به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از زنجان، با توجه به فرارسیدن دومین سال‌روز ارتحال حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدعزالدین حسینی زنجانی، مرجع فقید زنجانی، این خبرگزاری در نظر دارد تا در یادداشتی کوتاه، به مرور بخشی از زندگینامه آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدعزالدین حسینی زنجانی بپردازد.
بخشی از زندگینامه آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدعزالدین حسینی زنجانی
ایشان در سال 1300 هجری شمسی مطابق با 1340 هجری قمری در شهر زنجان متولد شد و تحت تربیت پدر بزرگوارش، آیت‌الله‌العظمی میرزا‌محمود حسینی‌زنجانی مدارج علمی را طی کرده و در کنار آن به تحصیلات کلاسیک و فراگیری زبان فرانسه نزد میرزامهدی‌خان وزیری پرداخت. قبل از تشکیل حوزه علمیه قم، به وسیله مرحوم آیت‌الله‌العظمی حائری یزدی، حوزه علمیه زنجان در منطقه از موقعیت ویژهای برخوردار بود که آیت‌الله سید‌یونس اردبیلی، آیت‌الله فاضل لنکرانی، پدر مرجع فقید و آیت‌الله‌العظمی سیدابوالحسن رفیعی‌قزوینی از جمله تربیت‌یافتگان این حوزه هستند که هر کدام از این بزرگان در فقه و اصول و فلسفه از حوزه علمیه زنجان استفاده کردهاند.
آیت‌الله‌العظمی سید‌عزالدین حسینی‌زنجانی پس از ورود به قم در کلاس‌های درس خارج آیت‌الله‌العظمی حجت در فقه و اصول شرکت کرده و از اول اصول تا اواخر استصحاب و در فقه از اول خیار مجلس تا آخر خیارات و یک دوره صلاة را دوره می‌بیند که حدود 13 سال به طول میانجامد. پس از گذشت چند سال از ورود آیت‌الله حسینی‌زنجانی، آیت‌الله‌العظمی بروجردی در قم اقامت گزیده و درس خویش را شروع میکند و آیت‌الله حسینی‌زنجانی در کلاس‌های درس وی شرکت کرده و در اصول از ابتدا تا اواسط ظن و در فقه، کتاب اجاره و بخش اعظم صلاة را آموزش می‌بیند و نیز در درس اصول آیت‌الله‌العظمی صدر نیز به مدت یک دوره حاضر می‌شود.
وی همچنین از محضر آیت‌الله‌العظمی سیداحمد خوانساری، خارج مباحث الفاظ را آموخته و کتاب «اسفار اربعه» را به مدت یک دوره به جز مباحث جواهر و اعراض، در محضر حضرت امام خمینی(ره) خواند. وی این کتاب را یک دوره در محضر امام خمینی(ره) و یک دوره در معیت علامه طباطبایی و نصف دوره را در محضر حاج شیخ مهدی مازندرانی خوانده است.
تحصیل آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدعزالدین حسینی‌زنجانی در نجف اشرف
آیت‌الله‌العظمی حسینی‌زنجانی پس از سالها تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم به نجف اشرف عزیمت کرد و ماهها در کلاس‌های درس آیات عظام سیدعبدالهادی‌شیرازی و سیدابوالقاسم خوئی و به ویژه سیدمحسن حکیم شرکت میکرد، درحالی که خود از مجتهدان مطرح حوزه علمیه بود.
پس از رحلت پدر بزرگوارش، ایشان در سال 1335 به جهت اداره مسجد جامع زنجان که به مسجد و مدرسه «سید» معروف است، در زنجان مستقر شد و در آن مسجد، نماز جماعت و جمعه را اقامه میکرد.
گفتنی است، در زنجان نماز جمعه به وسیله اجداد ایشان اقامه می‌شده است و این منصب در اولاد ایشان بوده است. همچنین حوزه درس خارج ایشان به طور مرتب در زنجان دایر و محور بحث، فقه کتاب «وسیله النجاة» آیت‌الله‌العظمی اصفهانی بود و نیز کتابخانهای در مرکز شهر به نام «کتابخانه حسینی» تأسیس کرد که هماکنون یکی از کتابخانههای فعال شهر است.
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی در زنجان و مشهد
در 17 خرداد سال 1342، در پی نهضت امام(ره)، آیت‌الله حسینی‌زنجانی(ره) علیه رژیم پهلوی سخنرانی کرده و دستگیر می‌شود و به همراه علمای مبارز از جمله استاد شهید مطهری و شهید هاشمینژاد و آیت‌الله مکارم‌شیرازی و مرحوم محمدتقی فلسفی به مدت 45 روز در زندان بود. پس از آزادی از زندان در مسائل سیاسی و اجتماعی فعالیت داشت. در سال 1350 که شاه مخلوع از «اپک» مراجعت میکند، وی در پی ایراد سخنرانی شدیدالحنی علیه شاه به واسطه «منوچهر آزمون» رئیس اوقاف وقت مجبور به ترک زنجان می‌شود و از آن تاریخ در جوار مضجع منوّر حضرت ثامنالحجج(ع) اقامت کرده و در حوزه علمیه مشهد مقدس به تدریس خارج فقه و اصول و تفسیر، حکمت و عرفان اشتغال می‌ورزد.
در ایام نزدیک به پیروزی انقلاب، از اوایل سال 1357 در طول مدت اقامت در مشهد نیز به مبارزات خود ادامه داده به همراه و با همکاری نزدیک و صمیمانه با علمای مشهد در حوادث و وقایع مختلف علیه رژیم نامشروع ستم‌شاهی اعلام مواضع میکرد.
در این میان ذکر بعضی از اهم فعالیت‌های این عالم مبارز در مبارزه با رژیم سفاک پهلوی لازم به نظر می‌رسد: 1- در تاریخ 26 تیرماه سال 1357 که مقارن بود با اواسط شعبان 1398، آیت‌الله زنجانی(ره) طی اعلامیه‌ای به همراه ارکان وقت حوزه علمیه مشهد، آیات عظام میرزا‌جواد آقاتهرانی، میرزا حسن‌علی مروارید، میرزا‌علی فلسفی، سیدکاظم مرعشی، موسوی شاهرودی، ابوالحسن شیرازی، علمالهدی سبزواری، محمدمهدی نوغانی و محمدرضا مدرسی با توجه به کشتار بیرحمانه مردم مظلوم و بی‌دفاع شهرهای مختلف، خصوصاً قم توسط رژیم پهلوی جشن و سرور ایام نیمه شعبان را تحریم میکنند.
2- در ششم مهرماه 1357 به جهت محاصره بیت امام خمینی(ره) از سوی دولت عراق، ایشان و علمای سابق‌الذکر با مرتبط دانستن این اقدامات دولت عراق با منویات رژیم پهلوی دولتین ایران و عراق را به اقدامات شدید انقلابی تهدید کردند.
3- در پی هجرت امام(ره) از نجف به پاریس آیت‌الله زنجانی(ره) طی اعلامیه‌ای همراه با علمای اعلام مشهد، مراتب اعتراض خود را مطرح کردند.
4-در دو حادثه مهم، شهادت آیت‌الله مصطفی خمینی و نیز دهم دی‌ماه مشهد (شهادت جمع کثیری از مردم حق‌طلب و شریف مشهد). ایشان و آیات فوق، عزای عمومی اعلام کردند.
در کتاب «انقلاب اسلامی مردم مشهد» آمده است: «امروز، 10 بهمن ماه سال 1357 گروهی از علمای طراز اول مشهد به منظور اعتراض به ایجاد موانع برای مراجعت امام خمینی(ره) به ایران از طرف دولت بختیار، در صحن موزه (صحن امام خمینی(ره)) متحصن شدند که در رأس ایشان آیت‌الله زنجانی(ره) بود و نیز پس از مراجعت حضرت امام(ره)، آیت‌الله زنجانی(ره) در معیت آیت‌الله مروارید و آیت‌الله فلسفی و جمعی دیگر به نمایندگی از سوی مبارزان مشهد به ملاقات امام(ره) در تهران شتافتند.پ
آیت‌الله زنجانی(ره) پس از بازگشت امام(ره) به میهن و قبل از پیروزی انقلاب در بهمن 57، با توجه به نیاز انقلابی مردم زنجان، به دستور امام خمینی(ره) به زنجان مراجعت کرد و طی دو سال مسائل انقلاب و مردم را در منطقه رهبری میکرد. در سال 1359 از ترور مرموزی نجات یافته، بدین جهت به طور دائم، به مشهد مراجعت کرد. از جمله آثار آیت‌الله العظمی حسینی‌زنجانی میتوان به رساله علمیه، راه رستگاری، تفسیر سوره حمد، شرح زیارت عاشورا، مناسک حج و ترجمه فارسی آن، شرح خطبه حضرت زهرا(س)، زندگینامه علامه فرزانه شیخ محمد‌جواد بلاغی، کتاب مطارحات حوال معیار‌الشرک فی‌القرآن (به زبان عربی و ترجمه فارسی) و یکصد و ده سؤال اشاره کرد.
این عالم ربانی در بامداد روز سه شنبه، 24 اردیبهشت ماه سال 1392 پس از یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت و بعد از مراسم تشییع که در میان خیل عظیم از مقلدان ایشان، در رواق دارالزهد حرم حضرت امام رضا (ع) به خاک سپرده شد تا مردم زنجان و مشهد مقدس با این عالم فقید و مرجع تشیع، وداعی شکوهمند داشته باشند.