بیستمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن با موضوع «الزامات ابداع در تلاوت قاریان ایرانی» 28 تا 30 آبان سال جاری برگزار شد و طی آن تعدادی از کارشناسان، پژوهشگران و فعالان قرآنی، مقالات پژوهشی خود در این زمینه را ارائه دادند.
آنچه مهم است، اینکه مقالات ارائه شده در این نشست تا چه اندازه از این توانایی و ظرفیت برخوردارند که بتوانند تأثیر خود را بر روند اجرای تلاوت قاریان گذاشته و اصطلاحاً یک قاری با استناد به آنها جرئت و جسارت آن را پیدا کرده تا به ابداع در تلاوت روی آورد یا مباحث مطرح شده در این نشست چگونه میتواند در آئیننامه مسابقات بازتاب داشته، آن را دچار تحول و اصلاح کرده تا ما شاهد نوآوری قاریان در عرصه ابداع در تلاوت باشیم. پیرامون این موضوع با سیدعباس انجام؛ پیشکسوت و مسئول کمیته فنی ستاد عالی مسابقات قرآن گفتوگویی ترتیب دادهایم که در ادامه میخوانیم؛
ایکنا ـ در ابتدا نظر خود را درباره این نشست و نشستهای سالهای قبل شورای عالی قرآن بفرمایید.
نفس برگزاری این نشستها بسیار مهم است، چرا که عدهای محقق و پژوهشگر در بازه زمانی مشخصی کار تحقیقاتی انجام میدهند و آخرین یافتههای خود را مطرح میکنند، اما این روند آغاز یک چرخه پژوهشی و اجرایی پیرامون هر مبحث و موضوعی است که نیاز به سرانجام دارد. در مورد نشست، ایرادی متوجه آن است، چرا که به دلیل فرصت کم ارائه مقالات اساساً هر موضوعی ولو با دارا بودن مؤلفههای متقن تحقیقاتی باید در یک مجال کافی به چالش کشیده شود، البته در عمل مشاهده میکنید که پس از ارائه مقالات حتی فرصت برای یک پرسش و پاسخ عادی و طرح برخی از نقطه نظرات از سوی کارشناسان حاضر در جلسه فراهم نمیآید و این امر در شرایطی است که به هر حال مباحث طرح شده مخالفان و موافقانی دارد که بحث پیرامون آن به پختگی آن خواهد انجامید.
ایکنا ـ راهکار شما برای اینکه چنین اتفاقی را شاهد باشیم، چیست؟
روند صحن عمومی ارائه مقالات که طی این سه روز شاهد آن بودیم، جای قدردانی از مسئولان برگزاری دارد. اما باید در امتداد برگزاری نشست، کارگروههایی تخصصی قبل یا بعد از ارائه مقالات برگزار شده تا آنچه ارائه شده یا قرار است، ارائه شود از سوی عدهای از کارشناسان که دغدغه پرداختن به این موضوعات را دارند، مورد مداقه بیشتری قرار گیرد. به هر حال وجه اجرایی و عملیاتی شدن این موضوعات از اهمیت بالایی برخوردار است و دوستان مسئول به دنبال آن هستند که با ارائه این محتوا، تغییرات و تحولاتی را در بُعد اجرایی بسیاری از فعالیتهای قرآنی از جمله اجراهای تلاوت به وجود بیاورند. این در حالی است که بسیاری از مقالات ارائه شده، بر جنبههای نظری و تئوریک استوار هستند و برای قابل اجرا شدن نیاز است که بر روی آنها کار کارشناسی به عنوان تکمیلکننده چرخه صورت گیرد. به معنای دیگر در چرخه پژوهشی و تحقیقاتی هر یک از مباحث طرح شده در موضوعات گوناگون قرآنی و به ویژه امر تلاوت باید بعد از طی مراحلی، به سندی دست پیدا کنیم که اصطلاحاً پس از چکشکاریها و جرح و تعدیل شدنها، ضمانت اجرایی پیدا کند وگرنه که در بدو امر یک فرضیه یا نظریه فاقد الزامات اجرایی است.
ایکنا ـ فرایند جاری در برگزاری این نشستها به این شکل است که پیش از ارائه مقالات منتخب، مجموعهای از مقالات ارائه شده و پس از طی فرایند بررسی و غربالگری تعدادی طی نشست مطرح و بررسی میشوند، آیا با این فرض نیز مقالات ارائه شده، به زعم شما فاقد وجه اجرایی هستند؟
غربالگری نخستین بر روی مقالات ارائه شده به این نشست از نقطه نظر علمی و اینکه با ارائه منبع و ارجاعات علمی به اسناد، مدارک و منابع علمی تولید شدهاند، مورد توجه قرار میگیرد و از این نظر است جواز حضور در صحن عام ارائه مقالات در این نشست را پیدا میکنند. موضوع مهم بازتاب مؤثر محتوای ارائه شده این مقالات در روند جاری فعالیتهای قرآنی به ویژه در حوزه تلاوت قرآن است. صرف ارائه این مقالات موجب میشود تا طیف بیشتری از فعالان، کارشناسان و قاریان قرآن در جریان کم و کیف آن قرار گیرند و تازه از این مقطع است که آنها با طرح پرسشهایی و اصطلاحاً به چالشکشیدن مقاله بر قابلیت آن صحه گذاشته که آیا قادر به عملی شدن هست یا خیر؟ لذا همچنان بر برگزاری کارگروههایی به منظور بررسی کارشناسی این مقالات براساس پرسش و پاسخها و چالشهایی که مطرح میشود، تأکید دارم تا محتوایی که ارائه میشود، ضمانتی در تغییر و تحول روند اجرایی فعالیت قاریان قرآن و همچنین اصلاح بندهای آئیننامهای داشته باشد.
ایکنا ـ ضلع سوم فرایند تلاوت قرآن، مستمع و مخاطب تلاوت است که اتفاقاً از اهمیت ویژهای نیز برخوردار است، همچنانکه در این نشست هم تأکید شد که باید تلاوتها برای درک درست مخاطب از معانی قرآن و فهم آن به سمت تلاوت معنامحور سوق پیدا کند. به نظر شما به موازات برگزاری این نشستها، چه اقدامی نیز میتوان برای مخاطبان به انجام رساند؟
این کار از عهده رسانهها برمیآید چه فراگیر مانند رسانه ملی و چه رسانههای مجازی و شبکههای پیامرسان اجتماعی. بنا به فرمایش مقام معظم رهبری باید به دنبال این مطلوب بود تا ترجمهای ساده، روان و قابل فهم از قرآن برای مخاطب عام تهیه و ارائه شود که معمولاً شاهد این مهم نیستیم و ترجمههای ارائه شده هر چند مفهوم آیات را میرساند، اما درک عمیق از آن در ذهن مخاطب ایجاد نمیکند. زمانی که مخاطب به این درک و فهم عمیق از معانی قرآن رسید آن زمان است که آرام آرام متوجه ابداعات قاری در زمان اجرای تلاوت میشود، چرا که آن زمان براساس درک معنی آیه به این امر واقف است که مثلاً چرا اینجا قاری تأکید ویژهای در ادای برخی از واژگان داشته است.