Dünya çapında tanınan, büyük sanatkâr Mimar Sinan'ın bir eseri daha eğitim yuvası haline geldi. Birçok tarihî medrese ve yapı, vakıf ve benzeri kuruluşlarca mekân olarak kullanılmaya devam ediyor. Bu mekânların biri de Rüstem Paşa Medresesi. Cağaloğlu'nda iş merkezlerinin arasında ihtişamıyla göz dolduran fakat birçok kişi tarafından bilinmeyen tarihi mekan.
RÜSTEM PAŞA MEDRESESİ
Rüstem Paşa adına yapılan yapılardan biri olan Rüstem Paşa Medresesi mimarî değeri çok yüksek ve örneğinde tek olan bir medresedir. Medrese 1551 yılında hizmete açılmıştır. Mimar Sinan, bu eserinde Osmanlı mimarlığında ilk kez Amasya'da, Kapı Ağası Medresesi'nde (1488) uygulanan sekizgen planlı avlu düzenini tekrar etmekle birlikte konuya kendi yorumuyla değişik çözümler getirmiştir. Dışarıdan 42 m x 43 m ebadında kare olan yapıda içerde sekizgen avluyla çevrili revakların arkasına 22 hücre yerleştirmiştir. Kareden sekizgene geçişi sağlayan köşe oda planları Sinan tarafından sadece bu medresede denenmiştir.
Rüstem Paşa Medresesi, boyutları, tasarımı ve işçiliği ile sultanlar adına yapılan medreseler düzeyinde anıtsal bir yapıdır. Sekizgen plan üzerine, özgün bir deneme olan bu yapının uygulamasındaki zorluklar, Sinan'ı bu şemayı tekrarlamaktan uzak tutmuştur.
Medrese, günümüze kadar 1843, 1868, 1893, 1903, 1916'da çeşitli tamirler geçirmiştir. Dış cephe duvarı kufeki taşındandır. Çevreyi harap eden büyük yangınlar medreseye de zarar vermiştir.
MEDRESENİN TARİHİ SEYRİ
Rüstem Paşa Medresesi'nde 1792'de 37 talebe yaşamaktaydı. 22 hücre sahibinden 9'u, hücrelerinde yalnız kalırken; 9'unun yanında hizmetlerini gören çömezler vardı. 1869'da 4 müderris, 3 mezun ve 59 talebesi bulunan medresede, 1914'te 63 talebe kalıyordu. 1918'de yangınzedelere barınak olan medrese, günümüze kadar çeşitli vakıf, dernek ve resmi kuruluşlar tarafından kullanılmaktaydı. 14.07.2006 tarihinden itibaren ise İstanbul İlim ve Kültür Vakfı'na tahsis edilmiş. Şu an bu vakıf tarafından kullanılmaktadır.
İSTANBUL İLİM VE KÜLTÜR VAKFI
2006 yılının yazında Rüstem Paşa Medresesi'nin tahsisi yapılır yapılmaz hızlı bir şekilde restorasyon işlerine başlayan İstanbul İlim ve Kültür Vakfı, öncelikli olarak kubbelerin ve çatının kurşunlarını taktırmış. Önceki dönemlerde çok ihmal edilen ve ilgisizlik sebebiyle çok kötü durumda olan medresede tadilat ve tamirat işleri büyük oranda tamamlanmakla birlikte devam etmektedir. Medresenin lavabolar kısmı, ısınma tesisatı vb. işleri için çizdirilen projelerin onaylanması beklenmektedir. Bu projeler de bitirildiğinde İstanbul'un ilim ve kültür dünyasına Mimar Sinan'ın güzel eserlerinden biri daha yeniden kazandırılmış olacak.
İstanbul İlim ve Kültür Vakfı kuruluşundan (1979) bu yana tüzüğünde belirtilen ilmi faaliyetleri yerine getirmeye çalışmaktadır. Bu çerçevede her yıl onlarca üniversite öğrencisine burs vermekte; ilmi ve akademik çalışmalara destek olmaktadır. Yurt içinde pek çok ilmi toplantı organizasyonu (sempozyum, açık oturum, konferans, seminer vb.) gerçekleştiren vakıf, özellikle 1990'lardan itibaren uluslararası sempozyum faaliyetleriyle tanınmaktadır.
İstanbul İlim ve Kültür Vakfı, Rüstem Paşa Medresesi'ni İstanbul'a yeniden kazandırmanın yanında, eğitim, öğretim, ilim, kültür ve sanat alanında birçok hizmete ev sahipliği yapmaya devam edeceğinin müjdesini alıyoruz. Üniversite öğrencileri ve akademik çevre için seminerler, konferanslar, sempozyumlar, açık oturumlar, sergiler, fuarlar, burs yardımları gibi pek çok faaliyet bu tarihî mekânda yakın bir zamanda ilgilenenlerle buluşacak
RÜSTEM PAŞA KİMDİR?
Damat Rüstem Paşa, Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatı döneminde sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. 1500 yılında Arnavutluk'ta doğmuş. Osmanlı topraklarına getirildikten sonra devşirilmiş. Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan ile evlenerek Damat sıfatıyla anılmış. Kanuni döneminde sadrazamlık yapmış. Rüstem Paşa onbeş yılı aşan iki sadrazamlığı döneminde Sinan'a imparatorluğun dört bir yanında onlarca yapı yaptırmıştır.
