به گزارش ایکنا به نقل از الجزیره، حفاریهای زیر و اطراف مسجدالاقصی برای چندین دوره ادامه داشته است، اما سرعت آنها پس از اشغال قدس از سوی رژیم صهیونیستی اسرائیل در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ به طور قابل توجهی افزایش یافته است. از آن زمان، مقامات اسرائیلی به ساخت شبکههای گسترده حفاری و تونل ادامه دادهاند که توسط سازمان آثار باستانی این رژیم و چندین سازمان شهرکنشین، بهویژه سازمان العاد، تأمین مالی شده است.
روایت اسرائیلی علیرغم فقدان شواهد قطعی باستانشناسی، ادعا میکند که این فعالیتها با هدف کشف بقایای چیزی که شهر داوود خوانده میشود، انجام میشود.
مقامات اشغالگر به عنوان بخشی از استفاده از این تونلها برای اهداف تبلیغاتی، نمایشهای صوتی و تصویری را برای جذب بازدیدکنندگان، همراه با برنامههایی در مورد معبد ادعایی برگزار میکنند.
اولین حفاریها در قدس
در سال ۱۸۶۳، قدس شاهد اولین مأموریت حفاری فرانسویها به رهبری باستانشناسی به نام دسوسی بود. این هیئت مقبرههای پادشاهانی را که در خارج از دیوارهای شهر قدیمی قرار داشتند، کشف و ادعا کرد که قدمت آنها به دوران سلطنت داوود برمیگردد که یهودیان قدمت آن را حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد میدانند.
چهار سال بعد، صندوق اکتشاف فلسطین بریتانیا، که در سال ۱۸۶۵ تأسیس شد، مجموعهای از حفاریهای گسترده را در دهها مکان تحت رهبری سرهنگ چارلز وارن آغاز کرد. این حفاریها بر مسجدالاقصی و محله سلوان در جستجوی بقایای معبد ادعایی متمرکز بود.
در همان زمان، مهندس آلمانی کنراد شیک با همکاری صندوق اکتشاف فلسطین چندین حفاری انجام داد و مکانهای باستانی مهمی مانند غار سلیمان، استخر بتسدا و قنات رومی را کشف کرد.
حفاریها در دهههای بعد نیز ادامه یافت تا اینکه پس از اشغال قدس در سال ۱۹۶۷، وزارت خدمات مذهبی اسرائیل کاوشهای گستردهای را در زیر دیوار غربی محوطه مسجدالاقصی آغاز کرد که به سمت شمال تا منطقه کاخهای اموی امتداد داشت. با گذشت زمان، این کاوشها به شبکهای از تونلهای عمیق و گسترده تبدیل شدند.
کارشناسان امور قدس به وجود کاوشها و تونلهای متعددی که در زیر و اطراف دیوارهای مسجدالاقصی پراکنده شدهاند، اشاره کردهاند. برخی از این تونلها در عمق نزدیک به ۹ متری زیر کف مسجد به سنگ بستر رسیدهاند و تهدیدی مستقیم برای پایداری سازه آن محسوب میشوند.
به دلیل پنهانکاری پیرامون بیشتر کارهای حفاری و عملیات مداوم آن، مستندسازی وسعت دقیق این تونلها دشوار است.
در اواخر سال ۱۹۶۷، دانشگاه عبری حفاریهای گستردهای را زیر دیوار جنوب مسجدالاقصی آغاز کرد که ۷۰ متر طول و ۱۴ متر عمق داشت. این حفاریها شامل منطقه نمازخانه زنان، موزه اسلامی و مناره الفخری میشد. این حفاریها باعث ایجاد ترکهای قابل مشاهده در دیوار جنوبی و برخی از قسمتهای مسجد شد. در طول حفاریها، علاوه بر بقایای رومی و بیزانسی، آثار اسلامی مربوط به دوره اموی نیز کشف شد.
بعدها، اشغالگران به گسترش این حفاریها به میزان ۸۰ متر دیگر ادامه دادند و در امتداد شمال مسجد تا رسیدن به باب المغاربه پیش رفتند.
در سال ۱۹۷۳، حفاریها در جنوب شرقی مسجدالاقصی آغاز شد و به مدت یک سال کامل ادامه یافت. این حفاریها تقریباً ۸۰ متر به سمت شرق امتداد یافتند و از دیوار جنوبی مسجد عبور کردند.
در ۲۱ آگوست ۱۹۸۱، اشغالگران اسرائیلی تونلی را که از باب القطانین به سمت شرق به سمت قبه الصخره امتداد داشت، بازگشایی کردند. این تونل در سال ۱۸۶۷ توسط سرهنگ وارن کشف شده بود.
کار حفاری به منطقه چاه قایتبای در محدوده محوطه مسجدالاقصی رسید و باعث شد اهالی قدس تحصن کنند و از حفاری بیشتر جلوگیری کنند.
هدف از بازگشایی تونل، امتداد مسیر آن تا پایه قبه الصخره بود. به دلیل ترکهایی که در رواق غربی الاقصی بالای محل تونل ظاهر شد، اوقاف اسلامی مداخله کرد و ورودی آن را با بتن مسلح مسدود کرد تا از آسیب ساختاری جلوگیری شود.
حفاریهای زیر صحنهای الاقصی: این اقدامات شامل تسطیح خاک سطحی و ترسیم نقشههایی بود که «معبد» ادعایی را به تصویر میکشیدند، با هدف گسترش کنترل بر منطقه زیر صحنها.
مؤسسات رسمی و سازمانهای شهرکنشینان اسرائیلی و همچنین باستانشناسان در حفاریهای اطراف مسجدالاقصی مشارکت، حمایت و نظارت داشتهاند.
اهداف اشغالگران در این حفاریها:
جستجوی آثار باستانی یهودی برای نشان دادن حضور تاریخی یهودیان در قدس.
جستجوی شواهدی از معبد اول یا دوم، به عنوان مقدمهای برای ترویج ایده ساخت معبد سوم ادعایی.
امتداد حفاریها تا دیوارهای الاقصی در مجاورت کاخهای اموی.
ایجاد یک تاریخ عبری جعلی با پیوند دادن یافتههای باستانشناسی به دوران عبری، برای تقویت روایت اسرائیل در مورد قدس.
یهودیسازی منطقه اطراف مسجدالاقصی و پنهان کردن بناهای تاریخی و فرهنگی آن.
محو و تخریب آثار باستانی اسلامی و عربی.
جذب یهودیان به فلسطین برای تحکیم یهودیسازی شهر.
ایجاد یک شهر تاریخی یهودی در قدس.
ساخت کنیسهها و زیارتگاههای تلمودی در زیر مسجد الاقصی.
تهدید تمامیت ساختاری مسجدالاقصی با هدف تلاش برای تخریب آن.
تحکیم کنترل اسرائیل بر سطح و زیر سطح زمین.
خطرات مرتبط با حفاریهای اسرائیل در اطراف الاقصی:
تهدید پایههای مسجدالاقصی، که میتواند هر لحظه منجر به فروپاشی آن شود.
تلاش برای محو کردن تاریخ عربی و اسلامی در قدس.
سرقت آثار باستانی اسلامی، مسیحی و عربی کشف شده در طول حفاریها.
تخریب لایههای باستانی مربوط به دورههای عربی و اسلامی.
تبدیل منطقه زیر مسجدالاقصی به تأسیسات شهرکسازی در خدمت پروژه صهیونیستی.
واکنشهای فلسطینیان
در 7 آوریل 2016، شیخ عمر الکسوانی، مدیر مسجد الاقصی، اعلام کرد که اداره اوقاف اسلامی در حال جمعآوری اطلاعات در مورد حفاریها و ارائه آن به وزارت اوقاف اردن است که با وزارت امور خارجه در تماس بوده تا فشار دیپلماتیک را برای توقف حفاریها و حملات به آثار باستانی، مسجدالاقصی و شهر قدیمی قدس اعمال کند.
در ژوئیه 2017، کمیته میراث جهانی یونسکو حفاریهای انجام شده توسط اداره آثار باستانی اسرائیل در قدس را محکوم کرد.
در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۵، فرمانداری قدس نسبت به خطرات این حفاریها هشدار داد و تأکید کرد که این حفاریها اماکن تاریخی و مذهبی فلسطین را هدف قرار میدهند و وضع موجود را نقض میکنند.
فرمانداری افزود که این اقدامات با هدف اعمال کنترل اسرائیل بر اماکن مقدس و تهدید آینده شهر و هویت فلسطینی آن، به عنوان بخشی از یک پروژه سیاسی بلندمدت برای یهودیسازی شهر قدیمی و تغییر ویژگیهای آن انجام میشود.