محمد خداوردی، دکترای مطالعات امنیت ملی در یادداشتی با موضوع «تحلیل پیام مقام معظم رهبری به پنجاه و نهمین نشست سالانه اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا» که در اختیار ایکنا قرار داده است، نوشت: این پیام، ضمن تأکید بر نقش حیاتی جوانان و دانشجویان، نشاندهنده همگرایی بین ارزشهای دینی، خودباوری ملی و مشارکت فعال در عرصه بینالمللی است. همچنین، با روشن کردن محور اصلی مقابله ایران با زورگویان و نظام سلطه، بهنوعی مرزبندی سیاسی و ایدئولوژیک را ترسیم میکند و به مخاطبان داخلی و خارجی پیام قدرت، استقامت و مشروعیت حرکت ایران اسلامی را منتقل میسازد؛ تحلیل این پیام از منظر راهبردی، سیاسی و رویکردی، نه تنها ابعاد داخلی و خارجی سیاست ایران را روشن میسازد، بلکه چشمانداز نظری و عملیاتی مقابله با سلطه جهانی و ترویج نظم عادلانه اسلامی را نیز برجسته میکند. از این رو، بررسی دقیق این پیام میتواند دریچهای برای فهم رویکردهای بلندمدت جمهوری اسلامی در عرصه سیاست داخلی، دیپلماسی بینالمللی و تقویت سرمایه اجتماعی و انسانی فراهم آورد.
تحلیل راهبردی پیام
تمرکز بر هویت و اعتماد به نفس ملی: رهبر انقلاب، پیام خود را با اشاره به اعتبار و وزن تازه ایران در سطح جهانی آغاز میکنند. این مسئله نشاندهنده تأکید بر خودباوری ملی و ظرفیتهای داخلی است که بهعنوان یک استراتژی راهبردی برای مقابله با تهدیدات خارجی مطرح میشود.
تعیین دشمن و محور مقابله: پیام، دشمن را با عبارات «زورگویان فاسد و مفسد» و «ارتش آمریکا و زائده ننگین آن» مشخص میکند. این انتخاب واژگان، استراتژی راهبردی جمهوری اسلامی را نشان میدهد؛ مقاومت فعال در برابر سلطه جهانی و تمرکز بر مقابله با نظم جهانی ناعادلانه بهجای تمرکز صرف بر موضوعات فنی مانند برنامه هستهای.
پرچم عدالت جهانی و نظم اسلامی: رهبر انقلاب صراحتاً اعلام میکنند که موضوع هستهای تنها بهانهای است و محور اصلی مقابله با نظم ناعادلانه و تحکّم نظام سلطه و توسعه نظام عادلانه ملی و بینالمللی اسلامی است. این جمله نشاندهنده رویکرد بلندمدت ایران برای تدوین یک نظم جهانی جایگزین مبتنی بر ارزشهای اسلامی است.
تحلیل سیاسی پیام
تقویت انسجام داخلی و وحدت نسل جوان: با خطاب به دانشجویان و جوانان، رهبر انقلاب نقش نسل جوان در سیاستگذاری و حرکت تمدنی کشور را برجسته میکنند. این یک پیام سیاسی است برای ایجاد سرمایه اجتماعی و حمایت داخلی، بهویژه در بین نیروهای نخبه و فعال در خارج از کشور.
پاسخ به فشارهای خارجی: پیام با اشاره به شکست تلاشهای آمریکا و متحدانش در منطقه، یک سیگنال سیاسی به جامعه بینالمللی ارسال میکند که ایران قادر به مقاومت در برابر فشارهای خارجی و پیشبرد اهداف خود است.
پیام به دیاسپورا و نخبگان ایرانی خارج از کشور: با تأکید بر نقش دانشجویان خارج از کشور، رهبر انقلاب شبکهسازی سیاسی ـ اجتماعی برای دیاسپورا را تقویت میکند. این رویکرد میتواند به عنوان یک ابزار نفوذ نرم و دیپلماسی فرهنگی ـ سیاسی مورد استفاده قرار گیرد.
رویکردی و ایدئولوژیک
محور مقاومت و مقابله با سلطه: پیام، یک رویکرد ایدئولوژیک محور مقاومت را برجسته میکند؛ یعنی تمرکز بر مقابله با سلطه و تحقق عدالت جهانی مبتنی بر ارزشهای دینی و اسلامی.
تقدیس فداکاری و شهادت: رهبر معظم انقلاب، شهادت دانشمندان و سرداران را بهعنوان عنصر پیشرو و الگویی برای جامعه مطرح میکنند که هم جنبه روانشناختی دارد و هم استراتژیک برای تداوم حرکت مقاومت.
دعوت به خودکاوی و بهرهگیری از توان داخلی: با تأکید بر شناخت تواناییها و اتکاء به ایمان و عمل صالح، رهبر انقلاب رویکرد مبتنی بر خوداتکایی و توسعه ظرفیتهای داخلی را بهعنوان راهبرد مقابله با سلطه جهانی ارائه میدهند.
پیامدها و کارکردهای راهبردی پیام
تحکیم وحدت ملی و انگیزهبخشی: پیام، موجب افزایش انگیزه ملی و روحیه مقاومت میشود و حس مشارکت در یک حرکت تمدنی و جهانی را ایجاد میکند.
ایجاد هویت جمعی جهانی برای ایرانیان خارج از کشور: با خطاب به دانشجویان خارج از کشور، پیامی جهت پیوند بین هویت ملی و حضور فعال در عرصه بینالمللی ارائه شده است.
تمرکز بر اهداف بلندمدت فراتر از مسائل روزمره سیاسی: رهبر انقلاب نشان میدهد که ایران نه صرفاً درگیر موضوع هستهای است، بلکه جلوهگر یک استراتژی جهانی برای تغییر نظم جهانی به سمت عدالت و ارزشهای اسلامی است.
جمعبندی
پیام رهبر انقلاب یک بیانیه راهبردی چندلایه است که همزمان نقش داخلی «انسجام ملی و اعتماد به نفس جوانان»، «نقش منطقهای و بینالمللی مقابله با سلطه جهانی و تبیین نظم عادلانه اسلامی» و نقش ایدئولوژیک «ترویج ارزشهای اسلامی و فرهنگ مقاومت» را پوشش میدهد.
این پیام با استفاده از زبان قدرتمند و نشانههای ایدئولوژیک، هم انگیزهبخش است و هم موقعیت سیاسی ایران در سطح داخلی و خارجی را تثبیت میکند و بهنوعی راهبرد نرم و سخت را همزمان پیش میبرد.