Alman toplumunda Müslüman kadınların rolü
IQNA’nın raporuna göre, Almanya'da Müslüman kadınların camilerdeki ve İslami topluluklardaki faaliyetlerine çok az insan dikkat ediyor. İslami web sitesi, Ulusal İslam Derneği'nin kadınlar bölümü başkanı "Aynur Handan Yazıcı" ve İslami araştırmalar alanında bir araştırmacı olan "Ayşe Almila Akça" ile bu konuyu konuştu:
Dr. Akça, doktoranız sırasında Almanya'daki camilerin faaliyetleri üzerine bir araştırma yaptınız. Bu araştırmanın kapsamı neydi?
- Kadınların İslam toplumlarında önemli bir rol oynadığını biliyordum. Ancak, camilerde ve İslami topluluklarda kadınların faaliyetlerine ilişkin güvenilir bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle Almanya'daki camilerde ve İslam toplumlarında kadınların faaliyetlerini incelemeye çalıştım. Öte yandan camilerin Cuma namazı kılmak dışında başka faaliyetler de gerçekleştirdiğini göstermek istedim. Örneğin bu araştırmamızda camilerin Ramazan ayındaki faaliyetlerini inceledik veya şu sorulara yanıt verdik: Kadınların camilerdeki rolü nedir ve İslam toplumlarında bilgi üretimine nasıl katkı sağlarlar? Bu bağlamda 10'dan fazla İslami derneğin üyeleriyle görüştüm ve yoğun saha araştırmaları yaptım.
Bayan Yazıcı, siz Güriş Ulusal Kadın Örgütü'nün şu anki başkanısınız. Kadınların camilerde ve İslami kuruluşlardaki faaliyetlerinden bahseder misiniz?
-Kuran'da Müslüman kadınların toplumdaki faaliyetleri hakkında birçok ayet vardır. Allah Tevbe Suresi'nin 71. ayetinde şöyle buyurur: ‘’İnanan erkekler ve inanan kadınlar birbirlerinin dostlarıdır. İyiliği emrederler kötülükten men ederler, namaz kılarlar, zekat verirler Allah’a ve Resulü’ne itaat ederler.’’ Bu nedenle, İslam'ın kadınların topluma katılımıyla ilgili hükümlerine göre, 1980'lerin ortalarında kadınlar Alman camilerinde çalışmaya başladı. Elbette başlangıçta kadınlar hayır işleri ve pazarlar düzenlemek, yemek pişirmek ve gruplar halinde Kur’an okumakla meşguldü. Yavaş yavaş, faaliyetler genişledi ve onlara daha fazla sorumluluk verildi.
Dr. Akça, mevcut durumda kadın faaliyetlerini nasıl görüyorsunuz?
-Bugün Almanya'da Müslüman kadınlar çeşitli faaliyetlerde bulunuyorlar. Birçoğu cami görevlisi, okul müdürü, çocuk ve gençlerin işleri, ayrıca İslami kuruluşlarda din uzmanı olarak çalışmakta ve çeşitli kurs ve seminerlere katılmaktadır. Müslüman kadınlar, bazıları danışmanlık, manevi bakım ve hasta bakımında aktif olan çeşitli toplantılara katılır. Ayrıca Corona döneminde internet üzerinden genç Müslüman kadın ve kızlarla iyi iletişim kurdular. Alman camileri birkaç on yıl öncesine kadar neredeyse erkeksiyken, bugün kadınların ayrılmaz bir parçası olduğu aile merkezleri haline geldiler.
Yazıcı hanımefendi Alman camilerinde kadınların konumu ne durumdadır?
- Bugün artık kadın örgütsüz bir cami düşünülemez. Kadınlar cami yapısının bir parçasını oluşturur. Aslında kadın örgütleri camilerin önemli ve kalıcı bir parçası haline geldi. İlginç olan Camilerde ve İslami derneklerde çalışan kişiler özel hayatlarında da aktiftir. Bunların arasında ev hanımları, devlet memurları, öğretmenler vb. Günlük işlerinin yanı sıra gönüllü olarak toplumu gerçek İslam'a alıştırmaya çalışırlar.
Dr. Akça Müslüman kadınların İslami derneklerde karşılaştıkları sorunlar ve eksiklikler nelerdir?
- Ne yazık ki birçok Alman camisinde henüz kadınlar için bir mescit yok, bu yüzden kadınlar erkekler gibi her saat oraya gidemiyor ve belirli saatlerde camilere gitmek zorunda kalıyorlar. Sonuç olarak, erkekler camilerde kadınlara göre daha aktiftir. Kadınların ibadet edebileceği bir yerin bulunduğu bazı camilerde imkanları çok kısıtlıdır. Örneğin, çoğu odada ısıtma cihazları ve hoparlör gibi cihazlar yoktur. Öte yandan Almanya'da İslam alanında çalışan kadın uzmanların sayısı çok az olduğu için kadınlar derslerde, seminerlerde ve çalıştaylarda soru sorma fırsatı bulamıyorlar. Ayrıca Cuma namazı ve dini kutlamalarda kadınlar yer ve tesis yetersizliğinden dolayı camilere gitmekten mahrum kalmaktadır. Ayrıca Alman toplumundaki Müslüman kadınlar, başörtüsü takmaları ve inançları nedeniyle çok fazla baskıyla karşı karşıya kalmaktadır. Bu arada birçoğu, kendilerini sakinleştiren tek yerin camiler olduğuna inanıyor. Bu nedenle camilerde kadınlara, sırları ve ihtiyaçları sakince Allah ile paylaşabilmeleri ve birbirleriyle iletişim kurabilmeleri için gerekli alan sağlanmalıdır.
Yazıcı hanım sizce bu sorunlar nasıl çözülebilir?
- Müslüman kadınların faaliyetlerini genişletebilmeleri ve sorunları çözebilmeleri için finansal kaynaklara erişimi olmalıdır. Şu anda İslami derneklerdeki kadın yöneticiler, kadın sektörünü finanse etmenin bir yolunu arıyor. Öte yandan, sorunlarımızın çoğunun kadın ve erkek arasındaki bilgi alışverişinin olmamasından kaynaklandığını düşünüyorum. Elbette İslami derneklerde kadın yönetici ve çalışanların artmasıyla durum eskiye göre düzeldi.
Dr. Akça, kaç cami yönetim kurulunda kadın yönetici bulunmaktadır?
-Tam bir istatistiğim yok. Araştırmamı yaptığım bölgede camilerin yönetim kuruluna seçilmiş kadınlar vardı. Ancak çoğu cami içinde pratik çalışmayı tercih etti.
