ABD barış anlaşması, Taliban'ın iktidarı ele geçirmesinin yolunu açıyor
IQNA’nın raporuna göre, Afganistan'da son günlerde yaşanan gelişmeler, Taliban'ın güvenliği sağlamaya yönelik beklenti ve vaatlerinin aksine, ülkedeki güvenlik durumunun henüz tesis edilmediğini gösterdi.
Öte yandan Afganistan'dan gelen haber ve raporlar, kadınların infaz edilmesi ve kırbaçlanması gibi infazların, Taliban'ın İslam Şeriat yasasını aşırıcı yorumuna dayandığını gösteriyor. Bütün bunlar, Taliban'ın kabinesini tanıtmasına ve hiçbir hükümet tarafından tanınmamasına rağmen gerçekleşiyor.
Profesör Shanthie Mariet D'Souza, Afganistan'da Taliban'ın kurulmasının uzun bir süreç olduğuna ve grubun uluslararası toplumun güvenini ve tanımasını kazanmak için çok çalıştığına inanan uzmanlardan biridir.
D’ Souza, strateji ve yenilik alanındaki Mantraya Araştırma Kompleksi'nin kurucusu ve yöneticisidir. Mantraya ile çalışmaya ek olarak, Hindistan'ın Haydarabad kentindeki Kotilia Kamu Politikası Okulu'nun profesörü ve kurucusudur. Afganistan ve Pakistan'daki Washington Orta Doğu Araştırmaları Enstitüsü'nün yerleşik olmayan bir üyesidir. IQNA ile yaptığı röportajda Hintli kadın, Afganistan'daki mevcut durumu ve gelecekteki beklentilerini şöyle açıkladı:
IQNA- Son günlerde, Afganistan'daki güvenlik durumu, Kabil havaalanı bombalamalarının kanıtladığı gibi, Taliban'ın güvenlik ve barış vaatlerine rağmen çok sarsıldı. Sizce Taliban neden Afganistan'da güvenliği sağlayamadı?
- İktidarın hızla ele geçirilmesine rağmen, Taliban'ın ordusu daha fazla sivile hükmediyor. Bu grubun ülke genelinde gücünü pekiştirmesi aylar hatta yıllar alabilir.
Halihazırda mevcut olan, IŞİD gibi grupların faaliyetlerini durduracak araçların olmaması, bu da IŞİD faaliyetlerini ve Kabil havaalanında yaşananlar gibi saldırıları durdurmayı zorlaştırıyor. Ayrıca, Taliban'ın Afganistan'daki hakimiyeti, diğer terör gruplarını Afganistan ve bölge içindeki saldırılarını artırmaya teşvik etti.
IQNA- Birçoğu, ABD birliklerinin Afganistan'dan çekilmesinin Taliban'ın yükselişine yol açtığına inanıyor. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Taliban, ABD çekilmeden önce bile askeri açıdan güçlüydü. Grup, Afganistan'daki çeşitli bölgeleri kontrol etti ve gölge hükümetler kurdu.
ABD'nin geri çekilmesi, Afgan Ulusal Güvenlik Güçlerinin (ANDSF) dolduramadığı büyük bir güvenlik boşluğu bıraktı ve Kabil dahil olmak üzere birçok vilayetin hızlı düşüşü kademeli olarak gerçekleşti.
Pakistan'daki Taliban güvenli sığınakları, on yıldan fazla bir süredir Taliban'ın yeniden toplanmasına, silahlanmasına ve Afganistan içinde saldırılar düzenlemesine yardımcı oldu. Şubat 2020'deki ABD-Taliban barış anlaşması, Taliban'ın iktidarı ele geçirmesinin ve ABD birliklerini geri çekmesinin yolunu açtı.
IQNA- Taliban basın toplantısında, grubun sosyal konularda Taliban'ın politikalarını değiştirmeye yönelik açıklamalarına ve iddialarına tanık olduk. Bazıları bunun sadece halkın güvenini kazanma bahanesi olduğuna inanıyor. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Uluslararası toplum Afganistan'da barış ve istikrar istiyor. Taliban'ın ayrıca uluslararası tanınma ve meşruiyete ihtiyacı var ve Afganistan'da iktidarın mirasçıları olarak tanınmanın eşiğinde olduklarını fark ettiler.
Eski hükümet unsurlarına ve kadınlara karşı intikam ve kan dökülmesi, Taliban'ın kabul umutlarına zarar verebilir. Grubun açıklamaları, kendisini ılımlı bir kurum olarak tanıtmak için değiştirildi. Ancak eyalet raporlarına göre, Taliban üyeleri sivilleri, özellikle de kadınları, onları döverek ve evlenmeye zorlayarak ezdi.
IQNA- Yaygın ve organize hükümet yolsuzluğu, Taliban'ın Afganistan'daki zaferinde bir faktör olarak gösterildi. Sizce bu ne kadar doğrudur?
Yolsuzluk, Afgan hükümetinin meşruiyetini, uluslararası toplumdaki yerini ve Taliban'ın yükselişini baltalamada rol oynadı. Aynı şekilde, güvenlik sektöründeki yolsuzluk Afgan Ulusal Güvenlik Güçlerinin yeteneklerini sınırlamıştır. Ancak sadece yolsuzluğu suçlamak yanlış olur. Başka birçok faktör mevcut ve Taliban'ın dönüşü için daha büyük faktörler de bulunmaktadır.
Diğer faktörlerin yanı sıra, Amerika Birleşik Devletleri'nin, Taliban'ın yirmi yıldır Quetta ve Peşaver gibi barınaklarda ve şehirlerde hayatta kalmasında kilit rol oynayan Pakistan'a karşı harekete geçememesinden bahsediyorum. İkincisi, Afganistan'a uluslararası müdahale, Afganistan'daki yolsuzluğun yolunu ve desteğini açtı. Afganistan'da kurumlar oluşturmak ve çeşitli sorunlara yanıt vermek için pek bir şey yapılmadı ve sonuç olarak, çoğu uluslararası yardım, kendi içinde bir faktör olan Afgan hükümetinin güvenilirliği üzerinde olumlu bir etki yaratmadı.
IQNA- Şu anda Afganistan'ın bazı bölgelerinde bazı Taliban karşıtı hareketlere ve Taliban karşıtı direniş gruplarının oluşumuna tanık oluyoruz. Sizce bu gruplar Taliban'a ne kadar direnebilir?
- Bu hareketler küçük, izole ve çoğunlukla semboliktir. Bu grupların uluslararası destek olmadan uzun süre başarılı olmaları pek olası değildir, ki bu maalesef gerçekleşmeyecektir.
Ancak Panjshir'deki direniş hareketi, eski Afganistan Devlet Başkan Yardımcısı Amrullah Saleh ve Ahmed Mesud'un huzurunda direniş bayrağını kaldırdı. Ancak ciddi lojistik kısıtlamaları var ve uluslararası toplum onlara yardım etmedikçe Taliban'ın bölgedeki kuşatma stratejisine direnemeyebilir.
IQNA- Afganistan'daki mevcut durumun Afganistan'ın bölge ve komşu ülkelerini nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?
- İki senaryoyu dikkate almak önemli olacaktır. Birincisi, Taliban'ın oluşturduğu hükümetin doğası önemlidir. Afganistan ile uluslararası etkileşimin devamını garanti eden ve koruyan kapsayıcı bir hükümet varsa, birçok ülkenin endişelerini geçici olarak azaltacaktır. İkincisi, eğer Taliban Afganistan'a katı İslam hukukuna sahip totaliter bir rejim dayatmaya ve yurtiçinde ve yurtdışında aşındırıcı bir politika izlemeye karar verirse, bu Afganistan'ı etkilemek için bölgesel aktörler arasında yoğun çatışmalara yol açacaktır. Afganistan'daki istikrarsızlık ve Taliban'ın küresel terörizm politikası ve El Kaide ile bağlantıları bölge ülkeleri için ciddi sonuçlar doğurabilir.
Her halükarda, önümüzdeki haftalarda ve aylarda, Taliban, ülke ve yönetimi üzerindeki kontrolünü sağlamlaştırmanın karmaşıklıklarını ve zorluklarını keşfedecek.
En çok konuşulan başlıklar 