İslam dünyası ve modern dünyanın sorunları

İslam toplumlarındaki kültürel ve sosyal sorunların bir kısmı modern dünyanın ortaya çıkışından kaynaklanmaktadır. Şehid Mutahhari modern dünyada dini düşünceyi yeniden canlandırarak bu sorunların bazılarına cevap vermeye çalıştı.

Şehit Mutahhari’nin ele aldığı din ve dindarlık karşısında iki ciddi soru gündeme gelir. Bazıları nazarî sorular olup İlâhiyat dışı okulların getirdiği ortaya atılan şüpheler ve problemlerdi. Bunun için bilimsel ve akılcı temeller oluşturmuşlardı.

Dönemin varoluşçu ve hümanist ekolleri ile Marksist ve sosyalist ekoller bazı kavramlar teorik ve nazarî temeller ortaya koyarak, dindarlığa ve ilahiyat okullarına meydan okudular

Şehit Mutahari, eserlerinde ve konuşmalarında, İslami ilimler sahnesine girmesinin asıl nedeninin, genç nesil karşı karşıya kaldıüı bu tür sorunları yanıtlamak olduğunu pek çok kez zikretmiştir.

Mutahhari başlangıçta bu sorulara teorik çerçeveler ve İslam felsefesinin ilke ve temellerini kullanarak doğru cevaplar verebileceğimize inanıyordu. Örneğin ‘İlâhi adalet’ kitabının mukaddemesinde bizim bu sorulara eski İslam felsefesine dayanarak cevap verebileceğimizi gösterir. Mutahhari’nin İlâhi adalet yolundaki bu çabaları sınırlı kalır.  Hatta İmamiyye kelamcılarının cevapları bile bu bağlamda yok sayılmakta veya yetersiz görülmektedir.

Şehit Mutahari’nin eserlerinde İslam’ın akli düşüncesinin fikir alanında farklı yönlerine dikkat çektiğini görüyoruz. Felsefi akılcılığa dikkat etmenin yanı sıra, akılcılığın bu alanına daha geniş bir açıdan bakmamız gerektiği noktasına gelir.  Bu nedenle, sözlü akılcılık gibi diğer akılcılık türlerini hatta modern akılcılığın kazanımlarını kendi düşünsel çerçevesi ve sisteminde kullanır.

Şehid Mutahhari İslam felsefesi geleneğinden gelen Müslüman bir düşünür olarak büyük ölçüde cevap vermeyi yeni nesli veya en azından düşünen bir grup gençliği rakip okullardan ayırmayı ve onların entelektüel ve manevi eğilimlerini İslam’a yönlendirmeyi başardığına inanıyorum.

Şehir Mutahhari bu konuda yalnız olmayıp ondan önce Allame Tabatabai ve diğerleri onun düşünce sisteminin oluşmasına büyük katkıda bulundu. Ayrıca Allame Tabatabai’nin düşüncesinin nazarî çerçevesini genişletmeye ve derinleştirmeye çalıştı.

Şehit Mutahhari’nin akılcı düşüncesinde en önemli nokta modern dünyanın pratik sorularına cevap aramaktır. Modern dünyanın özelliklerinden biri insan hayatının ameli sahalarına dikkat etmektir. Merhum Mutahhari eserlerinde bu tür pratik soruları vurgulayarak modern aklın İran toplumu için sunduklarına dini ve akılcı bir cevap vermeye çalışır.

Bu bağlamda Şehit Mutahhari pratik soruları fark eden ve çözmeye çalışan ilk kişiliklerin biri olarak bu alandaki öncüler arasında sayılabilir. Bu konuyu değerlendirecek olursak onun bu sorulara tam cevap verdiğini düşünmemeliyiz. Aksine, çalışmalarının önemi, pratik İslami önerileri yanıtlama ve sunmak için önemli temeller ve çerçeveler oluşturmaktır.

Bu alanda Şehit Mutahhari’yi teorik konularda bile daha başarılı buluyorum. Mutahhari’nin burada yaptığı şey, pratik İslami meselelerin önüne ilkeler koymaktı ki bugün bile genç düşünürlerimizin aynı düşünce kalıplarını kullanıyor. Bu formüller Mutahari gibilerinin bulunduğu ve bunu yapabildikleri nesille ilgilidir.

Hüccetül İslam Velmüslimin Muhammed Taki Sobhani’nin IQNA ile ropörtajından alıntıdır.

4139112