به گزارش ایکنا از همدان، به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان، باقر لاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ۲۷ آبان‌ماه، در دوازدهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران و نهمین کنگره اخلاق پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی همدان، از پیشرفت‌های گسترده کشور در حوزه اخلاق پزشکی طی سه دهه اخیر خبر داد و اظهار کرد: فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی در اخلاق پزشکی پشتوانه‌ای ارزشمند برای توسعه آموزش، پژوهش و خدمات بالینی است و در سه دهه اخیر ساختارهای مهمی در این زمینه ایجاد شده است.

وی توسعه کمیته‌های اخلاق در پژوهش، ایجاد سامانه ملی و الزام بررسی تمام طرح‌های پژوهشی انسانی و حیوانی را از مهم‌ترین پیشرفت‌ها دانست و افزود: در منطقه هیچ کشوری ساختاری مشابه ایران در سطح گستردگی کمیته‌های اخلاق و نظام ارزیابی پژوهش ندارد؛ حتی در دوران کرونا نیز کمیته‌ها به‌صورت ۲۴ ساعته به بررسی طرح‌ها می‌پرداختند.

لاریجانی از راه‌اندازی دوره‌های آموزشی نوین مانند PhD اخلاق پزشکی متناسب با فرهنگ اسلامی، برنامه‌های MPH و برد اخلاق پزشکی نام برد و گفت: نسخه سوم کتاب درس اخلاق پزشکی و مجموعه درسنامه‌های تخصصی تهیه و منتشر شده است.

وی همچنین انتشار دو مجله تخصصی، مشارکت ایران در طرح‌های بین‌المللی WHO، راه‌اندازی کرسی یونسکو و مرکز همکار WHO در حوزه اخلاق را از دیگر دستاوردها برشمرد و افزود: مجموعه جامع «المعارف اخلاق پزشکی اسلامی» با مشارکت حدود ۱۵۰ نویسنده تدوین شده و نسخه انگلیسی آن در حال نهایی شدن است.

رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی با اشاره به احیای شورای عالی اخلاق پزشکی تأکید کرد: ورود جدی اخلاق به سیاست‌گذاری نظام سلامت ضروری است و اگرچه پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌ایم، همچنان چالش‌هایی در آموزش، پژوهش و رفتار حرفه‌ای وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی است.

لاریجانی مهم‌ترین چالش اخلاقی سال جاری را بحران انسانی در غزه دانست و افزود: تخریب زیرساخت‌های سلامت، بی‌تفاوتی اخلاقی و تهدید عدالت درمانی از مسائلی است که جامعه اخلاق پزشکی باید به آن توجه ویژه داشته باشد.

وی در ادامه به موج جدید فناوری‌های سلامت اشاره کرد و گفت: فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، پزشکی بازساختی، فارماکوژنومیک و چاپ زیستی اندام‌ها چهره آینده پزشکی را دگرگون می‌کنند و بدون درک پیامدهای اخلاقی آن‌ها نمی‌توان مسیر درستی را طی کرد.

لاریجانی از اجرای پروژه گسترده هوش مصنوعی در پژوهشگاه خود خبر داد و افزود: این ابزار به‌زودی در اختیار جامعه پزشکی و مردم قرار می‌گیرد و می‌تواند در ارتقای سواد سلامت و مراقبت از بیماران مؤثر باشد. وی همچنین به چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی از جمله قابلیت اعتماد، یکپارچگی داده‌ها، ناشناس‌سازی، تهدیدهای نظارتی و سوگیری الگوریتمی اشاره کرد و گفت: باید برای مواجهه با آن‌ها چارچوب‌های دقیق تدوین شود.

رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی فضای مجازی را نیز از مسائل مهم اخلاق حرفه‌ای دانست و گفت: مرزهای حرفه‌ای پزشکان در فضای مجازی در حال جابه‌جایی است و رعایت دقت علمی، جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست و حفظ لحن حرفه‌ای ضروری است.

وی با اشاره به گسترش پزشکی فردمحور بیان کرد: ژنومیک نشان می‌دهد بیماران مشابه در ظاهر، تفاوت‌های جدی در پاسخ دارویی دارند و حدود ۴۰ درصد داروهای دیابت و آسم اثربخشی لازم را ندارند. پروژه فارماکوژنومیک ایرانیان تاکنون ۶ هزار بیمار را از نظر ژنتیکی بررسی کرده و چالش‌های اخلاقی شامل حریم خصوصی، امنیت داده‌ها، عدالت در دسترسی و سوگیری الگوریتمی است.

لاریجانی چاپ زیستی اندام و پزشکی بازساختی را از حوزه‌های تحول‌آفرین دانست و گفت: این فناوری‌ها دیگر موضوعات تفننی نیستند؛ پروژه‌های بزرگی در کشور در حال انجام است و چالش‌های اخلاقی آن شامل کرامت انسانی، ایمنی، استفاده از سلول‌های حیوانی، تجاری‌سازی و همسویی با هنجارهای اسلامی است.