Fatiha suresinin mesajı: Hikmete dayalı eğitim

Fatiha suresi eğitim konusunda tarih boyunca ortaya atılan 3 görüşün aksine, hikmete dayalı dördüncü bir yöntem önermektedir.

İran’ın Kum şehri Din okulu öğretmenlerinden Ayetullah Ebul Kasım Alidust Kur’an tefsiri derslerinde Fatiha Suresi’nin eğitim yöntemi hakkında bazı noklara değindi. Özet metin şöyledir.

Tarih boyunca eğitim yöntemi hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Biri şiddete ve kararlılığa dayalı eğitimdir. İkinci yöntem sevgi ve merhamet üzerine kuruludur. Üçüncü eğitim yöntemi gereksinimlere göre farklılık gösteren esnek bir yaklaşımdır. Bir yerde şiddet kullanılırken diğer bir yerde sevgi ve şefkat kullanılmalıdır. Bu arada hükümetler insanları kendilerine cezbetmek istediklerinde, bir kişi parayla satın alırken bir diğerini korkuyla kendine çekebilir.

Fatiha suresindeki eğitim yöntemi yukardakilerden farklı olarak eğitimin rahmete (muhabbet) ve hikmete (bilgiye) dayandığını ortaya koymuştur. Bu şekilde eğitimin sevgi ve bilginin birleşimi olması gerektiğini söylüyoruz.

Surenin başında ‘Rahman’ ve ‘Rahim’ olmak üzere Allah’ın iki sıfatı zikredilir. Daha sonra ‘Alemlerin Rabbi olan Allah’ sıfatı gelir. Bu sıfatın Rabbimiz için zikredilmesi, surenin eğitici atmosferine işaret etmektedir.

Arapça’da ‘Rab’ kelimesi eğitimden sorumlu olan ve terbiye eden anlamına da gelir. Daha sonra Rahman ve Rahim sıfatına tekrar vurgu yapılır. Bu önemli vurgunun yapılmasında yola çıkarak eğitimin temelinin sevgi ve şefkat olduğu söylenebilir.  Bir sonraki ayette hemen “Din (ödül ve ceza) gününün sahibidir” (Mâliki yevmi’d-dîn) zikreder. Bu sıfat neden Allah’ın sıfatları arasında zikredilmiştir? ‘Mâliki yevmi’d-dîn’ genel eğitim planının ana hatlarını tamamlıyor. Diyor ki; kıyamet gününün sahibi Allah’tır ve o gün insanların amel ve davranışları değerlendirilecektir.

Kıyamet günü herşey Hakk’a göre değerlendirilecektir. Dolayısıyla hesap ve ceza olacaktır. Muhasebe ve değerlendirmeler hikmet üzerine yapılır ve hikmetin iki özelliği vardır: Cezanın özelliği ve bağışlamanın özelliği. Dini metinlerde o günde hem rahmetten hemde cezadan bahseder.

Buradan Kur’an’ın neden Fatiha Suresi ile başladığını anlıyoruz. Bu başlangıç, Kur’an’ın eğitim metoduna yapılan bir vurgudur. Surenin herhangi bir ailevi, sosyal, siyasi veya fıkhî mesajı yoktur, ancak eğitim ve yetiştirme üzerine bir mesajı vardır. Bu da eğitimin önemini beraberinde getirir.

4098937