بهره‌گیری از فضای مجازی، فرصت‌های نوینی برای ترویج کتابخوانی ایجاد کرده‌اند. با این حال، چالش اصلی در برنامه درسی ملی است که فرصت کافی برای مطالعه کتاب‌های غیردرسی در نظر نمی‌گیرد و خوشبختانه همکاری مناسبی با سازمان پژوهش آغاز شده تا با بازنگری در برنامه درسی، فضای مناسبی برای انس دانش‌آموزان با کتاب فراهم شود. این تغییر اگرچه زمان‌بر خواهد بود، اما برای آینده فرهنگ مطالعه نسل جوان ضروری است.
وضعیت نمازخانه‌های مدارس
حسین‌زاده ملکی در مورد وضعیت نمازخانه‌ها نیز گفت: طبق دستورالعمل‌های نوسازی، همه مدارس باید نمازخانه داشته باشند و این یک الزام است. در ساخت و ساز مدارس، چه در گذشته و چه در حال حاضر، این موضوع در نظر گرفته شده است. اما کمبود فضای کلاسی در برخی مدارس ممکن است باعث شده باشد که از فضای نمازخانه برای امور آموزشی استفاده شود. در حال حاضر، ما در مرحله‌ای هستیم که داریم این وضعیت را در کل کشور پایش (رصد) می‌کنیم و تقریباً تا یکی دو هفته دیگر می‌توانیم مشخص کنیم که چند درصد از مدارس نمازخانه اختصاصی دارند.
وی ادامه داد: وزیر آموزش و پرورش نیز موضوع نماز و نماز جماعت در مدارس را به خوبی پیگیری می‌کنند و اگرچه در برخی از مدارس، نمازخانه وجود دارد، اما پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان آبان‌ماه این فرآیند تکمیل خواهد شد.