در حالی‌که سال‌ها از تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر تربیت 10میلیون حافظ قرآن کریم می‌گذرد، هنوز این مطالبه به شکل عینی و فراگیر در سطح جامعه نهادینه نشده است. برای بررسی دلایل و راهکار‌های تحقق این مطالبه، با حجت‌الاسلام و‌المسلمین سیدمحمدمهدی طباطبایی، مدیرعامل مؤسسه جامعةالقرآن کریم و اهل‌البیت گفتوگو کردیم. او معتقد است جریان حفظ قرآن کریم باید از آموزش صرف فراتر رود و با «الگوسازی» و «واقعه‌سازی قرآنی» در جامعه پیوند بخورد. در ادامه مشروح این گفتوگو را می‌خوانید؛
ایکنا_ با توجه به فرمایش رهبر معظم انقلاب درباره تربیت 10میلیون حافظ قرآن، به نظر شما چرا هنوز اثر این مطالبه در کف جامعه آن‌طور که باید دیده نمی‌شود و چگونه می‌توان آن را به‌صورت واقعی محقق کرد؟
در روایات ما فواید فراوانی برای حفظ و قرائت قرآن بیان شده است. اولین اثر آن در خودِ نماز ظاهر می‌شود. نماز با قرائت زیبا و سوره‌های متنوع، تأثیر روحی زیادی دارد. بر اساس روایات، مؤمنان باید قرآن را برای آن حفظ کنند که در نماز خود از آن بهره ببرند؛ چنان‌که پیامبر(ص) فرمودند: «مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ قَائِماً فِی صَلاَتِهِ كَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مِائَةَ حَسَنَةٍ وَ مَنْ قَرَأَهُ فِی صَلاَتِهِ»
متأسفانه در رسانه ملی ما، نماز‌هایی که پخش می‌شود، معمولاً از نظر صوت و لحن جذاب نیست. در حالی‌که در بسیاری از کشور‌های اسلامی، به زیبایی صوت، لحن و تلاوت امام جماعت اهمیت زیادی می‌دهند. ما هم باید الگو‌هایی از روحانیون و قاریان خوش‌صدا داشته باشیم که بتوانند مردم را با تلاوت زیبا جذب کنند. صدا، پیش از مفاهیم، دل را به سمت معنا می‌کشاند.
ایکنا_ یکی از محور‌های مهم سخن شما، بحث «الگو‌های قرآنی» است. چرا به‌نظر می‌رسد الگو‌های قرآنی در جامعه ما کم‌رنگ شده‌اند؟
زمانی بچه‌های حافظ قرآن، الگوی هم‌سن‌وسال‌هایشان بودند، اما امروز جای آنها را چهره‌های سینمایی و خوانندگان گرفته‌اند. در حالی‌که کودک شش‌ساله‌ای داریم که حافظ کل قرآن است، ترجمه می‌داند و حتی تفسیر را هم بیان می‌کند. اما چند بار او را در تلویزیون دیده‌ایم؟ شاید یک‌بار در یک برنامه و بعد دیگر هیچ! حضور مستمر این چهره‌ها در رسانه ملی و برنامه‌های اجتماعی بسیار مهم است. وقتی نوجوانان ببینند هم‌سن‌وسال‌شان چنین جایگاهی دارد، خودبه‌خود به سمت قرآن جذب می‌شوند.
ایکنا_ شما به بی‌توجهی به تجلیل از حافظان قرآن نیز اشاره داشتید. در این باره توضیح دهید.
حافظ قرآن اگر نتواند از آیات قرآن در استدلال‌ها و سخنانش استفاده کند، حفظش بی‌فایده است. مثل شیشه عطری است که درش بسته مانده؛ باید باز شود تا عطرش جامعه را معطر کند. ما باید این عطر را در فضای جامعه پخش کنیم
بله، این یکی از درد‌های اصلی است. چند روز پیش در یکی از شهر‌های آذربایجان شرقی مراسمی بود که سه حافظ نوجوان با قرائتی بسیار زیبا روی صحنه آمدند. اما هیچ جایزه‌ای به آنها داده نشد! در حالی‌که در روایات آمده تجلیل از حافظ قرآن، تجلیل از خداست. ما باید بدانیم احترام به حافظ قرآن یعنی احترام به خدای متعال. امام حسین(ع) به کسی که سوره حمد را به فرزندش یاد داده بود، هزار دینار طلا هدیه کردند. وقتی گفتند زیاد است، فرمودند: «سوره حمد کجا و این پاداش کجا؟» یعنی ارزش تعلیم و حفظ قرآن با مال دنیا قابل مقایسه نیست. حالا ما چقدر خرج می‌کنیم برای حافظان قرآن؟ تقریباً هیچ.
ایکنا_ بنابراین از نظر شما یکی از راه‌های تحقق مطالبه رهبری، حمایت مادی و معنوی بیشتر از حافظان قرآن است؟
قطعاً. خانواده‌ها، خیرین و مسئولان باید برای قرآن هزینه کنند. همان‌طور که برای بسیاری از امور دیگر بودجه‌های کلان صرف می‌شود، برای قرآن هم باید میلیارد‌ها تومان هزینه شود. اینکه حافظ قرآن تربیت کنیم و بعد وقتی روی صحنه می‌آید حتی جایزه‌ای به او ندهیم، دلسردکننده است. چنین رفتار‌هایی باعث می‌شود نسل جوان احساس بی‌ارزشی کند و از مسیر قرآن فاصله بگیرد.
ایکنا_ شما بار‌ها بر «قرآنی‌کردن گفت‌و‌گو‌های روزمره» تأکید داشته‌اید. این مسئله چگونه می‌تواند در تربیت جامعه قرآنی اثرگذار باشد؟
اگر الگو‌های قرآنی در جامعه نقش‌آفرین شوند، جامعه ما به‌صورت طبیعی قرآنی می‌شود. آن زمان است که مطالبه رهبر انقلاب به‌صورت واقعی و مردمی تحقق خواهد یافت
در روایات آمده است که مؤمنان واقعی، با نور خدا سخن می‌گویند. نور خدا همان قرآن و کلام الهی است. ما باید یاد بگیریم قرآن را در زندگی جاری کنیم، یعنی در سخنرانی‌ها، مکالمات روزمره و حتی تصمیم‌گیری‌ها از آیات قرآن بهره ببریم. به‌عنوان نمونه، سردار شهید حسین سلامی بزرگوار در یک سخنرانی دو دقیقه‌ای، 10 آیه قرآن می‌خواند؛ این یعنی قرآن در جانش جاری بود. اما چند نفر از ما چنین می‌کنیم؟ شیعیان راستین باید در سخنان روزمره خود از آیات قرآن و احادیث اهل‌بیت(ع) بهره ببرند تا کلامشان نورانی و اثرگذار باشد.
متأسفانه امروز برخی حافظان قرآن با وجود تسلط بر آیات، از آنها در گفتار، استدلال یا سخنرانی‌های خود استفاده نمی‌کنند. در حالی که در سیره اهل‌بیت(ع) می‌بینیم هر سخن آنان آمیخته با آیات بود. حافظ قرآن اگر نتواند از آیات در استدلال‌ها و سخنانش استفاده کند، حفظش بی‌فایده است. مثل شیشه عطری است که درش بسته مانده؛ باید باز شود تا عطرش جامعه را معطر کند. ما باید این عطر را در فضای جامعه پخش کنیم.
ایکنا_ به عنوان جمع‌بندی، برای اینکه مطالبه رهبری درباره تربیت 10میلیون حافظ قرآن در جامعه نهادینه شود، چه اقداماتی باید انجام گیرد؟
اول باید جهت بدهیم؛ هم به نماز، هم به گفتار روزمره، هم به نظام تربیتی. حافظ قرآن نباید فقط در مسابقات یا همایش‌ها دیده شود؛ باید در مدرسه، دانشگاه، مسجد و رسانه حضور فعال داشته باشد. تربیت حافظ، آغاز راه است؛ اما ساختن «الگوی زنده قرآنی» مقصد نهایی است. اگر الگو‌های قرآنی در جامعه نقش‌آفرین شوند، جامعه ما به‌صورت طبیعی قرآنی می‌شود. آن زمان است که مطالبه رهبر انقلاب به‌صورت واقعی و مردمی تحقق خواهد یافت.
گفتوگو از وهاب خدابخشی