به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی «مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی»، آیت الله شیخ محسن اراکی، صبح دیروز، ۱۷ فروردین، در مراسم افتتاحیه نشست بین‌المللی «توسعه علوم فقهی» در مسقط، پایتخت عمان، سخنان خود را تحت عنوان «عدالت و رحمت و آثار فقهی آن‌ها» ارائه کرد.
وی در این سخنان به بررسی صفات الهی مانند عدالت، رحمانیت و رحیمیت و آثار تکوینی و تشریعی آن‌ها بر اساس مفاهیم فقه اسلامی و با استدلال به آیات قرآنی پرداخت.
آیت‌الله اراکی، عدالت و رحمت را پایه‌های سنت تکوین الهی و اساس نظام سیاسی اسلامی دانست و گفت: عدالت همچنین پایه و اساس سایر نظام‌های اسلامی که خداوند برای اداره جامعه بشری و هدایت آن به سوی کمال مطلوب تشریع کرده است، محسوب می‌شود و به وسیله عدل، آسمان‌ها و زمین به فرموده خداوند متعال برپا می‌شوند.
وی با اشاره به آیات قرآن ادامه داد: رسالت انبیا و مرسلین و همچنین رسالت حضرت محمد(ص) نیز بر اساس عدل خداوندی بوده است.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در ادامه سخنان خود رحمت را صفتی برای خداوند دانست که به وسیله آن، خداوند خلق و جهانیان را آفریده و با قدرت خویش نور وجود را بر اشیاء تابانده است، و بدین وسیله رحمت خداوندی همه چیز را فراگرفته است.
وی در ادامه رحمت را از دیگر صفات خداوند متعال عنوان کرد که همراه با فضل و مختص بندگان مؤمن خداوند است. همان‌گونه که خداوند درکتاب خود فرموده است: «الله یختص برحمته من یشاء والله ذو الفضل العظیم» و «لولا فضل الله علیکم ورحمته لاتبعتم الشیطان الا قلیلاً». لذا بر اساس این آیات، رحمت دوم به عکس رحمت اول که همه چیز را در بر می‌گیرد، خواهد بود و تنها با طلب و استحقاق بندگان شامل مؤمنان مطیع خداوند می‌شود.
بنا به گفته آیت‌الله اراکی، رحمان و رحیم نیز از صفات الهی است؛ با این تفاوت که رحمان شامل عالم وجود از زمان خلقت تا انتهای آن می‌شود، اما رحیم صفت ذاتی خداوند است که شامل رحمت خاص او می‌شود و فضل بزرگ و بدون پایانی در آن وجود دارد.
وی در ادامه این بحث نتیجه‌گیری کرد که می‌توان گفت رحمت رحمانی، صفتی جامع میان عدالت و رحمت رحیمی است. زیرا با عدالت، رحمانیت خداوند درمورد زیانکاران و کسانی که از دعوت خداوند رویگردان شده‌اند، متجلی می‌شود. لذا رحمت رحمانیت در مورد عدالت دربرابر دشمنان متجلی خواهد شد و رحمت رحیمیت در مورد هدایت مؤمنان به کمال مطلوب که اساس نظام تشریعی خداوند است، تجلی می‌یابد.
آیت‌الله اراکی همچنین به بررسی معنای «اثر» پرداخت و گفت: اثر به طور کلی به سه قسم تکوینی، صورت ذهنی از شیء و اعتباری تقسیم می‌شود که منظور از اثر فقهی در این بحث، همان اثر اعتباری است.
گفتنی است، کنفرانس بین‌المللی توسعه علوم فقهی از دیروز با هدف بررسی «نگاه فقه اسلامی به مشترکات انسانی و مصالح آنان» و با حضور اندیشمندان و علمای برجسته کشور های اسلامی از جمله جمهوری اسلامی ایران در عمان آغاز به کار کرد.