علی محبی مطرح کرد
پژوهش؛ شرط لازم برای هر تصمیم کلان در آموزش و پرورش

علی محبی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورشبه گزارش خبرنگار ایکنا، علی محبی، رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش امروز یکشنبه ۹ آذر ماه به مناسبت «هفته پژوهش» طی نشستی خبری به تشریح برنامه‌های این هفته پرداخت و گفت: کشور هیچ کاری مهم‌تر از تعلیم و تربیت ندارد و هر تحولی از مسیر آموزش و توسعه انسانی می‌گذرد. سرمایه انسانی نقطه آغاز و مهم‌ترین بخش آموزش و تربیت است و هر آنچه به آینده کشور مربوط می‌شود، در آموزش و پرورش معنا پیدا می‌کند.

وی با اشاره به فرا رسیدن روز مجلس و با تأکید بر اینکه یکی از عوامل توسعه، وجود قوانین مترقی و مناسب است و در مقابل، قوانین دست‌وپاگیر می‌توانند مانع حرکت درست کشور شوند، گفت: در حوزه آموزش و پرورش، مجلس به‌ویژه در دوره اخیر همراهی بسیار خوبی داشته و امید می‌رود خلأهای قانونی بررسی و نقص‌ها رفع شود.

محبی با اشاره به فرا رسیدن هفته پژوهش و با اعلام این خبر که قرار است فعالیت‌های همکاران پژوهشی در سراسر کشور طی یک سال گذشته اطلاع‌رسانی شود، گفت: همچنین سیاست‌ها و برنامه‌های در دست اجرا، با همکاری رسانه‌ها گفتمان‌سازی خواهد شد.

تصمیمات بدون پیوست پژوهشی نتیجه مطلوبی ندارد

وی با تأکید بر اینکه تصمیماتی که بدون پیوست پژوهشی اتخاذ می‌شود معمولاً نتیجه مطلوبی به همراه ندارد، گفت: برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، انجام تحقیق متقن پیش از تصمیم‌گیری ضروری است.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در ادامه با اعلام این خبر که شورای پژوهشی پژوهشگاه، شعار امسال را «سرمایه‌گذاری در پژوهش، ارتقای کیفیت و عدالت آموزشی» تعیین کرده است، گفت: اگر قرار است کیفیت و عدالت در آموزش و پرورش ارتقا یابد، یکی از اصلی‌ترین مسیرها، سرمایه‌گذاری در پژوهش است.

محبی در ادامه، روزشمار هفته پژوهش را اعلام کرد و گفت: هفته پژوهش از روز شنبه ۲۲ آذر با عنوان «مدرسه پژوهنده، یادگیرنده و تمدن‌ساز» آغاز می‌شود. در این روز، کارشناسان، اساتید و مدیران از مدارس سراسر کشور بازدید می‌کنند و برنامه‌های سالانه با تمرکز بر بررسی وضعیت پژوهشی مدارس و گفت‌وگو با دانش‌آموزان خلاق و نوآور انجام می‌شود.

وی ادامه داد: یکشنبه ۲۳ آذر، روز برگزاری جشنواره ملی هفته پژوهش در تهران است. این جشنواره که در طول سال در قالب جشنواره‌های رقابتی در استان‌ها برگزار شده، در این روز به مرحله ملی می‌رسد و برترین‌های کشور معرفی و تجلیل می‌شوند. عنوان این روز، همان شعار اصلی هفته پژوهش یعنی «سرمایه‌گذاری در پژوهش، کیفیت و عدالت آموزشی» است.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود: روز دوشنبه ۲۴ آذر به عنوان روز «معلم پژوهنده، زمینه‌ساز ارتقای کیفیت و عدالت» نام‌گذاری شده است که در این روز نشست‌های تخصصی با محوریت ۸۰ هزار معلم پژوهنده برگزار می‌شود و مسائل و دغدغه‌های این معلمان شنیده خواهد شد. روز سه‌شنبه ۲۵ آذر با عنوان «ارتباط مدرسه و دانشگاه، نویدبخش عدالت و کیفیت آموزشی» نام‌گذاری شده است که در این روز دانش‌آموزان به صورت نمادین از دانشگاه‌ها بازدید کرده و با اساتید دانشگاه به گفت‌وگو می‌پردازند.

بازدید از 700 پژوهش‌سرای سراسر کشور 

محبی افزود: روز چهارشنبه به عنوان روز «پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی، زمینه‌ساز کیفیت و عدالت آموزشی» نام‌گذاری شده که در این روز از ۷۰۰ پژوهش‌سرا بازدید به عمل می‌آید. روز پنج‌شنبه نیز به عنوان روز «دانش‌آموز پژوهنده و فن‌آور، جامعه پیشرفته و مقتدر» نام‌گذاری شده که نشست‌های علمی و نمایشگاه‌های دانش‌آموزی در این روز برگزار خواهد شد. عنوان روز جمعه نیز «آموزش و پژوهش دانش‌بنیان در خدمت فرهنگ و تمدن اسلامی» است که در آن سخنرانان و ائمه جمعه برای فرهنگ‌سازی پژوهشی مشارکت خواهند داشت.

معرفی جشنواره ملی هفته پژوهش موضوع بعدی سخنان محبی بود. وی با تأکید بر اینکه این جشنواره از مدرسه آغاز شده و سرانجام در روز ملی پژوهش، برگزیدگان خود را در هشت حوزه معرفی خواهد کرد، گفت: این هشت حوزه شامل؛ دانش‌آموزان پژوهشگر و برگزیده، معلمان پژوهنده، پژوهشگران برگزیده، دستاوردهای پژوهشی برتر، دانشجوـمعلمان پژوهشگر، مدیران برگزیده پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی، برترین شورای تحقیقات اداره کل‌های استان‌ها و برترین کمیته‌های پژوهشی حوزه ستادی است.

معرفی 200 دانش‌آموز و 32 معلم پژوهنده برتر

وی با تأکید بر اینکه تلاش شده در کمیته‌های داوری کمترین امکان دخالت و سوگیری وجود داشته باشد، گفت: تعداد دانش‌آموزان پژوهشگر و فن‌آور امسال ۷۹ هزار و ۴۷۴ نفر است که به مرحله کشوری راه یافته‌اند، در حالی که این عدد در سال ۱۴۰۱ تنها هشت هزار نفر بود که نشان‌دهنده رشد قابل توجه شرکت‌کنندگان در این جشنواره است. در خصوص معلمان پژوهنده نیز، تعداد معلمانی که در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند ۷۸٬۶۴۹ نفر است که در سال ۱۴۰۱ پنجاه هزار نفر بود و شاهد رشد یک و نیم برابری معلمان پژوهنده هستیم. معلمان راه‌یافته به مرحله نهایی در سال ۱۴۰۱ نیز ۱۷۶ نفر بودند که تعداد آنها امسال به ۳۸۶ نفر رسیده است؛ یعنی از نظر کمی و کیفی در این حوزه رشد داشته‌ایم. در پایان جشنواره نیز ۳۲ نفر از معلمان و ۲۰۰ نفر از دانش‌آموزان به عنوان نفرات برتر معرفی خواهند شد.

محبی در خصوص آمار دستاوردهای پژوهشی نیز گفت: ۳۹ اثر در سال ۱۴۰۱ به مرحله کشوری راه یافتند، اما امسال ۵۹ اثر به این مرحله راه پیدا کرده‌اند. طی یک سال گذشته، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش مأموریت «توسعه فرهنگ پژوهش» را از طریق برگزاری همایش‌های ملی، بین‌المللی، کارگاه‌ها و جشنواره‌ها در دستور کار داشته است. در همین راستا، همایش بین‌المللی مدرسه تراز با دریافت بیش از ۵۰۰ مقاله برگزار شد و پنج سخنران بین‌المللی و ۱۷ سخنران داخلی در آن به ارائه دیدگاه‌های خود در این زمینه پرداختند.

محبی اضافه کرد: «شناسایی علمی مسائل آموزش و پرورش» و ارائه راهکار علمی برای نظام مسائل آموزش و پرورش، دیگر مأموریت ماست. در راستای این مأموریت، نظام مسائل آموزش و پرورش هر سال به‌روز می‌شود و کلان‌مسئله‌ها و مسائل خرد برای پژوهش ارائه شده و فراخوان‌های مربوط به آنها منتشر می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه طبق قانون، ساختار آموزش و پرورش باید با رویکرد مدرسه‌محوری و استقرار مدرسه تراز بازطراحی شود، گفت: عدالت آموزشی دیگر کلان‌مسئله ماست که بحث تنوع مدارس در آن مطرح است. در این راستا، پژوهشی انجام و انواع مدارس بر اساس فلسفه تشکیل و نقش آنها در عدالت و کیفیت آموزشی بررسی شد و بسته‌ای نیز در این زمینه فراهم آمد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اعلام کرد: راه‌بری الگوی مدرسه تراز از دیگر اقدامات ماست که این الگو در ۵۰ درصد مدارس در حال استقرار است و سال آینده نیز در ۵۰ درصد باقی‌مانده مدارس مستقر خواهد شد. یکی دیگر از اقدامات ما برگزاری آزمون پرلز ۲۰۲۶ است که در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه زیرساخت‌های پژوهشکده را بر اساس سه ضلع مأموریت آن تغییر داده‌ایم، گفت: نظام خدمتی اعضای هیئت علمی بازبینی شده و در یک سال اخیر ۴۰ پژوهش با محوریت مسائل آموزش و پرورش انجام شده است.

محبی اعلام کرد: رتبه‌بندی معلمان، آسیب‌شناسی مرحله اول رتبه‌بندی که ۱۰ اشکال کلان از آن استخراج شد، استخدام معلمان ماده‌۲۸ و تعطیلی مدارس و آلودگی هوا از جمله پژوهش‌های صورت گرفته است. نتایج پژوهش مربوط به آلودگی هوا برای سران قوا ارسال شد که نشان می‌دهد آموزش مهم‌ترین بحث است و باید به سمت رفع عوامل آلودگی حرکت کرد. همچنین در بحران‌هایی مانند جنگ و آلودگی هوا، آموزش باید آخرین موردی باشد که تعطیل و اولین موردی باشد که به فعالیت بازمی‌گردد.

وی در ادامه گفت: براساس زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، تصمیمات کلان و مهم آموزش و پرورش باید پیوست پژوهشی داشته باشد. در حال حاضر ارتباط بسیار تنگاتنگی بین پژوهشگاه با وزیر و اعضای ستاد آموزش و پرورش وجود دارد و تصمیمات کلانی که در شورای عالی آموزش و پرورش گرفته می‌شود و تصمیماتی که در شورای معاونان تصویب و ابلاغ می‌شود، پیوست پژوهشی دارند. البته اینگونه نیست که بگوییم هیچ مدیری بدون پشتوانه پژوهشی تصمیمی نمی‌گیرد.

محبی اعلام کرد: در خصوص سازمان نهضت سوادآموزی نیز پژوهشی انجام شده و این سازمان دیگر مانند قبل فعالیت نخواهد کرد و به سازمان آموزش بزرگسالان تبدیل خواهد شد. پژوهشگاه بیش از ۱۰۰ مورد پژوهش اولویت‌دار قبلی را انجام داده و نتایج آن را ارائه کرده و اولویت‌های جدید را نیز در سامانه پژوهشگاه ارائه کرده است. پژوهشگاه از حیث ساختار کوچک‌تر شده است، اما مأموریت آن گسترده‌تر و دقیق‌تر از گذشته در حال انجام است.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در خصوص جوایز جشنواره نیز گفت: جوایز بعد معنوی دارد و برای دانش‌آموزان مهم‌تر است که لوح تقدیری با امضای دو وزیر دریافت کنند. جایزه مادی جشنواره کم است و جنبه انگیزشی دارد.