Ифтитоҳи робитаи тақво ва худкантролӣ дар Қуръони Карим
Аз ҷумла боварҳои исломие, ки заминасози таҳаққуқи худкантролӣ аст, масъалаи арзиш ва каромати инсон аст; Зеро агар инсон манзилат ва ҷойгоҳи рафеи худро беҳтар бишносад, дигар ба умури камарзиш ва олудагӣ ба зиштиҳо ризоят намедиҳад. Аз сӯи дигар шахсе, ки барои худаш арзиш ва манзилте қоил нест, тан ба ҳар зиллати медиҳад. Чунин шахсе, ки худ аз шарри аъмолаш дар амон нест, табиатан дигарон низ наметавонанд аз шарри ӯ дар амон бошанд.
Қуръон барои инсон ҷойгоҳе қоил аст, ки дар ҳеҷ мактаби дигаре назири онро намебинем. Қуръони Карим ба инсон гӯшзад мекунад, ки ӯ такримшудаи Парвардигори олам аст ва истеъдоди онро дорад, ки дар мақоми қурби Худованд ба ҷое бирасад, ки ҳеҷ фариштае тавоноии онро надорад: وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا; “Мо одамизодагонро гиромӣ доштем ва онҳоро дар хушкӣ ва дарё, (бар маркабҳои роҳвар) ҳамл кардем ва аз анвои рӯзиҳои покиза ба онон рӯзӣ додем ва онҳоро бар бисёре аз мавҷудоте, ки халқ кардаем, бартарӣ бахшидем”. (Исро, ояти 70).
Каромат гоҳе зотӣ ва ба воситаи офариниши инсон аст. Ин оят дар баёни каромати зотии инсон дар офариниш аст. Каромати инсон ҳам дар хилқат, ҳуш, ақл ва истеъдод аст ва ҳам дар доро будани қонуни осмонӣ ва раҳбарии маъсум ва осмонӣ.
Гоҳе низ каромати маънавӣ ва иктисобӣ аст, мисли каромати хосси аҳли тақво. Қуръони Карим мефармояд: إِنَّ أَکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکمْ; “Ҳамоно бузургавор ва бо ифтихортарини шумо назди Худо ботақвотарини шумоянд”. (Ҳуҷурот, ояти 13); Яъне баъд аз хилқати аввалия, ончи меъёри каромат ва бартарии инсон аст, тақвои ӯст. Дар воқеъ метавон ин каромати иктисобиро яке аз муҳиммтарин самароти худкантролӣ донист.
Тақво, ки яке аз пуртакрортарин арзишҳои қуръонӣ ва маншаъи арзишҳои дигар аст, навъе ҳифозати хос аз нафс аст, ки аз он ба «ҳифзи ҳарими илоҳӣ» таъбир мешавад, бадин маъно, ки шахс аз худ дар баробари хашм ва азоби илоҳӣ ҳифозат мекунад. Худкантролӣ низ ҳолати нафсонӣ аст, ки шахс аз худ муроқибат мекунад ва талош мекунад то рафторҳои мутазод бо аҳдофи худ манофеи ҷомеа аз худ буруз надиҳад.
