Hz. Musa’nın (a.s) eğitim yönteminde akıl yürütme
İnsanları eğitmenin yollarından biri akıl yürütme olup inançlı yada inançlı olmasın bazı insanlar güçlü bir muhakeme ve düşünce gücüne sahiptirler. Doğal olarak bu tür insanların eğitim yöntemi başkalarını sorgulamadan takip eden ve taklit eden kişiler için kullanılan eğitim yöntemi ile aynı olmamalıdır. Akıl yürütme genellikle birinci grubu eğitmek için kullanılan yöntemlerden biridir.
Delil getirme yeteneğine sahip bir öğretmen tartışma ve sorulardan korkmaz. öğrencilere veya muhaliflere görüşlerini ifade etmeleri için yeterli zaman verir ve ardından onlara delillerini sunarak yanıt verir.
Burada unutulmaması gereken bir diğer nokta da, bir öğretmen veya velinin, öğrencinin hatalarıyla doğru bir şekilde yüzleşmesi ve yanlış davranışlarını uygun yollarla düzeltmeye çalışmanın önemini akılda tutması gerektiğidir. Bu yanlış bir şekilde ve mantıksız yöntemlerle yapılırsa, öğrencide telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.
Hata yapan öğrenciye ikna edici sebepler sunarsak ve yaptığı çirkin davranışın sonuçlarını ona bildirirsek, genellikle bizi kabul eder. Bazen bir öğretmen veya veli, öğrenciye kötü davranışın nedenini ve rahatsız edici davranışın yanlışlığını açıklamadan, davranışını değiştirmeye zorlarsa bu yöntem genellikle başarısızlıkla sonuçlanır ve hatta yanlış davranışın yoğunlaşmasına neden olabilir.
İlâhi peygamberlerden bir olan Hz Musa insanları eğitirken akıl yürütme yöntemini kullanmıştır.
Bakara suresi 61. ayeti: “Hani siz, “Ey Mûsâ! Biz bir tek yiyecekle dayanamayacağız. Bizim için rabbine dua et de bize toprağın mahsullerinden; sebzelerinden, kabakgillerinden, sarımsağından, mercimeğinden, soğanından bitirsin” demiştiniz. Mûsâ ise, “İyiyi kötü ile değişmek mi istiyorsunuz? Şehre inin; istedikleriniz orada var” dedi. Zillete, fakru zarûrete mahkûm oldular; Allah’ın gazabına uğradılar. Bu durum, Allah’ın âyetlerini inkâr etmeleri ve haksız yere peygamberleri öldürmelerinin, bütün bunlar da isyan etmeleri ve haddi aşmalarının sonucuydu.”
Bu ayet-i kerimede İsrailoğullarının davranışlarını değiştirmeleri için iki mantıklı delil sunuldu. Eğer onlar bunu anlasalardı davranışlarını değiştirirlerdi:
1- Yiyecek değişikliği için mantıksız talep. Hz Musa’nın tepkisi (a.s): daha iyi yemek yerine daha kötü yemeği mi tercih ediyorsunuz?
2- Beni İsrail’in alçalmasının sebepleri.
a- Küfür, Allah’ın emirlerine karşı gelerek tevhidden şirke geçmek.
b- İlâhî peygamberleri öldürmek ve ilâhî emirleri hiçe saymak.
Beni İsrail bunları yapmasa ve Allah’ın emirlerine göre hareket etse, zillete uğramazlardı. Ancak davranışlarını değiştirmediler ve bu nedenle kurtuluşa ulaşamadılar.
