ندا رسولی از اوایل دهه ۹۰ بهطور جدی وارد دنیای داستاننویسی شد و توانسته جایگاه خاصی در ادبیات معاصر پیدا کند. علاوه بر نویسندگی، بهعنوان دبیر علمی و داور چهاردهمین جایزه ادبی یوسف فعالیت دارد و نقش مهمی در حمایت از نویسندگان و شناسایی استعدادهای تازه در حوزه ادبیات ایفا میکند.
آثارش طیف گستردهای از رمان، مستند داستانی و مجموعه داستان را شامل میشود. از رمان «هیچ کس این زن را نمیشناسد» گرفته تا مستند داستانی «این پسر من است»، رمان «نورا» و مجموعه داستان «پرنده باز تهران»، همه نشاندهنده تواناییاش در روایت داستانهایی عمیق، انسانی و تاثیرگذار هستند. داستانهای کوتاهش در سالهای اخیر نیز در جوایز معتبر ادبی مورد تقدیر قرار گرفتهاند و نگاه منتقدان را جلب کردهاند.
ویژگی برجسته آثار رسولی، پرداختن به زندگی روزمره و عواطف انسانی در مواجهه با چالشهای اجتماعی و تاریخی است. او توانسته تجربههای شخصی و جمعی را در قالب داستانهای جذاب و ملموس به تصویر بکشد، بهگونهای که هم مخاطب ایرانی با آن ارتباط برقرار کند و هم ظرفیت تأثیرگذاری در سطح جهانی را داشته باشد. این توانایی، آثار ندا رسولی را به نمونهای شاخص از ادبیات معاصر ایران تبدیل کرده است. در این گفتوگو، این نویسنده از تجربههای نویسندگیاش، نگاهش به ادبیات امروز ایران، تأثیر جوایز ادبی بر نویسندگان و همچنین نحوه مواجهه با موضوع جنگ و زندگی انسانی در آثارش سخن گفته است.
ایکنا- درباره مسیر داستاننویسیتان صحبت کنیم. چه شد که تصمیم گرفتید بهطور جدی وارد عرصه نویسندگی شوید؟
داستاننویسی برای من یک ضرورت بود. از اوایل دهه ۹۰، با جدیت به این حوزه وارد شدم، زیرا احساس کردم روایت زندگی انسان امروز و بازنمایی عواطف انسانی در موقعیتهای مختلف، نیاز به بیان دارد. ما همواره با پیچیدگیهای عاطفی، اجتماعی و تاریخی مواجه هستیم و قصهها میتوانند این پیچیدگیها را برای مخاطب ملموس کنند. از سوی دیگر، جای خالی روایتهایی که به شکلی مستقیم یا غیرمستقیم با تجربههای تاریخی و تبعات جنگ ارتباط داشته باشند، انگیزهای شد برای ورود به این عرصه.
ایکنا- فکر میکنید چه ویژگی در آثار شما باعث شده توجه جوایز و منتقدان ادبی را جلب کند؟
من سعی کردهام که داستانهایم بازتابی از زندگی انسان امروز باشند و در عین حال ردی از تاریخ و تجربههای جمعی داشته باشند. بهطور نمونه، در رمان «هیچ کس این زن را نمیشناسد» نه تنها یک شخصیت زن را روایت کردهام، بلکه تلاش کردم تجربههای زنانه در جامعه امروز ایران را با چالشهای اجتماعی و عاطفی ترکیب کنم. مجموعه داستان «پرنده بازِ تهران» نیز همین مسیر را دنبال میکند؛ داستانهایی که با زندگی روزمره افراد در تهران و دغدغههای انسانی آنان ارتباط مستقیم دارد. توجه جوایز ادبی به این آثار، نشان میدهد که روایتهایی که صادقانه با واقعیتهای انسانی و تاریخی روبهرو میشوند، هنوز برای مخاطب اهمیت دارند.
ایکنا- جایزه ادبی، از جمله جایزه یوسف که شما دبیر علمی و داور آن هستید، چه تأثیری میتواند در دیده شدن آثار نویسندگان داشته باشد؟
جوایز ادبی نقش بسیار مهمی در ایجاد دیدهشدن و شناختهشدن آثار نویسندگان دارند. امروز در عصر دیجیتال و فضای مجازی، میزان توجه به مطالعه کاهش یافته و بسیاری از نویسندگان، حتی با استعداد، دیده نمیشوند. جوایز ادبی میتوانند این خلأ را پر کنند و مسیر رشد نویسنده را هموار سازند. وقتی اثری مورد توجه جایزهای قرار میگیرد، علاوه بر اعتبار و شناخته شدن، فرصتی برای جذب مخاطب پیدا میکند. این امر نه تنها به نویسنده کمک میکند بلکه چرخه فرهنگ و ادبیات کشور را نیز تقویت میکند.
ایکنا- در آثار خود به موضوع جنگ و تبعات آن هم پرداختهاید. نگاه شما به جنگ و تأثیر آن بر ادبیات چیست؟
جنگ محدود به یک دوره تاریخی نیست؛ تبعات آن نسلها را تحتتأثیر قرار میدهد و هنوز هم در زندگی بسیاری از آدمهایی که امروز دور و بر ما هستند ادامه دارد. بنابراین، نوشتن درباره جنگ نه تنها ضرورتی تاریخی، بلکه یک ضرورت انسانی است. نگاه انسانی به جنگ باعث میشود آثار تولید شده، هم برای مخاطب ایرانی و هم برای مخاطب جهانی قابل فهم و تأثیرگذار باشند.
ایکنا- میتوان گفت شما در آثار خود تلاش کردهاید همزمان مقاومت، هویت و تجربه زیسته ملت ایران را نیز نشان دهید؟
دقیقاً همینطور است. ایستادگی مردم در دوران جنگ، ارزشمند و مقدس است و این واقعیت را نمیتوان نادیده گرفت. اما در کنار آن، عمق پیامدهای جنگ و تأثیرات روانی و اجتماعی آن نیز وجود دارد. من در آثارم تلاش کردهام با تمرکز بر نگاه انسانی، داستانهایی خلق کنم که هم بازتاب دهنده مقاومت و هویت ملت ایران باشند و هم تجربه زیسته و عواطف انسانی را منتقل کنند. این نگاه، نویسنده را از سطح روایت تاریخی فراتر برده و او را به خلق اثری جهانی با مفهوم انسانی میرساند.
ایکنا- جایزه ادبی یوسف چه تأثیری میتواند در حمایت از نویسندگان و آثارشان داشته باشد؟
جایزه ادبی یوسف فرصتی است برای شناسایی استعدادهای نوظهور و حمایت از نویسندگانی که آثارشان هنوز به گستره مخاطب نرسیده است. این جایزه هر سال برگزار میشود و بستری فراهم میآورد تا داستانها و رمانهایی که دغدغه انسان امروز و تاریخ را به تصویر میکشند، دیده شوند. علاوه بر آن، این جایزه میتواند به بحثهای ادبی و فرهنگی دامن زده و راه را برای پژوهشهای ادبی و تحلیلهای انتقادی باز کند.
ایکنا- فکر میکنید ادبیات امروز ایران چه جایگاهی در سطح جهانی دارد و آثار شما چگونه میتوانند به این روند کمک کنند؟
ادبیات ایران، با تاریخ غنی و تجربههای زیسته متنوع، ظرفیت بالایی برای جذب مخاطب جهانی دارد. آثار ادبی که عمیقاً انسانی و در عین حال بازتاب دهنده واقعیتهای فرهنگی و تاریخی باشند، میتوانند پل ارتباطی میان ایران و مخاطب جهانی باشند. داستانهای من تلاش میکنند روایتهایی را ارائه دهند که هم تجربه زیسته مردم ایران را منتقل کنند و هم ارزشهای انسانی جهانی را در خود داشته باشند؛ چیزی که ادبیات امروز ایران برای گسترش جایگاهش در جهان به آن نیاز دارد.
ایکنا- اگر بخواهید یک پیام به نویسندگان جوان بدهید، چه میگویید؟
نویسنده جوان باید شجاعت روایت کردن داشته باشد، حتی اگر این روایت با جریان غالب متفاوت باشد. همزمان باید به عمق انسان و جامعه نگاه کند و تجربههای شخصی و جمعی را با هم ترکیب کند. مهمترین نکته این است که نویسنده بداند جوایز ادبی و حمایتها فرصتی هستند برای دیده شدن، اما خلاقیت و صداقت در روایت، ارزش واقعی اثر را تعیین میکند.