سینمای کودک همواره یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت فیلم‌سازی ایران بوده است که نه تنها به سرگرمی کودکان پرداخته، بلکه نقش مؤثری در تربیت، آموزش و شکل‌گیری ذائقه فرهنگی نسل‌های مختلف ایفا کرده است. داریوش بابائیان، با تجربه طولانی در تولید آثار کودک، معتقد است که این ژانر نیازمند حمایت مستمر و توجه ویژه مدیران فرهنگی است تا بتواند جایگاه واقعی خود را حفظ کند و کودکان را با محتوای سالم، شاد و آموزشی روبه‌رو سازد.
در دهه‌های گذشته، فیلم‌های کودک ایرانی توانستند مخاطبان گسترده‌ای جذب کنند و هم در فروش داخلی و هم در جشنواره‌های بین‌المللی موفقیت‌های قابل توجهی کسب نمایند. فیلم‌هایی مانند «کاکولی» نمونه‌ای از آثار موفق بودند که با ترکیب قصه‌های جذاب و پیام‌های تربیتی، کودکان و خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار دادند و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای آن‌ها فراهم آوردند. این دوران نشان داد که سینمای کودک می‌تواند به ابزاری قدرتمند برای آموزش و انتقال ارزش‌های فرهنگی تبدیل شود.
با گذر زمان و تغییر مدیریت‌ها، برخی از مشکلات باعث شد که این ژانر دچار رکود شود و ارتباط آن با مخاطب کاهش یابد. ورود انیمیشن‌های دیجیتال و محدود شدن حمایت‌ها، موجب شد بسیاری از جشنواره‌ها و سالن‌های سینما نتوانند همان رونق گذشته را برای فیلم‌های کودک فراهم کنند.
ایکنا همزمان با هفته کودک پیرامون این موضوع با داریوش بابائیان، تهیه‌کننده سینما که در پرونده کاری خود چند فیلم کودک دارد، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا - با توجه به سابقه طولانی شما در تولید آثار کودک و نوجوان و نقش مهمی که این آثار در تربیت و رشد فرهنگی نسل‌های گذشته ایفا کرده‌اند، جایگاه سینمای کودک در ایران امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه موانع و چالش‌هایی باعث شده است این ژانر در برخی مقاطع دچار رکود شود، در حالی که در گذشته با آثار موفق و پرفروش خود توانست هم در جشنواره‌های داخلی و هم بین‌المللی توجه زیادی را به خود جلب کند؟
سینمای کودک در گذشته جایگاه بسیار مستحکمی داشت و فیلم‌هایی مانند «کاکلی» نمونه‌های موفقی بودند که توانستند هم سرگرمی و هم آموزش‌های اخلاقی و تربیتی را به کودکان منتقل کنند. حمایت شهرداری‌ها و استانداری‌ها، همراه با علاقه سینماگران به این ژانر، باعث شد مخاطبان کودک و نوجوان با شور و اشتیاق به سینما بیایند و آثار به فروش و موفقیت خوبی دست پیدا کنند. این دوره، تجربه‌ای شاد و آموزنده برای کودکان فراهم می‌کرد و ارتباطی نزدیک میان خانواده، کودک و سینما ایجاد می‌کرد که پیام‌های فرهنگی و اجتماعی را نیز منتقل می‌کرد.
با گذشت زمان و تغییر مدیریت‌ها، ورود سینمای انیمیشن و کمبود توجه به تولیدات کودک باعث شد که ارتباط با مخاطب کاهش یابد و بسیاری از جشنواره‌ها و سالن‌ها نتوانند همان رونق گذشته را حفظ کنند. اکنون با برنامه‌ریزی هدفمند، حمایت مدیران فرهنگی و حضور جشنواره‌های فعال، فرصت بازگرداندن رونق به سینمای کودک فراهم شده است و این ژانر می‌تواند با تولید آثار نوآورانه، نشاط و شادی را به کودکان منتقل کند و در عین حال نقش تربیتی و فرهنگی خود را نیز حفظ کند.
ایکنا - با توجه به رشد چشمگیر رسانه‌های دیجیتال، شبکه‌های نمایش خانگی و بازی‌های ویدیویی که کودکان امروز را به شدت تحت تأثیر قرار داده‌اند، به نظر شما سینمای کودک چگونه می‌تواند در این شرایط همچنان نقش مؤثر خود را در تربیت و آموزش کودکان ایفا کند و چه راهکارهایی وجود دارد تا فیلم‌ها هم جذاب و سرگرم‌کننده باشند و هم پیام‌های فرهنگی و تربیتی را به صورت ملایم و اثرگذار منتقل کنند، بدون آنکه برای کودکان ایجاد اضطراب یا ترس کنند؟
در گذشته، فیلم‌های کودک با نگاتیو و ابزارهای محدود ساخته می‌شدند اما با همین امکانات توانستند تجربه‌ای آموزنده و سرگرم‌کننده برای کودکان ایجاد کنند. آثار موفق مانند «کاکلی» با ترکیب سرگرمی و پیام‌های تربیتی، خانواده‌ها را مطمئن می‌کرد که کودکشان در محیطی امن و آموزشی به تماشای فیلم بنشیند. این آثار نه تنها شادی و لذت به کودکان می‌داد، بلکه خلاقیت و مهارت‌های ذهنی آن‌ها را نیز تقویت می‌کرد و فضایی متعادل برای رشد شخصیت و تفکر مستقل آن‌ها فراهم می‌کرد.
امروزه فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی امکان تولید فیلم‌های کودک را با دقت بسیار بیشتری فراهم کرده‌اند. این فناوری‌ها می‌توانند محتوای مناسب سن کودکان را تشخیص دهند، عناصر ترسناک یا ناهنجار را حذف کنند و فیلم‌ساز را در ارائه داستانی امن و آموزنده یاری دهند. ترکیب تجربه سینماگران حرفه‌ای با دیدگاه تازه نسل جدید و ابزارهای نوین، می‌تواند سینمای کودک را به یک ابزار مؤثر برای تربیت، آموزش و انتقال شادی و نشاط تبدیل کند و تجربه‌ای متوازن و جذاب برای مخاطب ایجاد کند.
ایکنا - سینمای کودک چه ظرفیت‌هایی برای پرورش خلاقیت و مهارت‌های ذهنی کودکان دارد و چگونه می‌توان از این ظرفیت‌ها به بهترین شکل استفاده کرد تا کودکان ضمن لذت بردن از فیلم‌ها، تفکر خلاق و حل مسئله را نیز یاد بگیرند و با مسائل اجتماعی و اخلاقی به شیوه‌ای ملموس آشنا شوند؟
سینمای کودک می‌تواند نقش بسیار مؤثری در پرورش خلاقیت و مهارت‌های ذهنی کودکان داشته باشد، به ویژه اگر فیلم‌ها متناسب با سن کودک و ظرفیت فکری او ساخته شوند. فیلم‌های مناسب می‌توانند کودکان را به تفکر مستقل، حل مسئله و تعامل با محیط تشویق کنند و ذهن آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های اجتماعی آماده کنند. تجربه نشان داده که فیلم‌های آموزنده و سرگرم‌کننده می‌توانند همزمان شادی و آموزش را به مخاطب منتقل کنند و فرصت رشد خلاقیت را فراهم آورند.
استفاده از فناوری‌های نوین، به ویژه هوش مصنوعی، این امکان را فراهم می‌کند که محتواها دقیقاً مناسب سن کودک ارائه شوند و فیلم‌ساز بدون عبور از خطوط قرمز، داستان‌هایی بسازد که هم سرگرم‌کننده و هم آموزنده باشند. ترکیب تجربه فیلم‌سازان حرفه‌ای، نگاه تازه نسل جوان و فناوری نوین، سینمای کودک را به ابزاری بسیار مؤثر برای آموزش، تربیت و رشد خلاقیت تبدیل می‌کند و شادی و نشاط را نیز به مخاطب منتقل می‌کند.
ایکنا - با توجه به اینکه برخی آثار خارجی، به ویژه انیمیشن‌ها و فیلم‌های کودک هالیوودی و آسیایی، مخاطبان کودک را به شدت جذب می‌کنند، به نظر شما سینمای کودک ایران چگونه می‌تواند جایگاه خود را در رقابت با این محصولات حفظ کند و همزمان تجربه‌ای امن، شادی‌آور و آموزنده برای کودکان فراهم کند تا هم از نظر سرگرمی و هم پیام‌های تربیتی در سطحی مشابه با تولیدات خارجی باشد؟
رقابت با محصولات خارجی بدون شک چالش بزرگی است، زیرا آن‌ها از بودجه‌های هنگفت و فناوری‌های پیشرفته بهره می‌برند و مخاطب گسترده‌ای دارند. با این حال، سینمای کودک ایران می‌تواند با بهره‌گیری از داستان‌های بومی، فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی، جایگاهی ویژه ایجاد کند. فیلم‌ها باید محتوای مناسب سن کودک ارائه دهند و از ایجاد ترس یا اضطراب پرهیز کنند تا کودک تجربه‌ای شاد و امن داشته باشد و ضمن لذت بردن از داستان، پیام‌های اخلاقی و تربیتی را نیز دریافت کند.
هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین می‌توانند به انتخاب دقیق محتوا، ارائه تصاویر مناسب و ایجاد فضایی جذاب برای مخاطب کمک کنند. ترکیب تجربه فیلم‌سازان حرفه‌ای، خلاقیت نسل جوان و فناوری‌های نوین، امکان تولید فیلم‌هایی با کیفیت رقابتی با محصولات خارجی را فراهم می‌کند و سینمای کودک ایران می‌تواند اعتماد خانواده‌ها و علاقه کودکان را جلب کند و نقش مؤثری در تربیت و شادی آن‌ها ایفا نماید.
ایکنا - چقدر موسیقی، رنگ و طراحی صحنه در جذب کودکان و انتقال پیام‌های تربیتی و فرهنگی در سینمای کودک اهمیت دارد و چه راهکارهایی برای استفاده بهینه از این عناصر وجود دارد تا کودک هم تجربه‌ای شاد و سرگرم‌کننده داشته باشد و هم پیام‌های آموزشی و اخلاقی را به خوبی دریافت کند؟
موسیقی، رنگ و طراحی صحنه از مهم‌ترین ابزارهای جذب مخاطب کودک هستند. کودکان به شدت به تصاویر رنگی، موسیقی شاد و فضاسازی خلاقانه واکنش نشان می‌دهند و این عناصر می‌توانند تجربه تماشای فیلم را برای آن‌ها لذت‌بخش کنند. وقتی موسیقی و رنگ با پیام تربیتی و اخلاقی همگام شوند، کودکان نه تنها سرگرم می‌شوند بلکه مفاهیم درست اجتماعی و اخلاقی را به صورت غیرمستقیم یاد می‌گیرند.
استفاده هوشمندانه از فناوری‌های دیجیتال و انیمیشن این امکان را فراهم می‌کند که رنگ، صدا و حرکت دقیقاً هماهنگ با سن و درک کودک طراحی شود و فیلم‌ساز بتواند پیام‌ها را به شکل جذاب و ایمن منتقل کند. ترکیب تجربه فیلم‌سازان باتجربه با ابزارهای نوین می‌تواند آثار کودک را هم سرگرم‌کننده و هم آموزنده کند و شادی و نشاط را در کنار ارزش‌های تربیتی به کودکان ارائه دهد.
ایکنا - با توجه به اینکه بسیاری از فیلم‌های کودک به طور مستقیم یا غیرمستقیم به مسائل تربیتی و اخلاقی می‌پردازند، آیا به نظر شما سینمای کودک می‌تواند آموزه‌های دینی را نیز به شکل مناسب در قالب داستان و سرگرمی منتقل کند و چه شیوه‌ای برای این کار مؤثر است بدون آنکه کودک احساس کند با پند و اندرز مواجه شده است؟
سینمای کودک ظرفیت بسیار بالایی برای انتقال آموزه‌های دینی و اخلاقی دارد، اما این موضوع نیازمند ظرافت و خلاقیت در روایت است. آموزه‌های دینی باید در قالب قصه و اتفاقات داستانی ارائه شوند تا کودک ضمن لذت بردن از داستان، پیام اخلاقی و فرهنگی را نیز دریافت کند. این شیوه باعث می‌شود کودک احساس پند و اندرز نکند و یادگیری او به شکل طبیعی و جذاب اتفاق بیفتد.
امروزه با بهره‌گیری از فناوری دیجیتال و انیمیشن، امکان طراحی داستان‌های جذاب و آموزنده فراهم شده است. ترکیب تجربه فیلم‌سازان حرفه‌ای با نوآوری‌های نسل جدید و ابزارهای نوین، امکان تولید آثاری را فراهم می‌کند که آموزه‌های دینی را به شکل غیرمستقیم و در عین حال اثرگذار به کودکان منتقل کنند و تجربه‌ای شاد و آموزنده برای آن‌ها ایجاد کنند.
ایکنا - با توجه به روند رو به رشد فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی و حضور گسترده جشنواره‌ها و رقابت‌های بین‌المللی، آینده سینمای کودک ایران را چگونه می‌بینید و به نظر شما چه گام‌هایی برای تقویت این سینما، حمایت از فیلم‌سازان جوان و بهره‌گیری از ظرفیت جشنواره‌ها برای معرفی آثار ایرانی به مخاطبان داخلی و خارجی لازم است تا هم کیفیت آثار ارتقا یابد و هم سینمای کودک جایگاه خود را در عرصه جهانی تثبیت کند؟
آینده سینمای کودک ایران بستگی به برنامه‌ریزی هوشمند، حمایت مدیران فرهنگی و همراهی نسل جدید فیلم‌سازان دارد. استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی می‌تواند تولید آثار ایمن، جذاب و متناسب با سن مخاطب را ممکن کند و ضمن حفظ ارزش‌های تربیتی و اخلاقی، تجربه‌ای شادی‌آور و آموزنده برای کودکان فراهم آورد. جشنواره‌ها نیز نقش مهمی در شناساندن آثار و ایجاد انگیزه در فیلم‌سازان دارند و می‌توانند زمینه‌ای برای تبادل تجربه بین نسل‌های قدیم و جدید فراهم کنند.
همکاری با فیلم‌سازان باتجربه، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تولید، توزیع و معرفی آثار، می‌تواند سینمای کودک ایران را در سطح جهانی مطرح کند. حمایت از فیلم‌سازان جوان و ترویج خلاقیت، همراه با حضور در جشنواره‌های بین‌المللی و ایجاد شبکه‌های ارتباطی مؤثر، به سینمای کودک کمک می‌کند تا هم کیفیت خود را ارتقا دهد و هم مخاطبان بیشتری جذب کند و تجربه‌ای منحصر به فرد و آموزنده برای نسل‌های آینده ایجاد کند.
ایکنا - با توجه به اهمیت شادی و سرگرمی در زندگی کودکان و نقش آن در تربیت و رشد ذهنی، به نظر شما سینمای کودک چگونه می‌تواند این نیاز روانی و آموزشی را به بهترین شکل پاسخ دهد و چه عناصر و راهکارهایی باعث می‌شوند که فیلم‌ها هم کودکان را سرگرم کنند، هم به آن‌ها مهارت‌های اجتماعی و اخلاقی بیاموزند و هم تجربه‌ای شاد و مثبت از محیط سینما داشته باشند؟
شادی و سرگرمی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در رشد ذهنی و عاطفی کودکان است و سینمای کودک می‌تواند ابزار بسیار قدرتمندی برای ایجاد تجربه‌ای مثبت و آموزنده باشد. فیلم‌هایی که با رنگ‌های شاد، موسیقی مناسب و قصه‌های جذاب ساخته می‌شوند، نه تنها کودکان را سرگرم می‌کنند، بلکه فرصت یادگیری غیرمستقیم مهارت‌های اجتماعی، اخلاقی و حل مسئله را نیز فراهم می‌آورند. وقتی کودک از تماشای فیلم لذت ببرد و با شخصیت‌های داستان همذات‌پنداری کند، پیام‌های تربیتی به شکل طبیعی و مؤثر در ذهن او ثبت می‌شوند و تجربه‌ای پایدار ایجاد می‌کنند.
سینمای کودک ظرفیت بسیار بالایی برای انتقال آموزه‌های دینی و اخلاقی دارد، اما این موضوع نیازمند ظرافت و خلاقیت در روایت است
استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی و انیمیشن دیجیتال، این امکان را فراهم می‌کند که محتوا دقیقاً با سن و ظرفیت ذهنی کودکان هم‌خوانی داشته باشد و فضای امن و شادی‌آوری ایجاد شود. فیلم‌سازان می‌توانند با بهره‌گیری از تجربه حرفه‌ای و خلاقیت جوانان، داستان‌هایی بسازند که شادی و نشاط را به همراه آموزش و تربیت ارائه کنند و همزمان کودکان را از هرگونه ترس یا اضطراب محافظت کند. این رویکرد می‌تواند سینمای کودک را به ابزاری مؤثر برای تقویت اعتماد به نفس، خلاقیت و رشد عاطفی کودکان تبدیل کند.
ایکنا - با توجه به اینکه امروزه کودکان با انواع انیمیشن‌ها، بازی‌های ویدیویی و محتوای دیجیتال خارجی آشنا می‌شوند و این محصولات توجه زیادی به آن‌ها جلب می‌کنند، به نظر شما سینمای کودک ایران چگونه می‌تواند جایگاه خود را حفظ کند و چه راهکارهایی وجود دارد تا فیلم‌های ایرانی به اندازه کافی جذاب، سرگرم‌کننده و در عین حال آموزنده باشند، به طوری که هم خانواده‌ها اعتماد کنند و هم کودکان تجربه‌ای شاد و فرهنگی داشته باشند؟
رقابت با محتوای خارجی یک چالش بزرگ است، زیرا آن‌ها از بودجه، فناوری و تبلیغات گسترده بهره می‌برند و کودکان با آن‌ها زودتر و بیشتر آشنا می‌شوند. با این حال، سینمای کودک ایران می‌تواند با تکیه بر داستان‌های بومی، فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی، فضایی متفاوت و جذاب ایجاد کند که هم سرگرم‌کننده باشد و هم پیام‌های تربیتی و اجتماعی را منتقل کند. فیلم‌ها باید سن مخاطب را در نظر گیرند و بدون ایجاد ترس یا اضطراب، شادی و خلاقیت را تقویت کنند تا کودکان تجربه‌ای امن و آموزنده داشته باشند.
هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین این امکان را می‌دهند که محتوا دقیقاً متناسب با سن و درک کودکان ارائه شود و فیلم‌ساز بتواند عناصر آموزشی و سرگرمی را به شکل هماهنگ ترکیب کند. همکاری نسل جوان و فیلم‌سازان باتجربه، همراه با حمایت جشنواره‌ها و مدیران فرهنگی، می‌تواند باعث شود سینمای کودک ایران جایگاه رقابتی پیدا کند، اعتماد خانواده‌ها جلب شود و تجربه‌ای منحصر به فرد، شاد و آموزنده برای کودکان فراهم شود.
ایکنا - با توجه به تجربه شما در تولید آثار کودک و نوجوان و اهمیت جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی برای معرفی این آثار، به نظر شما آینده سینمای کودک ایران چگونه خواهد بود و چه گام‌هایی باید برداشته شود تا علاوه بر ارتقای کیفیت فیلم‌ها، سینمای کودک بتواند در عرصه بین‌المللی حضور مؤثر پیدا کند، از استعدادهای جوان حمایت شود و کودکان تجربه‌ای آموزنده، شاد و فرهنگی داشته باشند؟
آینده سینمای کودک ایران بستگی مستقیم به برنامه‌ریزی هوشمند، حمایت مدیران فرهنگی و بهره‌گیری از تجربه فیلم‌سازان حرفه‌ای و خلاقیت نسل جوان دارد. جشنواره‌ها نقش کلیدی در معرفی آثار، ایجاد انگیزه در فیلم‌سازان و تبادل تجربه بین نسل‌های قدیم و جدید ایفا می‌کنند. با استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی، امکان تولید فیلم‌های ایمن، جذاب و آموزشی فراهم می‌شود که هم پیام‌های تربیتی منتقل کنند و هم شادی و نشاط را به کودکان هدیه دهند.
حمایت از فیلم‌سازان نوپا، ایجاد شبکه‌های ارتباطی مؤثر، توجه به فناوری‌های جدید و حضور در جشنواره‌های بین‌المللی می‌تواند باعث شود سینمای کودک ایران علاوه بر ارتقای کیفیت داخلی، در عرصه جهانی نیز مطرح شود. این مسیر نه تنها موجب رشد صنعت فیلم‌سازی کودک می‌شود، بلکه تجربه‌ای غنی، آموزنده و شادی‌آور برای کودکان فراهم می‌آورد و جایگاه فرهنگی ایران را در سطح بین‌المللی تقویت می‌کند.
گفت‌وگو از داوود کنشلو