حجت‌الاسلام مصطفی رستمی تأکید کرد
آسیب‌های فضای مجازی و خلأ سیاست‌گذاری تربیتی در دانشگاه‌ها

آسیب‌های فضای مجازی و خلأ سیاست‌گذاری تربیتی در دانشگاه‌هابه گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، در آیین تجلیل از پژوهشگران برتر معارف اسلامی کشور و هم‌زمان با رونمایی از طرح افکارسنجی «نشان دانشگاه» که امروز، ششم دی‌ماه، به همت پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در تالار استاد ایرج افشارِ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: شاید اکنون، پس از گذشت چند سال از دوران کرونا و عبور از تعطیلی دوساله مراکز تعلیم و تربیت کشور، فرصت مناسبی باشد تا به آن دوره و پیامدهای آن بپردازیم.

وی افزود: به نظر برخی متفکران، روان‌شناسان و متخصصان علوم تربیتی، جبران خسارت‌های ناشی از تعطیلی دوساله جریان آموزش رسمی و سوق دادن کودکان و نوجوانان به فضای مجازی، آن هم در شرایطی که والدین، مدیران و معلمان مهارت کافی نداشتند، ممکن است ده‌ها سال به طول بینجامد و موفقیت آن نیز نامعلوم باشد.

وی افزود: در کشورهایی مانند استرالیا، انگلیس و برخی کشورهای دیگر، عضویت افراد زیر ۱۶ سال در شبکه‌های اجتماعی ممنوع اعلام شده است؛ زیرا این فضاها برای این گروه سنی مضر تلقی می‌شوند. این در حالی است که در کشور ما، کودکان از دوره ابتدایی با این فضا مواجه شدند و حتی خیرینی همچون معلمان، بخشی از پاداش پایان خدمت خود را صرف تهیه تبلت برای دانش‌آموزان مناطق محروم کردند؛ اقدامی که به‌عنوان یک امر خیر تلقی شد. حال آنکه کشورهای دیگر، حتی در دوران کرونا نیز با چنین تعطیلی گسترده یا مواجهه مستقیم با فضای مجازی روبه‌رو نبودند.

رستمی ادامه داد: مسئله‌ای که امروز مطرح است، شناخت وضعیت فکری، هویتی و سبک زندگی دانشجویان و همچنین میزان آسیب‌های اجتماعی در میان آنان است. به‌عنوان مثال، اگر درصدی از دانشجویان در معرض افکار آسیب‌زا باشند، لازم است این واقعیت به‌صورت دقیق سنجیده شود تا تصمیمات درمانی و سیاست‌گذاری‌های صحیح اتخاذ شود. در این زمینه، پروژه‌های ارزشمندی از جمله «سیمای زندگی دانشجو» در وزارت علوم و فعالیت‌های مشابه در دانشگاه آزاد اسلامی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، با حضور مستقیم در محیط‌های خوابگاهی و زیست دانشجویی، امکان جمع‌آوری داده‌های دقیق و کاربردی را فراهم کرده‌اند.

وی افزود: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری با برخورداری از ۲۶۰ دفتر در چهار نوع اصلی دانشگاه‌های کشور، دسترسی گسترده‌ای به مخاطبان دارد و می‌تواند با همکاری پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، پیمایش‌ها و سنجش‌ها را به‌صورت استاندارد و یکپارچه در دانشگاه‌ها اجرا کند. این پژوهش‌ها امکان ارائه تحلیل‌های دقیق و تفکیک‌شده بر اساس مقطع تحصیلی، جنسیت و استان محل فعالیت را فراهم می‌کنند و به هدفمند و اثرگذار شدن سیاست‌گذاری‌ها کمک می‌کنند.

رستمی اظهار کرد: از ابتدای رسمی شدن فعالیت پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در سال ۱۳۹۸، تأکید شده است که فعالیت‌های این پژوهشگاه متمرکز بر مأموریت نهاد و دروس معارف اسلامی باشد. در حالی که سایر پژوهشگاه‌ها در حوزه علوم انسانی و اسلامی به انجام فعالیت‌های بنیادی و کاربردی می‌پردازند، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با تمرکز بر مأموریت ویژه خود، به تولید و نظارت بر کتاب‌ها، محتواهای درسی و برنامه‌های تربیتی اقدام می‌کند. این رویکرد موجب تولید خروجی‌های انحصاری، قابل اتکا و قابل ارائه به دانشگاه‌ها و اساتید معارف اسلامی شده است.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها اظهار کرد: با توجه به تحولات سریع جهانی و داخلی، از جمله تغییرات در فضای مجازی و سبک زندگی روزمره دانشجویان، حساسیت نسبت به آینده نسل‌های جدید اهمیت ویژه‌ای یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که متوسط زمان تعامل شهروندان با صفحات موبایل، تبلت و رایانه، بیش از زمان حضور در محیط کار یا خانواده است. این واقعیت ضرورت توجه جدی آموزش عالی به مسائل تربیتی، فرهنگی و آموزشی در دانشگاه‌ها را بیش از پیش برجسته می‌کند.

وی تصریح کرد: پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با تمرکز بر تولید محتوا و اجرای پیمایش‌های هدفمند، نقش مؤثری در حمایت از مدیریت آموزش عالی، حضور مؤثر نهاد در دانشگاه‌ها و ارتقای کیفیت دروس معارف ایفا می‌کند. این اقدامات به سیاست‌گذاران امکان می‌دهد تا با دقت و تمرکز بیشتر، تصمیم‌گیری‌های علمی و عملی در حوزه آموزش و تربیت دانشجویان را انجام دهند.

رئیس نهاد ادامه داد: در پایان، از تمامی همکاران، اساتید و نهادهای ذیربط که در تولید محتوا و اجرای طرح «نشان دانشگاه» نقش داشته‌اند، تقدیر و تشکر می‌شود و امید است این اقدامات با قوت و استمرار، موجب ارتقای کیفیت آموزش، پژوهش و هویت‌سازی نسل جوان در دانشگاه‌ها شود.