به گزارش ایکنا از فارس، ماه رجب، پیش از آنکه صرفاً زمان مناسک فردی باشد، فرصتی برای بازاندیشی و پالایش درونی انسان است. این ماه، آغازی آگاهانه برای تقویت ارتباط فرد با خدا و جامعه و تصحیح نسبت انسان با حقیقت است. در سنت اسلامی، رجب، فرصتی برای تأمل، خودسازی و آمادهسازی روح و ذهن برای ورود به ماه رمضان به شمار میرود.
تقارن آغاز ماه رجب با ولادت امام محمدباقر(ع)، حامل پیام مهمی برای مسلمانان است. امام باقر(ع) در برههای از تاریخ، دین را از انحصار برداشتهای سطحی و سیاسی خارج کرد و عقلانیت دینی را به متن زندگی مؤمنان بازگرداند. این همزمانی، نماد فرصتی تاریخی برای بازاندیشی در سبک زندگی دینی، اخلاقی و اجتماعی است و یادآور ضرورت بازتعریف دینداری با محور عقل و آگاهی است.
در شرایط امروز که جامعه با پدیدههایی چون دینگریزی، سطحی شدن مناسک و فاصله گرفتن نسل جوان از آموزههای دینی مواجه است، بازخوانی سیره امام محمدباقر(ع) میتواند الگویی راهبردی برای تقویت دینداری عقلانی، پاسخگو و مسئولانه باشد. ماه رجب، بهترین زمان برای آغاز چنین فرآیندی است؛ فرآیندی که از طریق فهم، پرسش و عمل اجتماعی شکل میگیرد.
پیوند دینداری با مسئولیت اجتماعی، یکی از پیامهای برجسته امام باقر(ع)
مینا دلافکار، مدرس حوزههای علمیه در گفتوگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به شرایط دوران امام محمدباقر(ع) گفت: جامعه اسلامی در عصر امام محمدباقر(ع) گرفتار جهلی ساختاریافته بود؛ جهلی که گاه با پوشش دین و گاه با احساسات مذهبی حقیقت را پنهان میکرد. امام باقر(ع) با نهضت علمی خود، دین را از برداشتهای سطحی و سیاسی رها کرد و به مردم آموخت که ایمان بدون فهم، به تعصب و انحراف میانجامد.
وی افزود: ایشان با تأسیس حلقههای علمی و تربیتی، مسیر فهم عمیق دین را هموار کردند. این حلقهها نه تنها به آموزش فقه و حدیث میپرداختند، بلکه پرسشگری، عقلانیت و استدلال را به متن دینداری بازگرداندند؛ نکتهای که در دوران کنونی نیز میتواند الگویی راهبردی باشد.
دلافکار همچنین ماه رجب را فرصتی برای بازگشت به آگاهی و تعقل دینی دانست و گفت: عبادت بدون فهم، صرفاً یک رفتار ظاهری است و از روح ماه رجب فاصله میگیرد؛ همان خطری که امام باقر(ع) با روش علمی و تربیتی خود مقابله کرد.
وی تاکید کرد: پیوند دینداری با مسئولیت اجتماعی، یکی از پیامهای برجسته امام باقر(ع) است. ایشان دین را نیرویی برای اصلاح و پیشرفت جامعه معرفی کردند، نه یک امر منزوی و صرفاً فردی؛ این نگرش امروز میتواند راهگشای مشکلات فرهنگی و اجتماعی ما باشد.
این پژوهشگر دینی بیان کرد: امروز اگر بخواهیم دینداری نسل جوان را احیا کنیم، راه آن تحمیل نیست، بلکه گفتوگو، استدلال و پاسخگویی صادقانه به پرسشهاست؛ همان روشی که امام باقر(ع) بنیان گذاشت و میتواند در بازسازی دینداری معاصر الهامبخش باشد.
پیوند معنویت، اخلاق و عدالت اجتماعی در سیره امام باقر(ع)
ایمان رضازاده، مدرس دانشگاه هم در گفتوگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اقدامات امام پنجم شیعیان گفت: امام باقر(ع) معمار عقلانیت دینی شیعه بود؛ عقلانیتی که دین را از تقابل با علم و پرسش نجات داد و پرسشگری را موتور پیشرفت فکری جامعه میدانست. این درس تاریخی امروز برای ما راهبردی است.
وی با بیان اینکه یکی از بحرانهای امروز، ارائه تصویری غیرپرسشپذیر از دین است، افزود: نسل جوان بیش از آنکه با اصل دین مشکل داشته باشد، با قرائتهای غیرعقلانی و سطحی آن فاصله گرفته است. بازخوانی سیره امام باقر(ع) میتواند این شکاف را ترمیم کند.
رضازاده تصریح کرد: ماه رجب فرصتی است برای بازاندیشی در سبک زندگی مؤمنانه. اگر این ماه صرفاً به مناسک فردی محدود شود، از کارکرد تمدنی و اجتماعی خود تهی میشود؛ در حالی که سیره امام باقر(ع) بر پیوند معنویت، اخلاق و عدالت اجتماعی تأکید داشت.
به گفته وی، ولادت امام محمدباقر(ع) در آغاز ماه رجب، پیام نمادین دارد: اصلاح فرد و جامعه از مسیر آگاهی، فهم و مسئولیت میگذرد، نه از راه احساسات زودگذر. این آموزهها در شرایط امروز جامعه ما اهمیت مضاعف دارد.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: بازخوانی سیره امام باقر(ع) نه تنها به بازتعریف دینداری عقلانی کمک میکند، بلکه میتواند زمینهساز توسعه اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شود و راهکارهای عملی برای حل مشکلات هویتی و معنوی نسل جوان ارائه دهد.
بنابر اینگزارش، سالروز ولادت امام محمدباقر(ع) و آغاز ماه رجب، فرصتی تاریخی برای بازتعریف دینداری عقلانی، پرسشپذیر و اجتماعی است. امام باقر(ع) با نهضت علمی و تربیتی خود، الگویی ماندگار برای مواجهه دین با بحرانهای فکری، اخلاقی و اجتماعی ارائه داد.
در جهانی که با آشفتگی معنا و بحران هویت روبهروست، بازخوانی سیره ایشان میتواند راهگشای بازتعریف دینداری آگاهانه، امیدبخش و مسئولانه باشد. ماه رجب، نه تنها آغاز یک تقویم عبادی، بلکه آغاز انتخاب آگاهانه و عمیق به جای جمود فکری و سطحینگری است.