İranlı bilim insanına yönelik terör saldırısı, uluslararası hukukun açık bir ihlalidir
28 Kasım Cuma günü nükleer araştırma alanındaki en etkili ve üst düzey bilim adamlarından biri olan Muhsin Fahrizade'nin öldürülmesi ve şehit edilmesi, Batı Asya'da İran ile ABD arasındaki gerginlik ve Siyonist rejimin terör yoluyla bölgeyi istikrarsızlaştırmadaki rolünü yoğunlaştırdı. Öte yandan, Donald Trump'ın başkanlığının sona ermesi ABD Başkanı seçilen Joe Biden'in müzakereleri başlatma ve Bercam’a yeniden katılması göz önüne alındığında, bazıları suikastın Trump'ın maksimum baskı politikasıyla uyumlu olduğuna inanıyor. Bu uzmanlara göre Trump, İran üzerindeki ekonomik ve siyasi baskıyı sürdürerek ve artırarak Washington ile Tahran arasındaki gerilimi en aza indirmek yerine durumu daha da zorlaştırmayı planlıyor.
Tokyo Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü ve Batı Asya meseleleri konusunda uzman olan Profesör Yasuyuki Matsunaga, siyasi meseleler dışında bu eylemin (düşünür suikastının) uluslararası açıdan tehlikeli bir eylem olduğuna ve küresel bir tepkiye yol açacağına inanan gözlemcilerden biridir.
Matsunaga, 1987 yılında Tokyo Üniversitesi İslami bilimler alanında lisans derecesi ile mezun olmuştur . South Carolina Üniversitesi'nde Uluslararası Çalışmalar alanında 1994 yılında Yüksek Lisansını aldı. Doktora derecesini 2006 yılında New York Üniversitesi'nden Siyaset Bilimi alanında aldı. İran dahil Orta Doğu konularında çok sayıda makale ve araştırma yaptı. Iqna ile Muhsin Fahrizade öldürülmesi ve bunun uluslararası ilişkiler üzerindeki etkisi hakkında yaptığı ropörtaj aşağıda yer almaktadır.
- Cuma günü İranlı bir nükleer bilim adamının öldürülmesine şahit olduk. Bu suçun uluslararası sonuçları, özellikle de İran ve Amerika Birleşik Devletleri arasında nasıl olacaktır?
Bu suça kaç ülkenin tepki gösterdiğini ve tüm ülkelerin suikastı kınayıp kınamadığını göreceğiz. Suikast planının infazına yabancı bir güç dahilse, yaygın olarak şüphe edildiği gibi, bu (Muhsin Fahrizade suikastı) sadece uluslararası hukukun açık bir ihlali değil, aynı zamanda sonuçları bilinmeyen tehlikeli davranışların bir örneğidir. Eğer baka bir devlet bunun uygulanmasına katılmışsa başka bir ülkedeki sivillere yönelik saldırıya tepki vermek ve kınamak bir görev olacaktır.
- Sizce bu suikast, İran üzerindeki azami baskı politikasıyla mı yoksa bölgedeki bazı hükümetlerin desteğiyle ABD'nin Bercama dönme olasılığından memnun olmayanların eylemlemiyle uyumlu mu?
Planlı bir politikanın hesaplanmış uygulamasından çok gelecekteki ilişkilerin gelişimini sabote etmeye yönelik bir son dakika girişimi gibi görünüyor. ABD-İran ilişkilerinin tarihine gelecek perspektifinden bakıldığında, giden ABD yönetiminin ABD-İran ilişkilerinde olası bir iyileşmeyi önlemek için mümkün olduğunca anlaşmazlık tohumları ekmeye çalıştığı görülmektedir.
- İranlı yetkililer, suikastta İsrail'in sorumluluğunun ciddi işaretleri olduğunu söylüyor. Siyonist rejimin İranlı düşünürlere suikast düzenlediği benzer eylemlere bakılırsa, bu konudaki görüşünüz nedir?
İran dışında bir ülke buna karışırsa, bu davada net bir aday sanık olacaktır. Diğer bir deyişle, bölgede siyasi saiklere ve kilit şahıslara yönelik bir dizi hedefli suikast geçmişi olan tek bir sanık İsrail’dir. Bu durumda da, bu konuda İsrail bu eylemde parmağının olma olasılığı çok yüksektir.
- Bazı uzmanlar, Trump'ın Beyaz Saray'da geçirdiği son günlerdeki politikasının İran ile ABD arasındaki gerilimi azaltmak yerine zorlaştırmak olduğuna inanıyor. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?
Tabii ki sadece Beyaz Saray değil. Amerika Birleşik Devletleri ve İran'da ikili ilişkilere eşit derecede karşı çıkan insanlar bulunmaktadır. Kuşkusuz, Trump yönetimi İran karşıtı politikaları planlamak ve uygulamak için aşırı baskı uyguladı. Ancak Washington siyasi çevrelerinde bazılarının açıkça gösterdiği İran karşıtı tutumlar gibi Tahran'da Beyaz Saray'a karşı aynı davranış içerisindedir. Bu nedenle, ilişkileri iyileştirmek isteyen her iki ülkenin politika yapıcıları için fırsat çok büyük değil. Süre olarak, Ruhani hükümetinin ikinci döneminin sona ermesi ve İran'da bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçiminin zamanı yaklaşması nedeniyle çok kısa bir süre olabilir.
- Joe Biden'in cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kazandığı zaferden sonra ABD'nin Bercam'a dönüşü ile ilgili yorumlara şahit olduk. ABD'nin İran'la nükleer anlaşmaya geri dönme olasılığı nedir?
Biden yönetimi, Trump yönetiminin çıkardığı birkaç uluslararası anlaşmaya kesinlikle katılmaya çalışıyor. Listenin başında Paris İklim Anlaşması ve İran Nükleer Anlaşması yer alıyor. Bu nedenle, Biden yönetimi, muhtemelen Trump yönetiminin İran'a tek taraflı ABD yaptırımlarını yeniden uygulamaya koymasından sonraki ilk birkaç ay içinde 2231 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararı hükümlerine geri dönmesi muhtemeldir.
Ancak bu gerçekleşse bile, Trump tarafından İran hükümetine karşı uygulanan tüm yaptırımlar, kaldırılmayacaktır. Biden yönetimi için Obama yönetiminin sonunda gördüğümüz durumdan tam bir iyileşme görmemiz zor olacak. Bazı eylemler (Trump yönetiminin eylemleri) büyük ölçüde ABD'nin iç politik nedenlerinden dolayı kalacaktır.
- Washington ve Riyad'ın Trump'ın başkanlığı sırasında çok sıcak ilişkileri vardı. Biden'in başkanlığı döneminde ABD-Suudi ilişkilerinin nasıl gelişeceğini düşünüyorsunuz?
Biden yönetimi, ABD ile Suudi Arabistan arasındaki ikili ilişkileri bir ölçüde yeniden başlatmaya çalışacak. Bununla birlikte, silah ticareti anlaşmaları ve her türlü istihbarat işbirliği gibi Trump yönetimi sırasında üzerinde anlaşılan pek çok şey muhtemelen yürürlükte kalacak. İki ülke arasındaki ilişkiler farklı aktörleri ve güçlü çıkarları içerir. Yani Biden hükümetinin bu konudaki manevra alanı çok geniş değil.
En çok konuşulan başlıklar 