به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، آیت‌الله رمضانی، مدیر و خطیب جمعه مرکز اسلامی هامبورگ دیروز، اول اسفند، در خطبه‌های نماز جمعه مرکز اسلامی هامبورگ مهم‌ترین ویژگی‌های یک نظام حقوق بشر را تبیین کرد و حق محوری، در نظر گرفتن بعد مادی و معنوی انسان، توجه به دو بعد فردی و اجتماعی، تنظیم راوبط بشری به شکل صحیح، جامعیت قوانین حقوق بشر، توجّه به حقّ آفریننده انسان، توجّه به منبع مشترک انسان‌ها، برهان پذیری، دارابودن ضمانت اجرا، توجه به اخلاق، هماهنگی میان مواد، شفافیت و دوری از ابهام را از جمله این ویژگی‌ها برشمرد.
وی به تبیین این ویژگی‌ها پرداخت و گفت: خداوند حق مطلق است و هر چیزی را بر پایه حق آفریده و در آفرینش آن حکمتی قرار داده است. برای رسیدن به آن حکمت باید هدف هر موجودی را شناخت و در آن مسیر جهت داد.
آیت‌الله رمضانی افزود: انسان نیز در این نظام حکیمانه و غایتمند آفریده شده و باید در همین مسیر جهت‌دهی شده و حرکت کند که مسیری حق و حکیمانه است. بدین منظور باید اوّلاً اهداف خلقت انسان را شناخت و ثانیاً قوانینی که برای وی تدوین می‌شود، باید او را به این هدف که بر پایه حق است برساند.
حقیقت انسان بعد معنوی اوست
خطیب جمعه مرکز اسلامی هامبورگ تصریح کرد: انسان از دو بعد مادی و معنوی تشکیل شده است و حقیقت انسان بعد معنوی اوست. بنابراین مواد حقوق بشر باید ناظر به مصالح هر دو بعد مادی و معنوی باشد، گرچه مصالح معنوی را باید پایه و اصل قرار داد و مصالح مادی باید در مسیر رشد ارزش‌های انسانی باشد.
وی تأکید کرد: انسان دارای دو جنبه فردی و اجتماعی است و هر کدام دارای حقوقی است که باید با توجه به شأن و جایگاه وی به درستی آنها را شناخت و قوانین مناسب این دو جایگاه را تدوین کرد. البته نباید هر جنبه را فدای دیگری کرد، بلکه باید مسئولیت‌های هر دو جنبه را حفظ کرد.
مدیر مرکز اسلامی هامبورگ بیان کرد: از ویژگی‌های مهم مواد حقوق بشر این است که در مسیر تصحیح رابطه انسان با خدا، با سایر انسان‌ها، با خود و با محیط زیست تنظیم شود. در حقیقت قوانین جامع مربوط به انسان‌ها، هر آنچه که پیرامون انسان است را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.
آیت‌الله رمضانی ادامه داد: قانونی که مربوط به انسان است نه تنها باید همه ابعاد وجودی انسان از تن و روح و فردی و اجتماعی را شامل شود، بلکه باید تمام حقوق انسانی ـ از حق حیات و آزادی گرفته تا حق مالکیت و حق انتخاب را نیز مورد توجه قرار دهد.
وی گفت: مناسب و بلکه ضروری است که حق آفریننده انسان در رأس همه حقوق مورد توجه قرار گیرد. این پندار اشتباهی است که نقش خدا از زندگی انسان کنار گذاشته شود. به هر حال این خدای متعال است که چنین مخلوق برتری را آفریده و نسبت به همه نیازهای او شناخت دارد و به همین تناسب قانون متناسب با جایگاه انسان را لحاظ کرده است. لذا باید این حق به عنوان اولی‌ترین حق محفوظ بماند، مگر آنکه کسی وجود خدا را انکار کند و هیچ نقشی را برای او در زندگی روزانه باور نداشته باشد که در این صورت باید بر اساس مبانی، این حقیقت مطلق برای او اثبات گردد که این مجال دیگری را می‌طلبد.
توجه به منبع مشترک همه انسان‌ها در تدوین حقوق بشر
خطیب جمعه هامبورگ تصریح کرد: در تدوین حقوق بشر باید به منبع مشترک میان همه انسان‌ها توجه شود؛ یعنی آنچه که به انسانیت انسان مربوط می‌شود، نه به رنگ و نژاد و آداب و رسوم و قومیت و ملیت و مانند آنها. شناخت اصول مشترک میان همه انسان‌ها می‌تواند زمینۀ قانونگذاری مربوط به همه انسان‌ها را فراهم سازد. در واقع باید تلاش کرد که به دقت مشترکات مربوط به همه انسان‌ها شناخته شود که نتیجه آن درک صحیح حقوق و مسئولیت‌ها است.
وی گفت: نظام حقوق بشر باید برهان‌پذیر و قابل دفاع عقلانی باشد؛ به این معنا که هر ماده‌ای از قانون مربوط به انسان باید با مقدمات پذیرفته شده و مستدل تنظیم و تدوین شود و نباید به امور تجربی اکتفا کرد. پس باید بر اساس زیرساختار و حق‌محوری و غایتمندی آن را به دست آورد. لذا اگر نظامی باشد که بر اساس واقعیت برتر و حقیقت مطلق نباشد، برهان‌پذیر نخواهد بود.
آیت‌الله رمضانی تأکید کرد: بهترین نظام حقوق مربوط به انسان زمانی خواهد بود که ضمانت اجرا داشته باشد. پس نباید در شعار و نوشتار بماند و یا نسبت به همه انسان‌ها ضمانت اجرا نداشته باشد. همچنین نباید با آن گزینشی عمل شود. به این معنا که اگر منافع و مصالح گروهی و یا حزبی را تأمین کرد، همه قوا بسیج شوند تا آن قانون اجراء شود. اما برای افرادی که قدرت دفاع از خود ندارند، هیچ نوع ضمانت اجرائی نداشته باشد.
امام جمعه مرکز اسلامی هامبورگ ادامه داد: اخلاق و معنویت و به تعبیر دیگر مصالح معنوی انسان رابطه‌ای تنگاتنگ با حقوق بشر دارد، چه در مقام تدوین مواد و چه در مقام اجرای آن، اخلاق و ارزش‌های انسانی باید مورد توجه قرار گیرد.
سازگاری و هماهنگی میان مواد نظام حقوق بشر
وی گفت: نظام حقوق بشر در صورتی کامل خواهد بود که میان همه مواد آن سازگاری و هماهنگی وجود داشته باشد و این گونه نباشد که برخی از بندهای مواد با بندهای دیگر ناهماهنگ باشد. بلکه باید یک نظام به هم پیوسته باشد و آشفتگی و ناهمگونی در مجموعه مواد حقوق بشر مشاهده نشود. به تعبیر دیگر هر کدام از مواد حقوق بشر باید تکمیل‌کننده دیگری باشد و هر کدام به بعدی از ابعاد جسمانی و روحانی و فردی و اجتماعی بپردازد.
آیت‌الله رمضانی در پایان یادآور شد: بهترین نظام حقوق بشر زمانی تدوین خواهد شد که شفاف بوده و هیچ‌گونه ابهام و دو پهلویی نداشته باشد. پس باید از واژگان روشن و به دور از ابهام و اجمال استفاده کرد و نباید در تدوین چنین موادی از الفاظ پیچیده و دو پهلو استفاده کرد؛ بلکه باید شفاف و روشن باشد. این موضوع مهمی است؛ زیرا برخی برای رسیدن به مقاصد خود، مواد را بر اساس منافع گروهی خود تفسیر و معنا می‌کنند و حال آنکه در بحث حقوق بشر با توجه به این‌که باید از منبع مشترک گرفته شود، باید مواد به هم پیوسته‌ای تدوین گردد که ارتباط وثیق با انسان دارد و هر کدام نقش و توضیح نسبت به دیگری داشته باشد و مجموع مواد آنقدر شفاف و روشن باشد که برای کسی ابهامی نداشته باشد.