Роҳи ҷилавгирӣ аз фурӯпошии ҷомеа
“Салоҳ” ва “фасод” ду амри мутақобил ва зидди якдигар аст ва суннати илоҳӣ бар он аст, ки асари салоҳ бар солеҳ ва фасод бар фосид намоён шавад. Асари амали солеҳ, созгорӣ ва ҳамоҳангӣ бо соири ҳақоиқи олам ва асари амали фосид носозгорӣ бо соири ҳақоиқи олам аст, пас ин падидаи истисноӣ ба таври табиӣ бар асари вокуниши соири асбоби олам бо ҳамаи қуво ва васоили муассираш, маҳкум ба нобудӣ аст. Ин сухани Аллома Таботабоӣ дар китоби Ал-Мизон аст.
Аммо маъсият ва фасод ба чӣ маъно ҳастанд ва чӣ тафовуте доранд?
Гуноҳ он амали фардӣ аст, ки нофармонӣ аз дастуроти Худо маҳсуб мешавад ва ба сухани дигар анҷоми коре, ки Худо аз он наҳй карда ё тарки коре, ки ба анҷоми он фармон додааст. Ва фасод он вазъияте аст, ки масири оддӣ ва саломати ҷомеаро бар ҳам мезанад, озодӣ, амният, адолат ва оромиши умумиро аз байн мебарад ва ҷомеаро аз ҳолати эътидол хориҷ мекунад.
Бар ин асос, гуноҳ табоҳии рафтори фард ва фасод табоҳии иҷтимоъ маҳсуб мешавад, ки Қуръон робитаи мустақим ва густурдае миёни ин ду тарсим кардааст:
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ; “Дар хушкӣ ва дарё ба сабаби аъмоли зиште, ки мардум ба дасти худ муртакиб шуданд, фасод ва табоҳӣ намудор шудааст то [Худо кайфари] бархе аз ончиро анҷом додаанд ба онон бичашонад, бошад, ки [аз гуноҳ ва туғён] баргарданд.” (Рум, 41)
Ин оят баёнгари иртиботи густурдае байни гуноҳ ва фасод аст. Гуноҳ ва қонуншиканӣ ҳамонанди як ғизои носолим ва масмум аст, ки дар созмони бадани инсон таъсири номатлуб мегузорад ва инсонро гирифтор вокунишҳои табиӣ он мекунад. Мисли дурӯғ салби эътимод мекунад ва хиёнат дар амонат, равобити иҷтимоиро барҳам мезанад ва зулм ҳамеша маншаъи зулми дигаре мешавад...
Тибқи ривояоти исломӣ бисёре аз гуноҳон осоре дар пай дорад, ки бар мо пӯшидааст. Мисли дар ривоят омадааст, ки қатъи раҳм (қатъи иртибот бо наздикон) зиндагиро кӯтоҳ мекунад ва хӯрдани моли ятим, қалбро торик мекунад. Дар ривояте аз имоми Содиқ(а) омадааст: “Онҳо, ки ба хотири гуноҳ аз дунё мераванд, беш аз касоне ҳастанд, ки ба марги табиӣ мемиранд”. Паёмбар фармуд: “Зино шаш уқубат дорад; Се уқубат дар дунё ва се уқубат дар охират”.
Дар ҳадиси дигаре аз Паёмбар мехонем: “Баъд аз ман ҳангоме, ки зино дар миёни мардум ошкор мешавад, маргҳои ногаҳонӣ рӯ ба афзоиш мегузорад ва ҳангоме, ки камфурӯшӣ кунанд, Худованд хушксолиро бар онҳо мефиристад ва ҳангоме, ки манъи закот кунанд, бар зулм ва душмании якдигарро ёри хоҳанд кард ва ҳангоме, ки паймоншиканӣ кунанд, Худованд душманонашонро бар онҳо мусаллат мекунад ва ҳангоме, ки амри ба маъруф ва наҳйи аз мункарро тарк кунанд ва аз некони аҳли Байти ман пайравӣ накунанд, Худованд афроди бад ва ношоистро бар онҳо мусаллат мекунад».
Ин суннати илоҳӣ аст, ки агар афрод ба ислоҳи худ напардозанд, ҷаҳони офариниш, ба сурати табиӣ ва бо қавоиди илоҳӣ ба полоиши онҳо ва нобудии бадиҳо мепардозад. Аллома Таботабоӣ бо истинод ба оёти Қуръон, таъкид мекунад, ки ботил дар низоми офариниш давом намеёбад ва саранҷоми ҷаҳон рӯба беҳбудӣ ва ислоҳ аст: واللّهُ لا یَهدِی القَومَ الظّلِمین; “Худо ситамкоронро ҳидоят намекунад” (Моида, 51).
Калидвожаҳо: Салоҳ, фасод, гуноҳ, фард, ҷомеа, Қуръон.
