جهت هدایت تکنولوژی به سمت دین نیازمند تعریفی روشن هستیم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدرضا اسدی، عضو گروه فلسفه دانشگاه طباطبایی در دومین روز از نخستین همایش فرهنگ و تکنولوژی که امروز 22 اردیبهشت ماه با ‌پیگیری بخش‌های چهارم و پنجم این همایش در سالن جابر بن حیان دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، سخنان خود را با موضوعیت، مناسبات فرهنگی میان دین و تکنولوژی آغاز کرد.

وی گفت: جامعه ما یک جامعه دینی است و باید به نسبت دین و تکنولوژی به آن نگاه کنیم. باید ‌مناسبات سیاسی، فلسفی، فرهنگی دین و تکنولوژی را بیش از هر چیز روشن کنیم و بعد در رابطه با آن سخن گفت.

وی افزود: برای اینکه میان فرهنگ و تکنولوژی رابطه برقرار کنیم باید مجموعه‌ای از فرهنگ و تکنولوژی را با هم آمیخته کنیم. دین مجموعه حرف‌ها و بایدهایی است که ادعای رستگاری این جهان و جهان انسانی را دارد.

فرهنگ شیوه زیستن است

عضو گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به ‌تعریفی از فرهنگ گفت: فرهنگ شیوه زیستن است و تکنولوژی دارای پوسته‌ و هسته‌ای است. آنچه در تفکرات غیرفلسفی درباره تکنولوژی گفته می‌شود ناظر به پوسته است و ابزار و دیوان سالاری فناورانه تکنولوژی است. اما این تکنولوژی کامل نیست. تکنولوژی مغز و هسته‌ای دارد که باید نسبت آن را با خود مشخص کنیم.

اسدی تصریح کرد: ماهیت تکنولوژی همان تصرف کردن در عالم به عنوان منبع ذخیره است. یک منطق خودمختار، خودگردان و خودتوجیه کننده در تکنولوژی است که نمی‌توانیم در آن تصرف کنیم. یعنی نسبت انسان با تکنولوژی یک نسبت فعال نخواهد داشت.

وی گفت: تکنولوژی معمولا خود را ورای اختیار انسان قرار می‌دهد و گاهی به عنوان امری تحت اختیار انسان ظاهر می‌شود. از این نظر اگر بخواهیم در مورد مناسبات فرهنگی و ارتباط با تکنولوژی داوری کنیم به سه موضوع باید اشاره کنیم. نخست خنثی بودن دوم مساعدت و سوم مزاحمت است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: در موضوع خنثی بودن اعتقاد بر این است که از منظر فرهنگی دین و تکنولوژی دو حوزه کاملا جدا از هم هستند و برهم تأثیر قابل توجهی ندارند. در موضوع مساعدت تکنولوژی و استفاده ابزاری از آن می‌توان به دین کمک کند به این معنی که در خدمت آیات دینی قرار گیرد. درموضوع سوم یعنی مزاحمت که ‌تفکر هایدگر است دین و تکنولوژی مزاحم و نسبت به هم خنثی هستند.

عضو گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی گفت: تکنولوژی از اقتضائاتی پیروی می‌کند که مورد اختیار دین نیست و دین نمی‌تواند آن را تحت اختیار بگیرد و مسیر آن را تعیین کند. انسان تکنولوژی را متولد می‌کند اما بعد از آن مسیر رشد و توسعه خودش را بر اساس خواسته انسان پی‌‌نمی‌گیرد.

چرخه تکنولوژی به دست انسان نیست

اسدی ادامه داد: تکنولوژی جدید به تولید مصرف انبوه دعوت می‌کند و چرخه تکنولوژی یک چرخه جهانی و خودفزاینده‌ای است که همگان را به این فرا می‌خواند که از آن استقبال کنیم. چرخه تکنولوژی به دست انسان نیست. از سوی دیگر دین به قناعت در تولید و قناعت در مصرف دعوت می‌کند.

وی تصریح کرد: سوال اینجاست که چطور می‌توان این دو را در کنار هم قرار داد. تکنولوژی کمیت آفرین است و کیفیت را تبدیل به کمیت می‌کند اما دین به کیفیت تأکید دارد. در چنین فضایی چطور می‌توان بین دین و تکنولوژی ارتباط و هماهنگی برقرار باشد.

این استاد دانشگاه در خاتمه گفت: نوگرایی و تنوع طلبی در ذات تکنولوژی است. ‌این مسئله در دین به هیچ وجه موضوعیت و اصالت ندارد. به‌نظر من تا زمانی که تکلیفمان را با تعریفی که از ماهیت تکنولوژی داریم روشن نکنیم، نمی‌توانیم آن را به یک سمت دینی هدایت کنیم.